به پيغامي مرا درياب اگر مکتوب نفرستي

شاعر : صائب تبريزي

که بلبل در قفس از بوي گل خشنود مي‌گردد		به پيغامي مرا درياب اگر مکتوب نفرستي
سبو چون خالي از مي گشت، بار دوش مي‌گردد		گراني مي‌کند بر تن، چو سر بي جوش مي‌گردد
خواب در وقت سحرگاه گران مي‌گردد		آدمي پير چو شد، حرص جوان مي‌گردد
مراداغ دل گم گشته از نو تازه مي‌گردد		عزيزي هر که را در مصر هستي از سفر آيد
به لب تا از ته دل مي‌رسد، خميازه مي‌گردد		مرا گر خنده‌اي چون غنچه در سالي شود روزي
که هر که رفت به آن راه، برنمي‌گردد		دليل راحت ملک عدم همين کافي است
ازين ميخانه کس با دامن‌تر بر نمي‌گردد		ز روي گرم، کار مهر تابان مي‌کند ساقي
نگردم گرد معشوقي که گرد دل نمي‌گردد		مرا نتوان به نازو سرگراني صيد خود کردن
حضور خلق ترا در نماز مي‌آرد		حضور قلب بود شرط در اداي نماز
که سر از کوچه‌ي زنجير برون مي‌آرد!		مرو از پرده برون بر اثر نکهت زلف
چنان رود که دل مور را نيازارد		بزرگ اوست که بر خاک همچو سايه‌ي ابر
کسي که خانه‌ي زنجير را بپا دارد!		هزار حيف که در دودمان عشق نماند
ازين خرابه که يک بام وصد هوا دارد		کجاست عالم تجريد، تا برون آيم
چه آسايش در آن کشور که ده فرمانروا دارد؟		نديدم يک نفس راحت ز حس ظاهر و باطن
که در غربت بود، هر کس عزيزي در سفر دارد		نديدم روز خوش تا رفت دامان دل از دستم
که بار دوش مي‌گردد که بار از دوش بردارد؟		درين ميخانه از خاکي نهادان، چون سبوي مي
خوشا حضور بر همن که يک صنم دارد		کدام روز که صد بت نمي‌تراشد دل ؟
چه خاک دلنشين است اين که صحراي عدم دارد		نمي‌گردد به خاطر هيچ کس را فکر برگشتن
همچو خم بر سر پا زور شرابم دارد		مي‌شوم چون تهي از باده، به سر مي‌غلتم
که هر چه جز دل خود مي‌خورم زيان دارد		ز درد خويش ندارم خبر، همين دانم
که آشنايي تردامنان زيان دارد		فغان که آينه رخسار من نمي‌داند
چه دلخوشي خضر از عمر جاودان دارد؟		به جان رساند مرا داغ دوستان ديدن
که خنده در دهن و گريه درگلو دارد		ميان خوف و رجا حالتي است عارف را
خوشا منصور کز دار فنا سر منزلي دارد		مرا سرگشتگي نگذاشت بر زانو گذارم سر
ديوانه‌ي ما طالع زنجير ندارد		دل راه در آن زلف گرهگير ندارد
در کوچه‌ي زنجير عسس راه ندارد		انديشه تکليف در اقليم جنون نيست
ز ناز پا به زمين آن نگار نگذارد		قدم به چشم من خاکسار نگذارد
مگذاريد که گلچين به شتابش ببرد		عرق شبنم گل خشک نگشته است هنوز
آه اگر راه به آن زلف پريشان نبرد!		دل سودازده عمري است هوايي شده است
هر نسيمي از چمن برگ خزان را مي‌برد		آه سردي خضر راه ما سبکباران بس است
در رهگذار سيل، که را خواب مي‌برد؟		يک جا قرار نيست مرا از شتاب عمر
خار و خس را زودتر دريا به ساحل مي‌برد		عشق، اول ناتوانان را به منزل مي‌برد
دل را بغير زلف پريشان که مي‌برد؟		ما را به کوچه‌ي غلط انداختن چرا؟
سيل از سينه کهسار به سرعت گذرد		دولت سنگدلان زود بسر مي‌آيد
پل را نديده‌ام که ز سيلاب بگذرد		پيري به صد شتاب جواني ز من گذشت
موج لطافت از سر ديوار بگذرد		از کوچه‌اي که آن گل بي خار بگذرد
زان پيشتر که کار من از کار بگذرد		اي کارساز خلق به فرياد من برس
آتشي بر جاي ماند کاروان چون بگذرد		همرهان رفتند اما داغشان از دل نرفت
اگر بهار به اين آب و تاب مي‌گذرد		بناي توبه‌ي سنگين ما خطر دارد
خار ديوار ترا آب ز سر مي‌گذرد		در چنين فصل که نم در قدح شبنم نيست
برق ازين مزرعه با ديده‌تر مي‌گذرد		دل دشمن به تهيدستي من مي‌سوزد
همواري اين راه مرا سر به هوا کرد		آسايش تن غافلم از ياد خدا کرد
بر صفحه‌ي دريا نتوان مشق شنا کرد		در معرکه‌ي عشق، دليرانه متازيد
رعشه پيري مرا آگاه نتوانست کرد		از تزلزل بيش محکم شد بناي غفلتم
عالمي را شاد کرد آن کس که يک دل شاد کرد		تار و پود عالم امکان به هم پيوسته است
ستم زمانه ازين بيشتر چه خواهد کرد؟		مرا ز ياد تو برد و ترا ز خاطر من
روي در منزل و ماواي پدر بايد کرد		مادر خاک به فرزند نمي‌پردازد
سيلي که بر خرابه من ترکتاز کرد		بر جبهه‌اش غبار خجالت نشسته باد!
