ما، قبل از تحلیل داده‌های تجربی می باید منظور خود را از مفهوم اساسی «ناسیونالیسم» مشخص کنیم. مفهومی که تعریف و عملیاتی کردن آن دشوار و پیچیده است. در مطالعه حاضر ایده «هویت ملی» به معنی تجربه اجتماعات دارای پیوندهای نسبی و سببی است که ناشی از اشتراک در سرزمین مادری، اسطوره های فرهنگی، نمادها و خاطرات تاریخی، منابع اقتصادی و حقوق و وظایف قانونی - سیاسی است. ناسیونالیسم ممکن است اشکال مدنی به خود گیرد که در آن صورت شامل پیوندهای خاکی است که مبتنی بر شهروندی در درون یک قلمرو مشترک است و مرزهایش توسط یک دولت ملی مشخص می شود و یا اینکه دارای اشکال قومی باشد که در اینجا پیوندها بر مبنای اجتماعات مذهبی، زبانی یا قومی شکل می گیرند. هویت های ملی معمولا ضمنی و پنهان هستند و تنها در واکنش به یک «دیگری» خود را نمایان می سازند. در واقع ما با نظر به همین «دیگری» است که قادر به شناخت و پی بردن به وجود خود می شویم. هویتهای ملی در جهان مدرن، دولت و نهادهایش را پی ریزی می کنند. این دولت در درون یک قلمرو معین به اعمال اقتدار سیاسی می پردازد. هر چند که دولت‌های چند ملیتی بسیاری مانند پادشاهی انگلستان و نیز ملت‌های بدون دولت مانند کردها و روماها نیز وجود دارند. در مقابل، هویتهای جهان وطنانه، به دیدگاه ها، رفتارها و احساساتی اطلاق می شود که از مرزهای ملی و محلی فراتر می روند. نوعا افراد جهان وطن نسبت دیدگاه ها و کردارهای فرهنگی متنوع، مداراجو هستند، به جای مشابهت ها، برای تفاوت های بشری ارزش قائل هستند، پیش از همگرایی، به تکثرگرایی فرهنگی توجه دارند و اهمیتی برای پیوندها و تعلقات سرزمینی قائل نیستند. ناسیونالیسم و جهان وطن گرایی معمولا به لحاظ نظری متضاد هم پنداشته می شوند، هرچند باید دید که آیا این احساسات، به لحاظ تجربی می توانند بدون تناقض در کنار هم قرار گیرند. به عنوان مثال، اگر مردم از یک طرف احساسات نیرومند در مورد عرق ملی باشند و از طرف دیگر خواهان راه حل های چند جانبه (چند ملیتی برای مشکلات جهانی باشند. ما ناسیونالیسم و جهان وطن گرایی را به عنوان پدیده‌های چندبعدی با اشکال چندگانه می دانیم که به عنوان مثال، در نگرش نسبت به نهادهای حکمرانی چندجانبه، احساس تعلق و وابستگی به اجتماعات مختلف با حمایت از سیاست هایی خود را نشان می دهند که تسهیل کننده محافظت گرایی یا جهانی شدن (مانند نگرش نسبت به تجارت آزاد با بازارهای کار باز) هستند.
کدامین شواهد پیمایشی به ما اجازه بررسی این موضوع را می دهند که آیا استفاده منظم از رسانه‌های خبری در محیط های ارتباطی باز و جهانی شده، سبب ایجاد جهت گیری‌های جهان و طنانه می شود؟ پیمایش‌های ملی و ملی - مقطعی به روشن کردن روندهای موجود در افکار عموم و نخبگان کمک می کنند، معروف ترین مطالعات مربوط به افکار عمومی جهان عبارتند از :
«طرح نگرش‌های بین المللی» که توسط دانشگاه مریلند اجرا می شود، «پروژه نگرش‌های جهانی پیو»، «سرویس جهانی بی بی سی» و «شورای روابط خارجی شیکاگو» پیمایش‌های افکار عمومی در آمریکا و اروپا غالبا به پایش نگرش‌های مربوط به سیاست خارجی در کشورهای خاصی پرداخته اند و مطالعاتی نیز به مقایسه نگرش‌های کشورهای عمده شرکت کننده، ه پرداخته اند. با این وجود، هنگام به کارگیری این منابع، امکان انجام مقایسه های پیوسته، محدود است و پیوند دادن نگرش‌ها به الگوهای استفاده رسانه‌ها دشوار است. مطالعات تطبیقی پیشین غالبا بر پایش افکار عمومی توسط نوسان سنج اروپا در مورد این موضوعات متکی هستند که از دهه ۱۹۷۰ در بین اعضای اتحادیه اروپا انجام گرفته است. همچنین، سنجش ناسیونالیسم توسط طرح سالانه پیمایش اجتماعی بین المللی نیز انجام گرفته که دو گروه از کشور را شامل می شود. اینها منابع ارزشمندی هستند، اما پیمایش‌های سری زمانی ملی مقطعی نظامند در مورد «نگرش‌ها» همچنان محدود است. خصوصأ مطالعات نظامندی که به مقایسه افکار عمومی و استفاده از رسانه‌ها در بین کشورهای درحال توسعه به کشورهایی با سطوح متفاوت جهانی شدن و انواع مختلف محیط های رسانه‌ای بپردازند. کتاب حاضر برای انجام وسیع ترین تحلیل ملی - مقطعی از جامع ترین و تطبیقی ترین داده‌های موجود، از پیمایش جهانی ارزش‌ها و پیمایش‌های اروپایی استفاده می کند که از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۷ در بیش از ۹۰ کشور انجام گرفته است.
موفقیت تلاش برای مفهوم سازی و سنجش مفاهیم «ناسیونالیسم» و «جهان وطن گرایی» همچنان مورد تردید است. از این رو، رومتاف عملیاتی کردن یک بعدی با مقیاس منفرد را برای این قضیه مطرح می کند که مبتنی است بر پیوستاری از هویتهای سرزمینی که دامنه آن از جهت گیری‌های جهان و طنانه تا محلی است.
ادامه دارد..
منبع: جهانی شدن و تنوع فرهنگی، پیپا نوریس و رونالد اینگلهارت، ترجمه: عبدالله فاضلی و ساجده علامه،صص204-202، چاپ و نشر سپیدان، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۵
