اسهال و انواع آن
در اصطلاح عوامل اسهال را دفع مدفوع روزانه به صورت شل يا آبکي، همراه با افزايش قابل توجه دفعات اجابت مزاج مي دانند. اما از نظر علمي مدفوع با حجم مايع 300cc با بالا در 24 ساعت و وزن مدفوع بالا 200 گرم در روز با توجه به يک رژيم پرچربي و گوشت و کم فيبر مثل رژيم غربي را اسهال مي گويند. اما يک مورد ديگر است که دفعات اجابت مزاج بالا مي باشد ولي اسهال حقيقي نيست. اين حالت را «اسهال کاذب» مي نامند. در اين اسهال خروج مکرر و متناوب حجم هاي کم مدفوع به واسطه علل مختلف داريم و به جاي آن ترشحات مخاطي چسبناک و کف آلود که گاهي به سختي با آب پاک مي شوند، ديده مي شود.
اين در واقع به خاطر يبوست، سندرم روده تحريک پذير، اختلال عصبي-حرکتي در عضلات و اسفنکترهاي دخيل در دفع مدفوع است که باعث تحريک ترشح مخاطي مي شوند و اين ترشحات مخاطي جمع شده، ايجاد فشار و احساس دفع در فرد مي نمايد. لذا او مکرر به دستشويي مي رود ولي دفع مدفوع يا بسيار ناچيز است يا اصلاً مدفوع وجود نخواهد داشت و فقط ترشحات مخاطي داريم. اگر هم مدفوع باشد اول مدفوع ناچيز که معمولاً هم قوام سختي دارد خارج شده و بعد ترشحات مخاطي دفع مي گردند. به هر حال اين شرايط ايجاد اسهال کاذب مي نمايد که گاهي حتي با بي اختياري مدفوع همراه مي شود و فرد را از نظر رواني و اجتماعي شديداً آزرده مي کند و بيمار با شکايت از بيماري خود به عنوان اسهال نزد پزشک مي آيد، در حالي که در واقع اسهال ندارد و اشکال در جاي ديگر است. درمان اين اسهال هم رفع همان عامل زمينه اي است که باعث ايجاد آن شده بود.
در اسهال حاد برحسب علت اسهال هاي عفوني ناشي از عوامل بيماري زا مختلف اعم از باکتري ها، ويروس ها و انگلهاي مختلف مطرح است. علت ديگر که از لحاظ اهميت در درجه دوم است، عوارض جانبي داروهاي مختلف است که به ويژه در مورد داروهاي پرمصرف مثل آنتي بيوتيک ها اهميت پيدا مي کند. علت سوم مواجه به سموم مثل حشره کش ها، آفت کش ها و گازهاي شيميايي جنگي است که اين عوامل با اثر روي سيستم گوارشي و سيستم هاي کنترلي ديگر مثل جريان خون و اعصاب ورودي به سيستم گوارشي باعث بروز اسهال مي شوند. اسهال هاي پايا حالت بينابيني دارد يعني هم علل اسهال حاد و هم علل اسهال مزمن مي تواند در آن دخيل باشد، اما انواع اسهال مزمن برحسب علت پنج دسته مي شوند که هر يک از اهميت باليني و پيش آگهي خاص خود را دارد.
الف -مسافرين:شايد تا به حال واژه اسهال هاي مسافرتي را شنيده باشيد. افراد زيادي در اثر مسافرت دچار اسهال عفوني حاد مي شوند که شايع ترين عامل آن باکتري هاي موسوم به باسيل هاي گرم منفي مثل ايشرشيا کولي (E.coli) شيگلا، سالمونلا و ... هستند.
معمولاً مسافرت ها در زمان تعطيلات انجام مي شود و چون تعطيلات فصول گرم سال و تابستان بيشتر از ساير فصول است، گرماي هوا باعث رشد بهتر و بيشتر اين ميکروب هاي بيماري زا و ايجاد اسهال و مسموميت غذايي در افراد مي شود.
ب -مصرف کنندگان:مواد غذايي خاص مثل همبرگر نيم پز، کالباس، سبزيجات خام، تخم مرغ، ماهي و ساير فرآورده هاي دريايي خام و .. که در بالا هم ذکر شد، احتمال آلودگي و ابتلا به اسهال را دارا هستند. بايد حتي الامکان مواد غذايي را پخته مصرف کنند و مواد غذايي مثل سبزيجات که خام مصرف مي شوند، قبل از مصرف دقيقاً گندزدايي و شستشو شوند.
افرادي که:در خانواده، مهدکودک ها، مدارس، پادگان ها و ... به طور دسته جمعي کنار هم زندگي مي کنند. اين افراد به دليل تماس نزديک و مداوم احتمال آلودگي بيشتري دارند و يک عفونت اسهالي مثل ژيارديا به راحتي بين آنها انتشار مي يابد. لذا رعايت بهداشت و ضدعفوني کردن تمام لباس ها، ملحفه ها، حتي کف زمين و ديوارها و ظروف غذاخوري در اين مراکز الزامي است.
منبع:نشريه کوچه ما، شماره 14.
/ج
اين در واقع به خاطر يبوست، سندرم روده تحريک پذير، اختلال عصبي-حرکتي در عضلات و اسفنکترهاي دخيل در دفع مدفوع است که باعث تحريک ترشح مخاطي مي شوند و اين ترشحات مخاطي جمع شده، ايجاد فشار و احساس دفع در فرد مي نمايد. لذا او مکرر به دستشويي مي رود ولي دفع مدفوع يا بسيار ناچيز است يا اصلاً مدفوع وجود نخواهد داشت و فقط ترشحات مخاطي داريم. اگر هم مدفوع باشد اول مدفوع ناچيز که معمولاً هم قوام سختي دارد خارج شده و بعد ترشحات مخاطي دفع مي گردند. به هر حال اين شرايط ايجاد اسهال کاذب مي نمايد که گاهي حتي با بي اختياري مدفوع همراه مي شود و فرد را از نظر رواني و اجتماعي شديداً آزرده مي کند و بيمار با شکايت از بيماري خود به عنوان اسهال نزد پزشک مي آيد، در حالي که در واقع اسهال ندارد و اشکال در جاي ديگر است. درمان اين اسهال هم رفع همان عامل زمينه اي است که باعث ايجاد آن شده بود.
انواع اسهال حقيقي
در اسهال حاد برحسب علت اسهال هاي عفوني ناشي از عوامل بيماري زا مختلف اعم از باکتري ها، ويروس ها و انگلهاي مختلف مطرح است. علت ديگر که از لحاظ اهميت در درجه دوم است، عوارض جانبي داروهاي مختلف است که به ويژه در مورد داروهاي پرمصرف مثل آنتي بيوتيک ها اهميت پيدا مي کند. علت سوم مواجه به سموم مثل حشره کش ها، آفت کش ها و گازهاي شيميايي جنگي است که اين عوامل با اثر روي سيستم گوارشي و سيستم هاي کنترلي ديگر مثل جريان خون و اعصاب ورودي به سيستم گوارشي باعث بروز اسهال مي شوند. اسهال هاي پايا حالت بينابيني دارد يعني هم علل اسهال حاد و هم علل اسهال مزمن مي تواند در آن دخيل باشد، اما انواع اسهال مزمن برحسب علت پنج دسته مي شوند که هر يک از اهميت باليني و پيش آگهي خاص خود را دارد.
1-اسهال هاي ترشحي
2-اسهال هاي اسمزي
3-اسهال چرب
4-اسهال هاي با علل التهابي
5-اسهال هاي حرکتي
انواع اسهال هاي حاد
اسهال حاد عفوني در افراد با ايمني طبيعي
الف -مسافرين:شايد تا به حال واژه اسهال هاي مسافرتي را شنيده باشيد. افراد زيادي در اثر مسافرت دچار اسهال عفوني حاد مي شوند که شايع ترين عامل آن باکتري هاي موسوم به باسيل هاي گرم منفي مثل ايشرشيا کولي (E.coli) شيگلا، سالمونلا و ... هستند.
معمولاً مسافرت ها در زمان تعطيلات انجام مي شود و چون تعطيلات فصول گرم سال و تابستان بيشتر از ساير فصول است، گرماي هوا باعث رشد بهتر و بيشتر اين ميکروب هاي بيماري زا و ايجاد اسهال و مسموميت غذايي در افراد مي شود.
ب -مصرف کنندگان:مواد غذايي خاص مثل همبرگر نيم پز، کالباس، سبزيجات خام، تخم مرغ، ماهي و ساير فرآورده هاي دريايي خام و .. که در بالا هم ذکر شد، احتمال آلودگي و ابتلا به اسهال را دارا هستند. بايد حتي الامکان مواد غذايي را پخته مصرف کنند و مواد غذايي مثل سبزيجات که خام مصرف مي شوند، قبل از مصرف دقيقاً گندزدايي و شستشو شوند.
افرادي که:در خانواده، مهدکودک ها، مدارس، پادگان ها و ... به طور دسته جمعي کنار هم زندگي مي کنند. اين افراد به دليل تماس نزديک و مداوم احتمال آلودگي بيشتري دارند و يک عفونت اسهالي مثل ژيارديا به راحتي بين آنها انتشار مي يابد. لذا رعايت بهداشت و ضدعفوني کردن تمام لباس ها، ملحفه ها، حتي کف زمين و ديوارها و ظروف غذاخوري در اين مراکز الزامي است.
منبع:نشريه کوچه ما، شماره 14.
/ج