بوي گلم ز صحبت گل بي نياز کرد		مست خيال را به وصال احتياج نيست
چندان که چرخ خون مرا پايمال کرد		گل کرد چون شفق ز گريبان و دامنش
تا مرغ پر شکسته‌ي ما فکر بال کرد		شيرازه‌ي بهار تماشا گسسته بود
چه سود ازين که فلک لعل آبدارم کرد؟		ز آب من جگر تشنه‌اي نشد سيراب
که بي غمي يکي از اهل روزگارم کرد!		مرا به حال خود اي عشق بيش ازين مگذار
در هيچ زمين نيست قرارم چه توان کرد		شوريده تر از سيل بهارم چه توان کرد
بر هم زده‌ي زلف نگارم چه توان کرد		شيرازه نگيرد به خود اوراق حواسم
از پهلوي خويش است مدارم چه توان کرد		چون ماه درين دايره هر چند تمامم
به آب، آينه را بي غبار نتوان کرد		علاج غم به مي خوشگوار نتوان کرد
چو مرده تن خاکي به گور نتوان کرد		مصيبت دگرست اين که مرده دل را
زندگاني به مراد همه کس نتوان کرد		اينقدر کز تو دلي چند بود شاد، بس است
از سيه کاري مرا موي سفيد آگاه کرد		رنگها در روز روشن مي‌نمايد خويش را
که در بهار سر از خاک برتواني کرد		به بلبلان چمن اي گل آن‌چنان‌سر کن
گرسنه چشمي ما کاسه گدايي کرد		فغان که کاسه‌ي زرين بي نيازي را
به ناخني که تواني گره گشايي کرد		بهوش باش دلي را به سهو نخراشي
ساده لوحي که به من دوش نصيحت مي‌کرد		صفحه‌ي روي ترا ديد و ورق برگرداند
که ماند کوه غم و غمگسار رفت به گرد		کجاست تيشه فرهاد و مرگ دست‌آموز؟
هزار دولت ناپايدار رفت به گرد		درين دو هفته که ما برقرار خود بوديم
غنچه‌ي خاموش، بلبل را به گفتار آورد		مستمع صاحب سخن را بر سر کار آورد
بيد مجنون سر به پيش انداختن بار آورد		از حجاب حسن شرم آلوده‌ي ليلي، هنوز
خنده‌ي بي اختيار برق، باران آورد		گريه‌ها در پرده دارد عيشهاي بي‌گمان
ميزبان اول نمکدان بر سرخوان آورد		عشق شورانگيز پيش از آسمان آمد پديد
هر که رفت آنجا، سر از صحرا برون مي‌آورد		کوچه‌ي زنجير بن بست است در ظاهر، ولي
يوسف ما راکه از زندان برون مي‌آورد؟		خواب پوچ اين عزيزان قابل تعبير نيست
واي بر آنکس که نعمتهاي الوان مي‌خورد		من که روزي از دل خود مي‌خورم در آتشم
اين باده عاقبت سر اين شيشه مي‌خورد		کم‌کم دل مرا غم و انديشه مي‌خورد
چراغ تنگدستان خامشي را از هوا گيرد		ز مرگ تلخ پروا نيست بي برگ و نوايان را
که اين فلک زده هم رنگ آسمان گيرد		به آه داشتم اميدها، ندانستم
که دامن هر که راسوزد، مرا آتش به جان گيرد		کدام آتش زبان کرد اين دعا در حق من يارب
ندانستم که اين‌جامحتسب هشيار مي‌گيرد		فريب عقل خوردم، دامن مستي رها کردم
که در هر حرف او صد جا زبان شانه مي‌گيرد!		چه مشکل خوان خطي دارد سر زلف پريشانش
ز عقل مصلحت بين صد بيابان دورم اندازد		جنوني کو که آتش در دل پر شورم اندازد
که برگرد سر هر کس که گردم، دورم اندازد		نيم سنگ فلاخن، ليک دارم بخت ناسازي
گل خورشيد خود را در گريبان تو اندازد		گريبان چاک از مجلس ميا بيرون، که مي‌ترسم
کاين چراغي است که در دير مغان مي‌سوزد		دل بيدار ازين صومعه‌داران مطلب
به پايان تا رسد يک شمع، صد پروانه مي‌سوزد		شعار حسن تمکين، شيوه عشق است بيتابي
باش تا سلسله جنبان خزان برخيزد		اي که چون غنچه به شيرازه‌ي خود مي‌بالي
بلرزد شمع بر خود، چون ز جا پروانه برخيزد		کند معشوق را بي دست و پا، بيتابي عاشق
ورنه پيداست چه از مشت پري برخيزد		نام بلبل ز هواداري عشق است بلند
کسي کز طاق دل افتاد از جا برنمي‌خيزد		گر از عرش افتد کس، اميد زيستن دارد
که بي نسيم، گل از شاخسار مي‌ريزد		کدام ديده‌ي بد در کمين اين باغ است ؟
مي‌روم چون سيل، تا دريا به فريادم رسد		دامن صحرا نبرد از چهره‌ام گرد ملال
که گل و ميوه اين باغ به چيدن نرسد		به تماشا ز بهشت رخ او قانع باش
به من خسته بجز چشم پريدن نرسد		قسمت اين بود که از دفتر پرواز بلند
که به ما جز لب خميازه مکيدن نرسد		تو ز لعل لب خود، کام مکيدن بردار
ز زير خرقه‌ام چون شمع صد زنار پيدا شد		مسلمان مي‌شمردم خويش را، چون شد دلم روشن
عجب کاري براي مردم بيکار پيدا شد!		مرا صائب به فکر کار عشق انداخت بيکاري
آن‌هم نصيب ديده شور حباب شد		يک چشم خواب تلخ، جهان در بساط داشت
هر خط باطلي که کشيدم صليب شد		غفلت نگر که بر دل کافر نهاد خويش
که خود باغ بهشت از يک دوساغر مي‌تواند شد		به اميد بهشت نسيه زاهد خون خورد، غافل
که اين صدا به قيامت بلند خواهد شد		شکست شيشه‌ي دل را مگو صدايي نيست
صبح چون کرد نفس راست، روان خواهد شد		رهرو صادق و سامان اقامت، هيهات
که دانه سبز شد و خوشه کرد و خرمن شد		به تازيانه غيرت سري بر آر از خاک
که چشم شوخ تو ظالم هم آسمان گون شد!		دل خراب مرا جور آسمان کم بود
چراغ زندگي گل کرد، کي پروانه خواهي شد؟		بهار نوجواني رفت، کي ديوانه خواهي شد؟
که تا برهم گذاري چشم را، افسانه خواهي شد		مشو غافل درين گلشن چو شبنم از نظر بازي
چرا در آشنايي اينقدر کس بيوفا باشد؟		به اندک روي گرمي، پشت بر گل مي‌کند شبنم
بيشتر شکوه‌ي يوسف ز برادر باشد		دشمن خانگي از خصم بروني بترست
که يک قاصد براي بردن صد نامه بس باشد		به آهي مي‌توان دل را ز مطلبها تهي کردن
هميشه روزي من رزق ديگران باشد		غم مرا دگران بيش مي‌خورند از من
سر خود مي‌خورد آن پسته که خندان باشد		مهر زن بر دهن خنده که در بزم جهان
شمع ماتم ز چه دلگير ز مردن باشد؟		نيست پرواي اجل دلزده‌ي هستي را
روزي ما لب خميازه مکيدن باشد؟		تا به چند از لب ميگون تو اي بي انصاف
تا سنبل زلف تو چه سر داشته باشد؟		من بر سر آنم که به زلف تو زنم دست
تا پس از مرگ ترا شمع مزاري باشد		تيره روزان جهان را به چراغي درياب
که شب قدر نهان در رمضان مي‌باشد		مشو از صحبت بي برگ و نوايان غافل
بلايي آدمي را بدتر از شهرت نمي‌باشد		ز انگشت اشارت، در گريبان خارها دارم
منصور را ببين که چه از دار مي‌کشد		با زاهدان خشک مگو حرف حق بلند
آستين بر گريه شمع مزارم مي‌کشد		آن که دامن بر چراغ عمر من زد، اين زمان
شمع در راه نسيم صبح گردن مي‌کشد		کي سر از تيغ شهادت جان روشن مي‌کشد؟
اين‌جاز دست خشک سبو آب مي‌چکد		در کوي ميکشان نبود راه، بخل را
چه مي‌شد گر بهار عمر ما هم باز مي‌آمد؟		چنين کز بازگشت نوبهاران شد جوان عالم
آغوش من چو محراب، ديگر به هم نيامد		از شوق آن بر و دوش، روزي بغل گشودم
