کولکتومی چیست؟

عمل کولکتومی یک روش جراحی برای برداشتن تمام (کولکتومی کامل) یا بخشی از روده بزرگ است. کولون یا همان روده بزرگ یک اندام بزرگ لوله مانند در انتهای مجاری گوارشی است.

جراح ممکن است کولکتومی را برای درمان مشکلات زیر انجام دهد:

سرطان کولون

اختلالات گوارشی

انسداد کولون

آسیب در کولون

انواع کولکتومی شامل موارد زیر است:

کولکتومی توتال که در آن روده بزرگ به طور کامل برداشته می شود.

کولکتومی جزئی که در آن بخشی از کولون برداشته می شود؛ این روش کولکتومی ساب توتال نیز نامیده می شود.

همی کولکتومی شامل برداشت سمت راست یا چپ کولون است.

پروکتوکولکتومی که شامل برداشت کولون و رکتوم است.

جراحی کولکتومی معمولا به روش های دیگری برای اتصال مجدد بخش های باقی مانده مجاری گوارشی و دفع مواد زائد از بدن نیاز دارد.1

چرا بایستی عمل کولکتومی انجام شود؟

کولکتومی برای درمان و پیشگری از بیماری‌ها و شرایطی مورد استفاده قرار میگرد که ممکن است روی روده تاثیر بدی داشته باشد. برخی از این شرایط عبارتند از:

خونریزی که قابل کنترل نباشد

خونریزی شدید از روده ممکنه به جراحی و برداشتن بخشی از روده منجر شود.

انسداد روده

انسداد روده یک وضعیت اورژانسی هست که بسته به موقعیت ممکن است بخشی از روده یا کل روده برداشته شود.

سرطان روده

اگه سرطان در مراحل ابتدایی قرار داشته باشد ممکنه تنها بخشی از روده برداشته شود اما اگه سرطان پیشرفته تر باشه باید کل روده برداشته شود.

بیماری کرون

اگه درمان های دارویی اثربخش نباشد، برداشتن قسمت آسیب دیده روده ممکنه به طور موقت نشانه وعلائم این بیماری را کاهش بدهد. اگر نغییرات پیش سرطانی در طول ازمایش از روده تشخیص داده شود، ممکنه عمل کولکتومی انجام بشود.

کولیت اولسراتیو

اگر داروهای تجویز شده برای کنترل نشانه ها و علائم بیماری مفید نباشد احتمال دارد پزشک برای بیمار انجام کولکتومی کامل رو پیشنهاد بدهد. همچنین اگر تغییرات پیش سرطانی در طول کولونوسکوپی مشاهده بشود، ممکن است کولکتومی انجام بشود.

دیورتیکولیت

اگر دیورتیکولیت شما عود کند یا عوارضی داشته باشد ممکن است پزشک برداشتن بخشی از روده که تحت تاثیر قرار گرفته را پیشنهاد کند.

جراحی پیشگیرانه

اگه شما به خاطر تشکیل پلیپ های پیش سرطانی متعدد در روده، در معرض ابتلا به سرطان قرار داشته باشید ممکنه پزشک کولکتومی کامل برای پیشگیری از ابتلا به سرطان پیشنهاد بدهد. کولکتومی ممکن است برای افرادی که از لحاظ ژنتیکی همچون پولیپ آدنوماتوز خانوادگی یا سندرم لینچ در معرض ابتلا به سرطان هستند نیز پیشنهادبشود.

حتما در مورد گزینه های درمانی با پزشک معالج خودتون صحبت کنید. در برخی از موقعیت ها، شما می تونید انتخاب های متعددی از انواع جراحی کولکتومی داشته باشید. پزشک می تونه مزایا و معایب این نوع جراحی رو به خوبی به شما توضیح بدهد.2

نحوه‌آماده‌شدن بیمار

در روزهای آماده شدن برای ملاقات، بیمار باید کارهای زیر را انجام دهد:

• قطع مصرف بعضی داروها

مصرف بعضی داروها سبب افزایش احتمال ایجاد بروز عوارض ضمن جراحی می‌گردد و به این جهت پیش‌از جراحی، بیمار باید مصرف بعضی از داروها را متوقف نماید.

• ناشتا بودن برای عمل

پیش‌از عمل‌جراحی، آموزش‌های لازم به‌بیمار داده شده و از بیمار خواسته می‌شـــود چنـــد ساعت پیــش ازعـمل در همان روز غذا و آب مصرف ننمایـد.

•‌ نوشیدن مایعی برای پاکسازی روده

برای بیمار یک محلول مسهل تجویز می‌شود تا درخانه با آب مصرف نماید. این محلول ظرف چند ساعت و طبق دستور لازم نوشیده می‌شود. این محلول سبب ایجاداسهال می‌شود و به تخلیه‌ی کولون کمک می‌کند. همچنین ممکن‌است ازتنقیه نیز استفاده گردد.

• مصرف آنتی‌بیوتیک

دربعضی موارد، برای فرونشانی باکتری‌های طبیعی موجود در کولون و کمک به پیشگیری از عفونت، آنتی‌ بیوتیک‌ تجویز می‌شود.

• آماده شدن برای کولکتومی همیشه هم امکان‌پذیر نیست

به‌عنوان مثال، اگر به‌علت انسداد روده یا پرفوراسیون روده به کولکتومی اورژانس نیاز باشد، مهلتی برای آماده‌شدن بیمار وجود ندارد.3

نحوه انجام جراحی کولکتومی

در روز جراحی، فشار خون و تنفس شما مورد بررسی قرار می گیرند. شما یک آنتی بیوتیک را از طریق ورید بازو دریافت می کنید. حال بر روی تخت مخصوصی دراز می کشید. با دریافت داروی بیهوشی عمومی شما در حالتی مانند خواب قرار می گیرید تا در طول عمل کولکتومی هشیار نباشید. جراحی کولکتومی به دو طریق انجام می شود:

کولکتومی باز

جراحی کولکتومی باز شامل ایجاد یک شکاف بزرگ در شکم و دسترسی به روده بزرگ است. جراح از ابزار جراحی برای آزاد کردن کولون از بافت های احاطه کننده استفاده می کند و سپس کولون را به طور کامل یا بخشی از آن برش می دهد.

کولکتومی لاپاراسکوپیک

کولکتومی لاپاراسکوپیک یا کولکتومی کم تهاجمی شامل ایجاد چند شکاف کوچک در شکم است. جراح یک دوربین کوچک را از طریق یک شکاف و ابزار جراحی را از طریق شکاف های دیگر وارد شکم می کند. جراح در حالی که از ابزار برای آزاد کردن کولون از بافت های احاطه کننده استفاده می کند، تصاویر موجود در نمایشگر را مشاهده می کند.

حال روده بزرگ از طریق یکی از شکاف های کوچک به بیرون از شکم آورده می شود. این نوع از کولکتومی امکان انجام جراحی خارج از بدن را فراهم می کند. زمانی که کولکتومی انجام می شود، پزشک مجددا کولون را از طریق شکاف به داخل شکم بازمی گرداند.

کولکتومی لاپاراسکوپیک درد و دوره ریکاوری بعد از جراحی را کاهش می دهد اما همه افراد کاندید مناسبی برای انجام این نوع از عمل کولکتومی نیستند.

همچنین در برخی موارد جراحی به صورت کولکتومی لاپاراسکوپیک آغاز می شود اما شرایط موجب می شود که جراح عمل را به صورت کولکتومی باز ادامه دهد.

زمانی که کولون ترمیم شده و یا برداشته می شود جراح مجددا اندام های مجاری گوارشی را به هم متصل می کند تا امکان دفع مواد زائد فراهم شود. گزینه های مورد برای این کار عبارتند از:

اتصال مجدد بخش های باقی مانده کولون

جراح ممکن است بخش های باقی مانده کولون را به یکدیگر بخیه کند و یک آناستوموز روده تشکیل دهد. بدین ترتیب مدفوع مانند گذشته از بدن دفع می شود.

اتصال روده به یک حفره ایجاد شده در شکم

جراح ممکن است کولون یا روده کوچک را به یک حفره کوچم در شکم متصل کند. این کار امکان دفع مدفوع از طریق این حفره را فراهم می کند. همچنین ممکن است کیسه ای به انتهای حفره متصل شده و مدفوع را جمع آوری کند. این حالت می تواند موقت یا دائمی باشد.

اتصال روده کوچک به مقعد

بعد از برداشتن کولون و رکتوم (پروکتوکولکتومی)، جراح ممکن است به کمک بخشی از روده کوچک برای ایجاد کیسه ای استفاده کند که به مقعد شما متصل می شود. این کار امکان دفع نرمال مدفوع را فراهم می کند در حالی که چند بار در روز دفع مدفوع آبکی را تجربه کنید.1

بعد‌از کولکتومی

بعد‌از اتمام عمل جراحی، تا رفع اثرات بیهوشی، بیمار به اتاق ریکاوری برده می‌شود تا درآنجا پایش شود. سپس گروه تیمار تندرستی تا بهبود کامل، بیمار را به‌بخش منتقل می‌کنند.

تا بازیافت عملکرد روده، بیمار دربیمارستان می‌ماند. این مدت چند روز تا یک هفته طول می‌کشد. درابتدا ممکن است بیمار نتواند ازغذای جامد استفاده کند.

درابتدا از راه ورید باز‌و تغذیه‌ی مایع انجام می‌شود و سپس مایعات شفاف تجویز می‌گردد. با بهبود وضع روده، بیمار خواهد توانست از غذای جامد استفاده کند.

درصورتی‌که در‌جراحی از کولوستومی یا ایلئوستومی برای چسباندن روده به‌خارج استفاده‌شده باشد، آموزش‌های لازم برای مراقبت از استوماتوسط پرستاران داده خواهد شد و نحوه‌ی‌ تغییر کیسه‌ی استومی برای جمع‌آوری مواد دفعی توضیح داده خواهد شد.

بعد‌از ترک بیمارستان تا بهبودی کامل باید درخانه به‌مدت دوهفته استراحت کرد. ممکن‌است در ابتدا احساس ضعف وجود داشته باشد ولی درنهایت قدرت بیمار باز خواهد گشت. باید درمورد زمان بازگشت به کار از پزشک سوال شود.3

عوارض کولکتومی

جراحی ممکن است، عوارض جدی را به دنبال داشته باشد. خطر بروز عوارض به وضعیت سلامت، نوع کولکتومی و رویکرد جراح در انجام جراحی بستگی دارد. به طور کلی، این عوارض عبارتنداز:

خونریزی

لخته‌های خونی در ساق پاها (ترومبوز عمقی ورید) و ریه‌ها (آمبولی ریه)

عفونت

آسیب به اندام‌های نزدیک کولون مانند مثانه و روده کوچک

شکاف در بخیه‌ها که بخش‌های باقی مانده دستگاه گوارش را به هم متصل کرده‌اند.2

پینوشتها
1.www.dorvana.com
2.www.darmankade.com
3.www.pezeshkyemrooz.com