اي چو نعمان‌بن ثابت در شريعت مقتدا

شاعر : سنايي غزنوي

وي بحجت پيشواي شرع و دين مصطفا		اي چو نعمان‌بن ثابت در شريعت مقتدا
از تو شادان اهل سنت همچو بيمار از شفا		از تو روشن راه حجت همچو گردون از نجوم
کس نديده جور در صدرت چو در جنت وبا		کس نديده ميل در حکمت چو در گردون فساد
شاخ حرص از ابر احسان تو مي‌يابد نما		بدر دين از نور آثار تو مي‌گردد منير
هر که مداح تو شد هرگز نگردد بي‌نوا		هر که شاگرد تو شد هرگز نگردد مبتدع
همچنان چون بوستانها را به فروردين صبا		ملک شرع مصطفا آراستي از عدل و علم
شاد باش اي پيشکار دين و دنيا مرحبا		بدعت و الحاد و کفر از فر تو گمنام شد
پاک دامن‌تر ز تو قاضي نديد اندر قضا		تا گريبان قدر بگشاد، چرخ آب گون
پيش ازين، ليکن ز فر عدلت اندر عهد ما		گر چه ناهموار بود از پيشکاران کار حکم
مي‌کند مر خاک را از باد، عدل تو جدا		آن چنان شد خاندان حکم کز بيم خداي
شمع را نکشد همي بي امر تو باد هوا		شد قوي دست آنچنان انصاف کز روي ستم
در دعاي نيک تو هم مدعي هم مدعا		روز و شب هستند همچون مادران مهربان
از براي پايداريت اهل شهر و روستا		دستها برداشته، عمر تو خواهان از خداي
جبرئيل از سد ره گويد با ملايک در ملا		چون به شاهين قضا انصاف سنجي‌گاه حکم
دانش قاضي امين زيبد، درين در پادشا		حشمت قاضي امين بايد، درين ره بدرقه
اي نکو نام از تو شهر و ملک شاهنشه علا		رايت دين هر زمان عالي همي گردد ز تو
ليک داند شاه ما از دانش و عقل و دها		هر کسي صدر قضا جويد بي‌انصاف و عدل
گربه را بر پيه کردن پاسبان، باشد خطا		گرگ را بر ميش کردن قهرمان، باشد ز جهل
هيچ جاهل کي شدست اندر شريعت مقتدا		از لقا و صدر و باد و داد و برد ابر دو ريش
ور نه شوخي را به عالم، نيست حد و منتها		علم و اصل و عدل و تقوي، بايد اندر شغل حکم
بر نشان جهل او، خود قول او باشد گوا		دان که هر کو صدر دين بي‌علم جويد نزد عقل
معجزي باري ببايد تا کند چوب اژدها		خود گرفتم هر کسي برداشت چوبي چون کليم
هرکسي موسي نگردد بي‌نبوت از عصا		هر کسي قاضي نگردد، بي‌ستحقاق از لباس
تا بود مر مرد را، در صدر دين، زيب و بها		دانش عبدالودودي بايد اندر طبع و لفظ
چون ندارد نور چون خورشيد و مه نجم سها		ور نه بس فخري نباشد مر سها را از فلک
علم بايد تا کند درد حماقت را دوا		از قلب مفتي نگردد بي‌تعلم هيچ کس
ليک يک تن را نخواند هيچ عاقل مرتضا		صد علي در کوي ما بيش‌ست با زيب و جمال
تا تو بر جايي و بادت تا به يوم‌الدين بقا		حاسدت روزه‌ي خموشي نذر کرد از عاجزي
جلوه‌گر باشد، نباشد روزه بگشودن روا		تا خمش باشد حسودت، زان که تا بر چرخ شمس
بود چون تو پاک طبع و پاک دين و پارسا		اي نبيره‌ي قاضي با محمدت محمود، آنک
ملک دين شد با صيانت، کار دين شد با نوا		دان که از فر تو و از دولت مسعود شاه
شاد باش اي جان ما پيش دو محمودي فدا		شاه ما محمودي و تو نيز محمودي چو او
همچنان در خانه‌ي محموديان زيبد قضا		ملک چون در خانه‌ي محموديان زيبد همي
کز تو ديد اين چشم من ز انعام و احسان و سخا		هيچ چشم از هيچ قاضي آن نديد اندر جهان
گر دو چندان صله بودي، هم هبا بودي، هبا		ليک اگر همچون به خيلا بودي آن وعده دراز
آن عطا نبود که باشد مايه‌ي رنج و عنا		هر عطا کاندر برات وعده افتاد اي بزرگ
من ثنا گفتم ترا، وان کو شنيد از من دعا		لاجرم هر جا که رفتم نزد هر آزاد مرد
جوهري عقل داند کرد آن در را بها		درها در رشته کردم بهر شکرت کز خرد
بر صحيفه‌ي عمر نبود يادگاري چون ثنا		تو مرا اين شکر و ثناها را غنيمت دان از آنک
در مناسک حکم حج وندر سير حکم غزا		تا بيابد حاجي و غازي همي اندر دو اصل
وز چنين انصافها چون غازيان بادت جزا		از چنين ارکانها چون حاجيان بادت ثواب
باد صبح تا صحت چون روز محشر بي مسا		باد شام حاسدت تا روز عقبي بي‌صباح
از ثنا و شکر و مدح تو سنايي را سنا		بادي اندر دولت و اقبال، تا باشد همي
وي خرد مايه داده کان ترا		اي ازل دايه بوده جان ترا
از پي نثر آستان ترا		اي جهان کرده آستين پر جان
بلبلي کرده بوستان ترا		سالها بهر انس روح‌القدس
از پي فتنه ارغوان ترا		شسته از آب زندگاني روح
سيرت و خوي و طبع و سان ترا		کرده ايزد ز کارخانه‌ي عقل
چون کمان بوده مر گمان ترا		تيرهاي يقين به شاگردي
نقش دستان و داستان ترا		کرده بر روي آفتاب فلک
کرده مغزول پاسبان ترا		نور روي از سياهي مويت
نوش دان کرده بوسه‌دان ترا		از براي خمار مستانت
از لطيفي درون جان ترا		از برون تن تو بتوان ديد
از پي مغز استخوان ترا		پرده داري به داد گويي طبع
چشم سر صورت دهان ترا		از نحيفي همي نبيند هيچ
چشم سر سيرت نهان ترا		از لطيفي همي نيابد باز
از پي نيستي ميان ترا		در ميانست هر کرا هستي‌ست
آن کمان شکل ابروان ترا		هيچ باکي مدار گر زه نيست
زه کند در ثنا کمان ترا		زان که تير فلک همي هر دم
ناتوان نرگس توان ترا		تا چسان دو لبت رها کرده
شرم نايد همي روان ترا		زان دو تا عيسي و دو تا بيمار
آن دو عيسي دو ناتوان ترا		از پي چه معالجت نکنند
وي بقا همنشين نشان ترا		اي وفا همعنان عناي ترا
جز زيان مرا زبان ترا		نافريد آفريدگار مگر
تا ببندم ميان زيان ترا		چند زير لبم دهي دشنام
بوسه باران کنم لبان ترا		مي بدان آريم که برخيزم
کي گذارم بدين عنان ترا		به بيمم دهي به زخم سنان
شد سنايي سپر سنان ترا		تو سنان تيز کن از دل و چشم

اي چو نعمان‌بن ثابت در شريعت مقتدا

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته