واریس بیماری سیاه‏رگها

ایدز کمتر کسی باشد که نام این بیماری را نشنیده باشد. بارها در خانه، مدرسه، محل کار و خیابان از مردم شنیده‏اید که ایستادن زیاد باعث واریس می‏شود و یا به شما گفته‏اند که یکی از بستگان ما مبتلا به واریس است و از درد و زخم پا شاکی است و ناچار است از جوراب واریس استفاده نماید و یا ... . اما

واریس از نظر علمی چیست؟

واریس بیماری سیاه‏رگهای
سطحی بدن است.
همان طور که می‏دانید دو گروه عمده رگ در بدن وجود دارند. گروهی که مسؤول خون‏رسانی به اعضاء و احشاء هستند شریان یا سرخ رگ نام دارند و گروهی که خون دارای مواد زائد و دی اکسید کربن را از اعضاء به طرف قلب و ریه و کبد حمل می‏کنند، ورید یا سیاه‏رگ نامیده می‏شوند.
سیاهرگهای واریسی، سیاهرگهای متسع، غیر طبیعی و پیچ و خم‏داری هستند که بر اثر افزایش مداوم فشار داخل مجرای رگ ایجاد می‏شوند. با وجودی که
هر وریدی در بدن ممکن است گرفتار شود اما وریدهای سطحی پاها شایع‏ترین محل ابتلا هستند.

آیابیماری واریس در جامعه شایع است؟

تخمین زده می‏شود که 10 تا 20 درصد از کل جمعیت، سرانجام مبتلا به واریس در سیاهرگهای قسمت تحتانی پا می‏شوند. این میزان در افراد بالای 50 سال بیشتر است و ممکن است به 50 درصد برسد. بنابراین واریس، بیماری نسبتا شایعی است. قبل از 30 سالگی زن و مرد به طور مساوی مبتلا به واریس می‏شوند ولی از 30 سالگی به بعد زنان چهار برابر مردان به این بیماری مبتلا می‏شوند که به علت فشار روی وریدهای پا در دوران حاملگی می‏باشد.

چرا بعضی از مردم دچار واریس می‏شوند؟

سیاهرگها اعضاء توخالی ضعیفی هستند که برای حفظ ساختمان خود نیاز به حمایت جدار
خود و ساختمانهای اطراف مانند نسج عضلانی و بافت نرم اطراف دارند. بعضی از عوامل این ساختمان وریدها را به هم زده و موجب می‏شوند که وریدها متسع و پیچ و خم‏دار شده و در نتیجه واریسی شوند. این عوامل عبارتند از:
1ـ وضعیت بدن:
مهمترین عامل، وضعیت بدن است که بیشترین تأثیر را روی فشار داخل مجرایی سیاهرگها اعمال می‏کند. در مواردی که پاها برای مدت طولانی، نقطه اتکای بدن روی زمین قرار بگیرند، فشار سیاهرگی در این نقاط به میزان بسیار زیاد افزایش می‏یابد و حتی به ده برابر میزان طبیعی می‏رسد. بنابراین مشاغلی که مستلزم ایستادن طولانی و درازمدت هستند مانند جراحی، دندانپزشکی، آرایشگری، مشاغل نظامی یا سوارکاری طولانی‏مدت، منجر به تجمع خون در سیاهرگها و ورم پاها و با گذشت زمان، افزایش اتساع وریدها و واریسی شدن آنها می‏شوند.
2ـ بسته شدن وریدها:
هر حالتی که وریدها را ببندد یا روی آن فشار وارد آورد و در نتیجه تخلیه خون وریدی را مختل بسازد مانند حاملگی، تجمع لخته درداخل رگ و توده‏های توموری با اثر فشاری، همگی پیدایش واریس را تشدید می‏کنند.
3ـ تمایل فامیلی:
در برخی خانواده‏ها به علت نقص در تشکیل دیواره سیاهرگها ابتلا به واریس بیشتر است.
4ـ چاقی:
افراد چاق به علت تجمع بیش از حد چربی و از بین رفتن حمایت عضلات و نسوج اطراف برای رگها، بیشتر به بیماری واریس گرفتار می‏شوند.

واریس چه مشکلاتی ایجاد می‏کند؟

سیاهرگهای مبتلا به واریس متسع، طویل و پرپیچ و خم می‏شوند که در زیر پوست قابل مشاهده هستند. دیواره رگ در بیشتر قسمتها نازک و در برخی قسمتها ضخیم می‏شود. و ممکن است در داخل این ورید بد شکل و متسع، لخته خون ایجاد شود. این
وریدهای بد شکل که دریچه‏های طبیعی آنها تخریب شده نمی‏توانند خون را به خوبی منتقل کنند؛ در نتیجه خون درون آنها جمع شده و مایع از داخل ورید به نسج اطراف پس زده و پاها دچار ورم می‏شوند. همچنین اتساع وریدها دردناک است. درد و تورم طولانی‏مدت سرانجام با زخم و تغییرات پوستی همراه می‏شود. زخمها به راحتی عفونی شده و عفونت آنها به خوبی درمان نمی‏شود و تمایل دارند که زخمهای واریسی مزمن را ایجاد کنند. پس واریس پیشرفته می‏تواند به صورت یک بیماری مزمن و ناتوان کننده درآید که باید بتوانیم از آن پیشگیری کرده و راههای درمان آن را شناسایی کنیم.

پیشگیری و درمان

برای پیشگیری از ایجاد واریس، یک رژیم غذایی متعادل برای داشتن وزن متناسب به همراه پرهیز از ایجاد فشار طولانی‏مدت بر روی پاها (برای مثال در حین انجام کار ایستاده، به فواصل مناسب چند دقیقه استراحت نموده یا پاها را ورزش دهید) و همچنین بالابردن پاها در موقع استراحت، کمک کننده می‏باشند. ضمنا مراقبتهای دوران بارداری به خانم حامله کمک می‏کند که دچار واریس و سایر عوارض نشود. در درمان واریس، انواع پانسمانهای فشاری توسط باندهای مخصوص و جوراب واریس به وریدها کمک می‏کنند تا مجددا توانایی هدایت خون را پیدا نمایند. همچنین درمان عفونتهای پوستی و اعمال جراحی اقداماتی هستند که نسبتا مؤثر بوده و می‏توانند به بیمار واریسی دوباره یک زندگی نسبتا راحت را اهداء نمایند.