ملا عبدالكريم جزي

قدري تحصيلات او در عتبات شده بود و قسمت عمده ي آن نزد آمير محمد صادق كتاب فروش و آميرزا محمد حسن نجفي بوده ،و در اواخر عمده ي قضاوت شرعيه اصفهان منحصر به او شده بود به سبب آن كه وارسته و بي تكلف بود. بسيار دعوت به ميهماني از او مي شد و همه را اجابت مي نمود كه ندرتاً در منزل خود كه يكي از حجرات مدرسه ي نيم آورد بود ناهار يا شامي صرف مي كرد. اتفاقاً اگر منزل خود غذايي مي خورد چون فراغت تدارك آن را نداشت به مختصر ماحضري ولو نان خالي بيات شده بود قناعت مي كرد.
در موقع مرافعه به منزل مدعي يا مدعي عليه بي مضايقه به ميهماني مي رفت و به همين سبب ملاطفت كه نسبت به دو طرف ظاهر مي- ساخت غالباً خشم آن ها را فرو مي نشانيد و كار را به اصلاح مي گذرانيد. با وجود آن كه مهّام قضاياي اختلافي اصفهان و اطراف به اقدامات او فيصله يافت و هم از بابت وجوهات و موقوفات مبلغ گزافي در سال به توسط او صرف مي شد،هنگام وفات غير از چند جلد كتاب از او تركه نماند.
تدريس فقه و اصول او همه وقت با اهميت و پر جمعيت بود،ضمناً ملتزم بود كه رساله ي (نجات العباد) را محض انتفاع عامه همه روزه تدريس نمايد و اين كار در نظرها اهميتي داشت،چنان چه جمعيتي هم از اين راه استفاده مي كردند.
خوش صحبتي و اخلاق نيك او در معاشرت با همه ي طبقات خصوص عوام كه هميشه مجلس خود را به اشعار و حكايات مضحك به طرب مي آورد بيش از هر چيزي جلب قلوب مي ساخت.
وفات او كه در سال هزار و سيصد و سي و نه واقع شد و مكشوف گرديد كه با مقدمات سابقه متروكات نگذارده بيشتر از ايام حيات،اهالي اصفهان را به او ارادتمند ساخت.مقبره ي او در تخت پولاد در تكيه ي كازروني (1) است.
**فرزند ملا مهدي بن حاج محمد بن حاج محمد باقر بن ملا علي.
از اجله ي علما و فقها و مدرسين،و از مجتهدين بزرگ،و مراجع در اصفهان بوده،در حدود سال 1260 متولد گرديده،در اصفهان خدمت مير محمد صادق كتابفروش،و ميرزا محمد حسن نجفي؛و در نجف در محضر حاج سيد حسين ترك،و حاج ميرزا حسين خليلي تحصيل نموده،پس از مراجعت،در مدرسه ي نيم آور ساكن،و به تدريس و تأليف و ترويج اشتغال جسته،و در اثر حسن سليقه و اخلاق پسنديده و صفات حميده كه در بين امثال و اقران خويش بدآنها ممتاز بوده،خواص و عوام را به خود جذب نموده،و مورد توجه قاطبه ي طبقات گرديده،و رياست و شهرتي زايدالوصف به هم رسانيده،و تقريباً مدت ده سال آخر عمر،مرجع تمام مرافعات و حكومات شرعيه ي اصفهان و توابع بوده،و چون محضر او از كليه ي پيرايه ها عاري و مبرا بوده، و خود شخصاً به امور رسيدگي مي- فرموده،و ملاحظه ي هيچ كدام از دو طرف دعوا نمي نموده،و از رشوه و ارتشا به غايت دور بوده،و دعوت هر فقيري را از محلات بعيده بدون تحميل كلفتي اجابت مي فرموده،محبوب القلوب عموم واقع شده.
عالمي خوش بيان،و مجلس درس و مباحثه و مجالس خصوصي او محشون از لطايف و ظزايف بوده،و شوخي هاي لطيف،و خوش صحبتي ها از او نقل مي كنند.
كتب زير از تأليفات اوست:

1. حاشيه بر طهارت شيخ؛
2. ديوان اشعار با تخلّص (مهدوي)؛
3. رساله اي در اصول دين؛
4. رساله اي در صيغ عقود؛
5. رساله ي عمليّه؛
6. رساله در حجيت مظنّه؛
7. رساله در شهرت؛
8. تذكره القبور،

كه معروفترين تأليفات ايشان است،و در آن شرح حال قريب يكصد نفر از دانشمندان و علما و عرفا و شعراي مدفون در شهر و توابع اصفهان را به طور خلاصه ذكر مي كند،و كتاب كوچك و مفيدي است،و در سال 1328 در زمان حيات مؤلف به طبع رسيده،و از همان روزهاي اول مورد توجه واقع شده،و جمعي از دانشمندان بر آن حواشي و تتميم نوشته اند.
و نويسنده ي اين كتاب،در سال 1369 براي مرتبه ي دوم آن را با ملحقات و اضافاتي كه چندين برابر اصل كتاب بود به نام (رجال اصفهان) به طبع رسانيدم.
مرحوم گزي در شب پنج شنبه 13 ذي حجه الحرام 1239 وفات يافته،در تخت فولاد مدفون گرديد،و سپس مرحوم آقا سيد محمد باقر درچه اي را در جنب او دفن كرده،و مرحوم حاج محمد حسين كازروني جهت ايشان تكيه اي بنيان نهاده كه در آن جمعي كثير از علماي اخيار،و فضلا و تجار مدفون شده اند.
مرحوم حاج ملا مهدي چنان كه آخوند گزي درباره ي او فرمايد:
در خيرخواهي و اصلاح امور شرعيه و غيرها ممتاز بوده،قبرش در قبرستان قريه ي گز مي باشد.

پي نوشت:

1. در اصل تكيه ي كازروني