زند به امرش اگر هيچ خواهد از خورشيد

شاعر : سنايي غزنوي

به حد باختر و حد خاور آتش و آب		زند به امرش اگر هيچ خواهد از خورشيد
ز باد و خاک بينند کيفر آتش و آب		گر آب و آتش اندر خلاف او کوشند
ز چوب و سنگ چو موسي پيمبر آتش و آب		به حکم نافذ نشگفت اگر برون آرد
شود ز فرش بي‌باد جانور آتش و آب		ز باد قدرت اگر کرد جانور عيسي
زهي ز سايه‌ي تيغت مظفر آتش و آب		زهي ز مايه‌ي رايت منور انجم و چرخ
بدي به چرخ برين قطب و محور آتش و آب		گه موافقت ار چون دل تو بودي چرخ
چرابه گونه چو سيمست و چون زر آتش و آب		شمال جودت بر آب و آتش ار نوزيد
بطبع خشک چرا آمد و تر آتش و آب		ز باس و سعي تو بدست ورنه بي‌سببي
چنانکه هست و ببايست و در خور آتش و آب		به صدر دولت بايسته‌اي واندر خور
به قدر و قد تو پستي وو نظر آتش و آب		به طبع خويش نبينند هيچ اگر خواهي
نسيم خلق تو گر بروزد بر آتش و آب		سموم خشم تو گر برزند به ابر و زمين
شود ز خلق تو چون مشک و عنبر آتش و آب		شو ز بيم تو لرزان زمين و ابر عقيم
رود به امر تو از بحر و اخگر آتش و آب		شود ز قدر تو عاليتر از سپهر زمين
وگر نه هيبت و حکمت بدي بر آتش و آب		اگر نه بيم و اميدت بدي به بحر و هوا
ز بهر يونس و قومش مسخر آتش و آب		برو عتاب و عقوبت خداي کي کردي
جدا که ديد خود از هفت کشور آتش و آب		به هفت کشور خشمت رسيد و نظم آري
چو باد و خاک کثيف و مدور آتش و آب		ز قدر و نظم تو دارند بهره زان نشدند
به سان فرعون در مصر و محشر آتش و آب		معاقبست حسودت به دو مکان به دو چيز
کفايت‌ست در آن شعر داور آتش و آب		ميان طبع تو و طبع حاسدت در نظم
بر آن دو طبع دگر کبر و مفخر آتش و آب		که چون در آيد در طبع تو شود بي‌شک
ز خاک و باد از آنست برتر آتش و آب		به زير فکرت و کلک تو خاست بر در نظم
ببوسد ار چه بود کلک و دفتر آتش و آب		چو بود خاطر و طبع تو کلک را همراه
به نزد خامت هم خير و هم شر آتش و آب		اگر ندارد نسبت به خامه‌ي تو چراست
شد از سخاء وجودت توانگر آتش و آب		شد از بهاء مديحت سخنور اختر و کلک
که هست با تک او کند و مضطر آتش و آب		جهان بگير به آن باد پاي خاک نهاد
به نزد عقل مصور شود گر آتش و آب		گه مسير بود بر نهاد چرمه‌ي تو
شدست از پي تو اسب پيکر آتش و آب		به پست و بالا چون آب و آتشست مگر
که ديد ساخته در طبع صرصر آتش و آب		به سان صرصر ليکن به گاه تابش و خوي
به هيچ مستقري سايه‌گستر آتش و آب		جهان نديد مگر چرمه‌ي ترا در تک
براي زينت بزمت دو لشکر آتش و آب		زمانه ساخت ز هفت اختر و چهار ارکان
دماغ و طبع ترا زيب و زيور آتش و آب		بخواه از آنکه چو خوردي چو طبع خود بندد
مگر به جام توچون دو برادر آتش و آب		بصوفت آب و بطبع آتش و نديده جهان
هني و روشن در جام و ساغر آتش و آب		تو روي شادي افروز و آب غم بر از آن
ز جور چرخ چو دماغ و سمندر آتش و آب		که بهر پيرهني من گزيدم از دل و چشم
چو هست باد و هوا را مقدر آتش و آب		در آب و آتش بي‌حد چرا شوم غرقه
چراست در دل و چشمم مجاور آتش و آب		ز خون ببست دل و چشم پس چو آهن و خاک
ز خاک و باد از آنست برتر آتش و آب		بريد فکرت کلک تو خواست بر در نظم
چو در ثناي تو کردم مکرر آتش و آب		وليک از آتش و آبست ديده و دل من
هميشه تا به سعيرست و کوثر آتش و آب		هميشه تا به زمينست و چرخ گنج و نجوم
سنا و حلم ترا باد چاکر آتش و آب		سخاو لطف ترا بنده باد ابر و هوا
هميشه تا که بود زير و ازبر آتش و آب		مباد قاعده‌ي دولت تو زير و زبر
شود ز لطف جمالش مصور آتش و آب		بتي که گر فکند يک نظر بر آتش و آب
شود ز چشمش بي‌شک معبهر آتش و آب		کرشمه‌اي گر ازو بيند آب و آتش هيچ
نکردهرگز بر سيم و شکر آتش و آب		ز سيم و شکر روي و لب آن کند با من
ز طبع و روي من آن ماه دلبر آتش و آب		لب و دو عارض با آب و نارش آخر برد
سپهر بر شده و چشم اختر آتش و آب		ز آه من نشگفت وز چهرش ار گيرد
از آنکه جست کليم و سکندر آتش و آب		ميار طعنه اگر عارض و لبش جويم
بسان ابر بهاري ست مضمر آتش و آب		ز خطرت دل و چشم وي اندرين دل و چشم
ز ديده و دل بالين و بستر آتش و آب		بشب بخفته خوش و من ز هجر او کرده
چو ابر و شمعم در چشم و بر سر آتش و آب		ز درد فرقت آن ابر حسن و شمع سراي
کنند لانه و باده بدل بر آتش و آب		به دل گرفت به وقتي نگار من که همي
اگر نديدي بر هم مقطر آتش و آب		ببين تو اينک بر لاله قطره‌ي باران
پدر صبا و زمين بود مادر آتش و آب		بطبع شادي زايد ز زاده‌اي کو را
حسام‌وار شدست وز ره در آتش و آب		ز برق و باد به بيني بر آسمان و زمين
برآوريد تماثيل آزر آتش و آب		پديد کرد تصاوير ماني ابر و زمين
اگر بزايد از پشم و مرمر آتش و آب		مزاج و طبع هوا گرم و نرم شد نشگفت
چو عدل سيد گردد برابر آتش و آب		چو طبع سيد گردد چمن به زينت و فر
بلند همت و نظمش به گوهر آتش و آب		سر محامد سيد محمد آنکه شدست
شود بسوي ثري و دو پيکر آتش و آب		مهي که گر فکند يک نظر به لطف و به خشم
به ذات عونش گشته معمر آتش و آب		به نور رايش گشته منور انجم و چرخ
به نزد حشمت و حلمش مستر آتش و آب		به نزد بخشش و بذلش محقر ابر و بحار
مثال امر ورا شد مسخر آتش و آب		مسخر خضر ار گشت باد و آب و زمين
مهيب و سهل بود بر غضنفر آتش و آب		به حلم و خشمش کردند وصف از آن معني

زند به امرش اگر هيچ خواهد از خورشيد

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته