تا ز سر شادي برون ننهند مردان صفا

شاعر : سنايي غزنوي

دست نتوانند زد در بارگاه مصطفا		تا ز سر شادي برون ننهند مردان صفا
خون روان گشتست از حلق حسين در کربلا		خرمي چون باشد اندر کوي دين کز بهر حق
تا ابد اندر دهد مرد بلي تن در بلا		از براي يک بلي کاندر ازل گفتست جان
غم کند ناچار خاکي را بنسبت اقتضا		خاک را با غم سرشت اول قضا اندر قدر
زهره ني کس را که گويد از ازل يک ماجرا		اهل معني مي‌گدازند از پي اعلام را
هفتصد سال از جگر خون راند بر سنگ و گيا		نيم روز اندر بهشت آدم عديل ملک بود
در کفارت ملکتي بايست چون ملک سبا		لحظه‌اي گمشد ز خدمت هدهد اندر مملکت
پاي روح‌الله ازين بر دوخت نعلين هوا		بيست سال اندر جهان بي‌کفش بايد گشت از آنک
لاالهي غور بايد تا برآرد بي‌ريا		دانه‌ي در، در بن درياي الا الله درست
وز پي آخر درآرد تير مه باد صبا		از کن اول برآرد شعبده استاد فکر
نفس گويد تا چه مي‌خواند برون دل ذکا		ديده گويد تا چه مي‌جويد برون از لوح روح
و آنچه افزونست از ده هفتخوان هم اژدها		آنچه بيرونست از هندوستان هم کرگدن
ذهن داند خواند نقش نفخ جان چون انبيا		روح داند گشت گرد حلقه‌ي هفت آسمان
در درون مجنون محرم وز برون فرهاد را		گر کوه دجله آن گردد که دارد مردوار
يار هر سگ‌بان نباشد رازدار پادشا		کار هر موري نباشد با سليمان گفتگو
حاصل روحست گفتار عزيزان ختا		بابل نفس‌ست بازار نکورويان چين
شرح مسح سر نداند خواند بر لوح صبا		تا ز اول برنخيزد از ره ابجد مسيح
کانچه اينجا درد باشد هست ديگر جا دوا		دور بايد بود از انکار بر درگاه عشق
با جمال يوسف چاهي ترنج از دست و پا		آن نمي‌بينند کز انکارشان پوشيده ماند
گر بود در نيم خرما چشم باز و دل گوا		نقل موجودات در يک حرف نتوان برد سهل
چشم زخمي در حيات خويش يحيا از حيا		برخلاف امر يزدان در دل خود ره نداد
با چنين پيغمبري چون گفته باشد برملا		باز اين خودکامگي بين کز براي اعتبار
نعرها از حکم سابق کالصلا اصحابنا		ظاهر ابر جسم آدم خواند کز گندم مخور
خطبه‌ي ديوان ديگر بود و نقش کيميا		آن سيه کاري که رستم کرد با ديو سپيد
چشم کورانه نبيني روشني زان توتيا		تا برون ناري جگر از سينه‌ي ديو سپيد
کز کمند حلقه‌ي نظارگان گردد رها		مهره اندر حقه‌ي استاد آن بيند بعدل
يا برون از حلقه‌ي نظاره چون طفلان دوتا		يا تمناي سبک دستي توان کردن به عقل
اين در اشکار نهنگ افتاده و آن اندر ضيا		غوطه خورده در بن دريا دو تن در يک زمان
ديده بر خورشيد تابان افگند بي‌مقتدا		خيرگي بار آرد آن را کز براي علم خويش
جان چندين جانور حاصل شود در يک ندا		آب چاهي بايد اندر پيش کز يک قطره‌اش
دل در و بندد به درد و جان ازو گردد جدا		وانگهي چون بيند اندر آبدان خورشيد را
يوسفي شايد زليخا را به صد گوهر بها		ارزد اندر شب ز بهر شاهدي شمعي به جان
در نيابد بخشش بوبکر حق اصطفا		بس نباشد قيمت گوهر به رونقهاي درد
مصطفا داند خبر دادن، ز وحي پادشا		از سپيدي اويس و از سياهي بلال
بوي دلبر يابد آن لبريز دامن در بکا		سوز بايد در بهاي پيرهن تا با مشام
باد کبر ار کم نگردد خاک بر فرق کيا		آتش نفس ار نميرد آب طوفان در رسد
چون برآيد با خود آرد ساخته برگ بقا		مرگ در خاک آرد آري مرد را ليکن ازو
لاجرم تا در کنار افتاد روزي بينوا		در نواي گردش گردون فروشد سيمجور
وينهمه بر بام زنگ آخر برآيد اين صدا		اينهمه در زير سنگ آخر برآيد روزگار
تا فرو آيند ازين بام گران چون آسيا		تا برون آيند از اين تنگ آشيان يکبارگي
جفت او حوا نکوتر قصر او دارالفنا		چون پديد آمد ملال آدم از حور و قصور
هر چه نزد حق پيشم افتد گر چه طاعت آن خطا		هر چه در دين پيشم آيد گر چه نه سجده صواب
چون نمانم بنده‌اي گويد، سنايي شد فنا		عمر در کار غم دين کرد خواهم تا مگر
تا شوي نزد بزرگان رازدار و آشنا		آشنا شو چون سنايي در مثال راه عشق
اين چنين باشد «اذا جاء القضا ضاق الفضا»		تنگ شد بر ما فضاي عافيت بي‌هيچ جرم
«اي نهاده پاي همت بر سر اوج سما»		اين جواب آن سخن گفتم که گفته اوستاد

تا ز سر شادي برون ننهند مردان صفا

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته