وقف، ایده شهروندی فعال و امنیت

در ایده دولت رفاه ذکر دو نکته حائز اهمیت است اول اینکه دولت رفاه برخلاف اندیشه لیبرالیسم کلاسیک (33) که خواهان دولت بسیار کوچک بود. برای تحقق ایده رفاه نیازمند دولتی قدرتمند بود که بتواند به اخذ مالیاتها بپردازد و از طریق هزینه آنها آرمانهای خود را متحقق کند.

نکته دوم اینکه موضوع به دو موضوع شهروندی اجتماعی (34) و شهروندی فعال (35) منجر شد. در شهروندی اجتماعی تاکید بر بالا بردن ضریب امنیت افراد از طریق کمکهای دولتی بود. ا

ما ایده شهروندی اجتماعی کم کم در بسیاری از جوامع مورد اعتراض قرار گرفت چرا که هزینه های زیادی را بر دولت تحمیل می کرد واز طرف دیگر شهروندان تنبل و متکدی را رواج می داد که از خود هیچ ابداع و ابتکاری نشان نمی داد و تنها به دست دولت برای ارایه کمک نگاه می کردند

به این ترتیب بود که ایده دولت رفاه تعدیل شد و کم کم در برخی کشورها دولتها در میزان و نحوه کمکها تجدید نظر به وجود آوردند به نوعی که شهروندان از خود فعالیت بیشتری را برای رفع نیازهایشان نشان دهند.

حال در اینجا به نظر می رسد نهاد وقف می تواند کمکی برای تحقق ایده ی شهروندی اجتماعی و شهروندی فعال شود یعنی دولت با نظارت و مدیریت شایسته به نحوی عمل کند .

که راه را برای کمک به محرومیت. رشد نهادهای مردمی و فرهنگی باز کند. البته با توجه به سابقه کشورها در این باره اوقاف باید به نحوی اداره شود که فرهنگ تکدی گری و رخوت در جامعه ترویج پیدا نکند و بیشتر تاکید .

بر نظارت و کمک دولت باشد و مردم از آن بهره مند شوند ولی اگر دولت صرفا وقف را منبع سرمایه ای بداند که به پرداخت اعانات و کمکهای بلاعوض بپردازد دغدغه های موجود در ایده های شهروندی اجتماعی جان می گیرد و آسیبهای آن متوجه هم حکومت و هم جامعه می شود به عبارت دیگر باز در اینجا مدیریت شایسته وقف از طرف مردم و حکومت بازدهی آن را افزایش می دهد.

امنیت

تامین امنیت همواره از اصلی ترین دغدغه های انسان و جوامع بشری محسوب می شود و تامین امنیت از حقوق اولیه فردی است که هم در حقوق مدنی و سیاسی، هم در حقوق اقتصادی –اجتماعی و هم حق محیط زیست و توسعه پایدار جایگاه دارد. انسان دارای امنیت راحت تر می تواند مسیر تکامل و توسعه فردی را طی نماید.

اما از آنجائی که مفهوم امنیت یک مفهوم نسبی است گاه تامین امنیت برای عده ای به معنای بی امنیتی برای دیگران خواهد بود. همان گونه که امنیت زراندوزی جنبه تاراج پیدا نمود به خوبی این مفهوم را می توان دریافت برای همین است که امنیت جامع امنیتی است .

که حق امنیت را بطور نسبی برای همه شهروندان می طلبد فقر، بیکاری، عدم توسعه اقتصادی ها مقدار ضد امنیت است که استبداد و ناامنی جانی و مالی برای چالشی بزرگ برای افراد محسوب می شود.
 

نهاد دولت

نکته دیگر اینها نهاد دولت خود همواره تامین کننده ی امنیت نیست و برخی اوقات تهدیدی جدی نسبت به امنیت محسوب می شود دولت بزرگ که ابزارهای قدرتیش فوق العاده رشد کرده است همواره می تواند تهدیدی امنیتی در سطوح گوناگون آن تلقی گردد. بنابر این هر چقدر که قدرت دولتها حجم بیشتری پیدا کرد احتمال خطر و فساد آن نیز افزایش می یابد.

پس همواره لازم است که در کنار نهادهای منتخب قدرتی نهادهای جامعه مدنی نیز نقش آفرین باشند نقش این نهادها نظارت و کنترل و مهار قدرت است. همان طوری که در اندیشه تفکیک قوا فلسفه سرشکن کردن قدرت تحدید آن و نظارت قوا برای جلوگیری از فساد قدرت است .

به همین ترتیب نقش نهادهای مدنی نیز تحدید قدرت و نظارت بر آن می باشد تا اینکه قدرت به فساد کشانده نشود. البته که نهادهای مدنی این مهم را در خارج از ساختار قدرت بهتر می توانند به نتیجه برسانند هم خود به قدرت "آلوده" نیستند و هم اینکه از انگیزه های بیشتری برخوردار می باشند.
 

ریشه های وقف

وقف به عنوان یک آموزه اسلامی هم ریشه های ایرانی و هم جهانی دارد، در ابتدا به عنوان یک ارزش در مقابل ضد ارزشها مطرح است در مقابل دنیا خواهی اسراف گونه، تکاثر مال و ثروت اندوزی بی حد حصر. وقف می خواهد که هم در فرد و هم در جامعه و هم امروز در نظام ملت - کشورها در دنیای معاصر امنیت ایجاد کند .

وقف کنندگان با تامین موقوفات راه را برای تامین امنیت خاطر خود فراهم می سازند و آثار وقف. البته به شرط مدیریت درست آن می تواند منشا خیر و برکات زیادی در جامعه و کشور و حتی در سطح بین المللی باشد.

وقف نهاد جامعه مدنی است وبه شرط که با سایر مولفه های مطرح در جامعه مدنی هماهنگ و موثر عمل کند می تواند دارای آثار امنیتی بسیار خوبی باشد.

وقف به عنوان گوشه ای از نهادهای مدنی و در کنار آنها تسهیل کننده شرایط لازم برای ایجاد برابری فرصتها و عدالت اجتماعی محسوب می شود که خود این پدیده ها به شرط تحقق و گسترش در جامعه تامین کننده ی امنیت می شوند.

نکته حایز اهمیت این است که وقف به عنوان نهادی در راه تحقق شهروندی فعال و نه شهروندی اجتماعی باید نقش آفرینی کند این موضوع نیازمند سهم تاثیر گذاری دولت است دولتی که نظارت کننده باشد و به مدیریت اوقاف بپردازد .

اگر دولت از این مقوله خارج شود و تصدی گری را پیشه کند چالشهای زیادی را که در یک دولت بزرگ امکان وقوع دارند ممکن می سازد. بنابر این مدیریت بهینه نهاد دولت در امور وقف از شرایط موفقیت آن در تامین امنیت در سطوح مختلف آن می باشد.
 

پی نوشت:

1-Individual Security
2-Security of the State.
3-Ian Bellany..
4-Penelope Hartland-Thunberg.
5-Walter Lipmann.
6-Cia Domo Luciani.
7-یرنویس=Laurance Martin.
8- John E.Morz.
9-Physical Threat.
10-Threats to Rights.
11-Economic Threats.
12-Threats to Position or Stutus.
13-Kenneth N. Waltz.
14-Thomas Hobbes.
15-Parliamentary Systems.
16-Parameters of Power.
17-Presidential System.
18-Independent political parties.
19-Unions.،
20-Interest Groups.
21-Non-Governmental Organizations.
22-Independent Medias.
23-Institutionalized Toleratoin.
24-Political and Economic Process.
25-Privatization.
26-civil and political rghts.
27-The First Generation of human rights.
28-Legal equality.
29-Equality of opportunities.
30-Welfare states.
31-Social and Economic Rights.
32-Environmental Rights and Sustainable Development.
33-Classic Liberalism.
34-Social Citizenship.
35-Active Citizenship.