آمحمد كاظم واله

مدتي در بغداد توطن داشته بعد به اصفهان آمده پس از تحصيل در عراق عرب. حكيمي شاعر بوده. بيشتر شهرت او از وضع سليقه و نظافت اوست. خط نستعليق را خوش مي نوشته. دليل سليقه و كمالات او مقبره و تكيه ي زيباي عالي است كه اول تخت پولاد واقع است،و خود او به مساعدت صدر الاعظم ساخته . حتي سنگ قبر خود را به خط خوش تعليق،خود نوشته كه به سبك فلاسفه اظهار عقيدت نموده،و بعضي از او خرده گيري كرده اند.
در مدرسه ي جدّه ي اصفهان منزل و حجره اي داشته ممتاز تر از ساير حجرات،مطابق سليقه ي خود تعمير نموده است. در اظهار سليقه ي او نوشته اند كه ذغال آتش قليان را مي تراشيده و قشنگ مي ساخته،در نظافت اصراري داشته. حاج محمد حسين خان صدر اعظم از او توجهي مي نموده و برايش تكيه ساخته در صفا و زيبايي اسباب حجره از خدام و فرش و ظروف و كتب نفيسه،مانند او كس را ميسّر نبود.
معروف است يكي از شعرا و عرفاي زمان او كه نيز اهميتي داشته – مهدي بيك شقاقي (1) – كه او نيز در فنّ شعر و عرفان اهميتي داشته و مقبره ي او در درب امام است وفات او در سنه ي 1214،به منزل او آمده كثافت ها مي كند از قبيل آب دهن انداختن به ديوارهاي پاكيزه ي او،و با بالا پوش نمدي كاه‌آلود در اطاق نشستن و شپش هاي لباس خود را گرفتن و زنده زنده به لباس و جامه ي خواب واله ريختن و غيره و غيره،تا اين كه واله خشمناك مي شود و به او تعرّض مي كند. آن شخص به واله جواب مي گويد كه چون گفته:
خداوند من را جهت امتحان تو فرستاد تا دروغ تو معلوم گردد.
واله در مورچه خورت فتحعلي شاه را ملاقات نمود فتحعلي شاه به او گفت:
فتحعلي شاه او را بسيار محترم مي داشته.از اشعار اوست:
و نيز:
و نيز:
و نيز:
و نيز:
**اديب عارف فاضل،و حكيم شاعر،سال ها در عراق عرب ساكن،و تحصيل فضل و كمال نموده،به وطن خود مراجعت كرده،در مدرسه ي جدّه ساكن شده،عموم مردم از شريف و وضيع به وي ارادت داشته،و در احترام او و استفاده از كمالاتش سعي مي نمودند.
مرحوم صدر اصفهاني به خصوص وي را مورد عنايت و توجه قرار داده،و جهت او تكيه اي در اول تخت فولاد بنا نهاد كه آن را به مناسبت تخلّص او (والهيّه) ناميدند.
در 1229 وفات يافته،در صحن تكيه ي خود در بقعه اي مخصوص مدفون گرديد. (3)
مرحوم واله علاوه بر فضايل سابق الذكر،در نوشتن خطّ نسخ و شكسته و رقاع استاد بوده،و سنگ قبر به خط خود اوست.
درباره ي حسن سليقه و ظرافت طبع او داستانها نقل مي كنند. ملاقات او با مهدي بيك شقاقي در حديقه الشعراء مذكور است،و داستان او با حاج محمد ابراهيبم امين الرعايا در مقدمه ي ديوانش مضبوط؛طالبين مراجعه كنند.

پي نوشت ها:

1. در خصوص اين شخصيت به ذيل اين عنوان از همين اثر،مراجعه نماييد.
2. در ايام پيري زمان سلطنت فتحعلي شاه را درك كرد و در نزد رجال آن دولت به مقام فضل و ادب شهرت و حرمت داشت. در اين سال 1229 وفات كرد و بر دروازه تخت پولاد اصفهان در تكيه اي كه به نام تكيه ي واله معروف است و نخست به نام باغ والهيه بوده دفن شد.
براي اطلاع بيشتر ر.ك. مجمع الفصحاء ج2، ب 1 ، 1155 ،تذكره القبور،ص 16 و شمس التواريخ ، ص78.
3. مجمع الفصحاء: 559 ، مقدمه ي ديوان اشعار،رجال اصفهان :23.