خنده

پدیده‌ای عضلانی است که شامل انقباض و انبساط متناوب صورت، به همراه حرکات متقابل دیافراگم، انقباضات مرتبط حنجره و دریچه‌های نای که الگوی منظم تنفس...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

خُل بازی

نوعی نمایش قرون وسطایی فرانسه که در آن گروهی دلقک آداب و رسوم اجتماعی و رویدادهای سیاسی را به مسخره می‌گرفتند. بازیگران خل‌بازی با پیراهنی خاکستری،...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

خرنامه

خردنمایی متضاد اغراق است و حالتی را بیان می‌کند که در آن پدیده‌ای مهم و با اهمیت، کوچک جلوه داده شود. در مواردی نویسنده یا فردی مهم خفیف، خوار...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

خروس بازی

از نگارگر قرن یازدهم هجری، معین مصور نگاره‌ای در دست است که در آن تصویر جوان خروس‌بازی دیده می‌شود که خروسی در دست گرفته است. این نگاره مربوط...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

حماسه‌ی مضحک

حماسه‌ی مضحک گونه‌ای ادبی است که در آن عناصر دو گونه‌ی ادبی کاملاً متفاوت، حماسه و طنز، برای بیان هدفی واحد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حماسه...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

جناس در طنز

جناس در لغت به معنی گونه گونه گردانیدن و هم‌جنس بودن و در اصطلاح ادبی دو واژه‌ی مشابه را با معانی متفاوت آوردن است. به هر یک از این واژگان مشابه،...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

جوکیم

هر لطیفه از عناصری تشکیل می‌شود که به آن جوکیم یا خرده لطیفه می‌گویند، یعنی مجموعه‌ای از اعمال و کنش‌ها که به کمک صناعت‌های گوناگون لطیفه را...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

حکایت لطیفه‌وار

نوعی روایت منظوم یا منثور ساده، و مفرح که درباره‌ی یک فرد یا حادثه است. «حکایت لطیفه‌وار» را می‌توان شکلی ابتدایی از داستان‌های کوتاه امروزی...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

تهکم

تهکم در لغت معنی مسخره کردن، استهزا و دست انداختن، شکسته و ویران شدن و فروریختن چاه می‌دهد و در لغت‌نامه‌ی دهخدا آمده خندستانی کردن و خندستانی...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

توطئه‌ی ادبی

توطئه در لغت معنی مکر و حیله‌ای پنهان می‌دهد. معادل انگلیسی توطئه، intrique، معادل فرانسوی آن intrigue و معادل ایتالیایی‌اش intrigo از ریشه‌ی...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

تمثیل

معنی واژگانی تمثیل مثال‌آوردن، تشبیه کردن، یا داستان و روایتی را به عنوان نمونه بیان کردن است. معادل انگلیسی آن allegory، در انگلیسی دوره‌ی میانه...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

تفریح ساخت‌مند

برخی از مشاوران حیطه مدیریت اعتقاد دارند که از طریق طنز و تفرج می‌توان به نیروی کار انسجام بیشتری داد و کارآیی و بهره‌مندی را بالا برد. این باور...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

تقلید

نوعی نمایش طنزآمیز عصر صفویه که با تقلید لهجه‌ها و ویژگی‌های مردم شهرها و روستاهای ایران در پی سرگرم کردن تماشاگران بود. این نوع نمایش گاهی با...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

گوشه‌ی شست بستن دیو

چنانکه از نخستین ابیات این تعزیه نامه بر می‌آید، منظور اصلی سازنده‌ی آن نمایش دادن مقام حضرت امیر بوده است. بهرحال از این قطعه شش مصراع اولی...

سه‌شنبه، 12 بهمن 1395

تعزیه‌ی کمیک

در اصطلاحات مربوط به نمایش تعزیه، گوشه به قطعه‌ها و تعزیه‌نامه‌هایی گفته می‌شد که کوتاه بود، ارتباط چندانی به مایه‌های اصلی عزاداری نداشت و معمولاً...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

تسکین کمیک

تسکین کمیک به صحنه‌های کمیکی گفته می‌شود که قبل یا بعد از لحظه‌های اوج تراژدی گنجانده می‌شود. این صحنه‌ها با ایجاد تقابل، ضمن این که عناصر تراژیک...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

تزریق

تزریق از ریشه‌ی عربی زرق به معنی ریا، دروغ و نفاق، دروغ بستن بر کسی و یا آمیختن شیر با آب ساخته شده است. در اصطلاح ادبی تزریق به نوعی شعر مهمل...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

تراژدی کمدی

تراژدی کمدی نوعی درام مربوط به دوره‌ی الیزابت و عصر شاه جیمز است. در اروپا از اوایل قرن هجدهم رواج تراژدی کمدی کاهش یافت و از آن به بعد فقط برخی...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

مواردی از بذله‌گویی‌های عبّاس فرات

یک شب در جلسه‌ی انجمن فکاهی توفیق، بروبچه‌ها خیلی سربه سر فرات می‌گذاشتند. تا این که بحث کشیده شد به رودخانه‌ی فرات. نوری، نویسنده‌ی قدیمی توفیق...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

پارادوکس در رمان مرحوم ماتیا پاسکال

رمان مرحوم ماتیا پاسکال اثر لوییچی پیرآندللو، اثر طنز معروفی است که اساس آن بر حالت‌ها و ذهنیت پارادوکسیکال شخصیت اصلی داستان شکل گرفته است....

دوشنبه، 11 بهمن 1395