سرو اگر کارند اين‌جا بيد مجنون مي‌دمد		ره ندارد جلوه‌ي آزادگي در کوي عشق
آنقدر شوق تو دارم که خدا مي‌داند!		شوق من قاصد بيدرد کجا مي‌داند؟
مشت خاشاکي درين ويرانه از سيلاب ماند		عمر رفت و خار خارش در دل بيتاب ماند
داغ اين قنديل روشن در دل محراب ماند		دل ز بي‌عشقي درون سينه‌ام افسرده شد
مشت خاکي به تو اي باد سحر خواهد ماند		زين گلستان که به رنگيني آن مغروري
داغ افسوس بر اوراق جگر خواهد ماند		زينهمه لاله بي داغ که در گلزارست
بس که پر زد در قفس اين مرغ از پرواز ماند		عاقبت در سينه‌ام دل از تپيدن باز ماند
مشت خاشاکي ز سيل نو بهاران باز ماند		رفت ايام شباب و خارخار او نرفت
نقش پايي چند ازان طاوس زرين بال ماند		از جواني نيست غير از آه حسرت در دلم
به دست بوسه فريب چمن، نگار نماند		خزان رسيد و گل افشاني بهار نماند
سفيد را به نظر يک جو اعتبار نماند		ز خوشه چيني اين چهره‌هاي گندم گون
بغير آب روان هيچ کس به باغ نماند		معاشران سبکسير از جهان رفتند
که در فضاي زمين، گوشه‌ي فراغ نماند		چه سيل بود که از کوهسار حادثه ريخت ؟
لب به دندان مي‌گزم اکنون که دندانم نماند		از پشيماني سخن در عهد پيري مي‌زنم
که چون آيينه روشن شد، به روشنگر نمي‌ماند		به صد خون جگر دل را صفا دادم، ندانستم
چو گل شکفته شود، در چمن نمي‌ماند		گلوي خويش عبث پاره مي‌کند بلبل
دامن اگر به دامن کهسار بسته‌اند		بازيچه‌ي نسيم خزانند لاله‌ها
از عالم آستانه نشينان گذشته‌اند		از صدر تا رسندبزرگان به آستان
اين دم گرمي که چون باد بهارت داده‌اند		در گشاد غنچه‌ي دلهاي خونين صرف کن
کز براي ديگران اين برگ و بارت داده‌اند		سر مپيچ از سنگ طفلان چون درخت ميوه‌دار
ساغر لبريز و دست رعشه دارم داده‌اند		عشق بالادست و جان بيقرارم داده‌اند
زان سر دهند هر چه ازين سر نداده‌اند		نوميد نيستم ز ترازوي عدل حق
تا لباس خاکساري در بر ما کرده‌اند		بر زمين نايد ز شادي پاي ما چون گردباد
ما را ز شير صبح وطن باز کرده‌اند		ماطوطيان مصر شکرخيز غربتيم
گلها به جاي چشم، دهن باز کرده‌اند !		يارب چه گل شکفته، که امروز در چمن
کشت مرا به راهگذر سبز کرده‌اند		ايمن نيم ز سرزنش پاي رهروان
وقت آنان خوش که در زير زمين خوابيده‌اند		نيست در روي زمين، يک کف زمين بي‌انقلاب
تا برون از خويش مي‌آيند، در ميخانه‌اند		نيست چندان ره به ملک بيخودي از عارفان
زين سبب اطفال دايم دشمن ديوانه‌اند		برنمي دارد شراکت ملک تنگ بي‌غمي
من چه دانم چه سخنها به زبانم دادند ؟		خامه‌ام، گفت و شنيدم به زبان دگري است
تخته مشق پريشان نفسانم کردند؟		به چه تقصير، چو آيينه روشن يارب
ساده لوحان که در کعبه و بتخانه زدند		مستي از شيشه و پيمانه خالي کردند
يوسف نه عزيزي است که در چاه گذارند		کي در تن خاکي دل آگاه گذارند؟
تا کعبه روان روي به بتخانه گذارند		بردار نقاب اي صنم از حسن خداداد
شب نوبت پرواز به پروانه گذارند		رمزي است ز پاس ادب عشق، که مرغان
ستاره سوختگان قدردان يکدگرند		درآمدم چو به مجلس، سپند جاي نمود
گذشتگان پل اين سيل خانه پردازند		ز رفتگان ره دشوار مرگ شد آسان
شب شود کوتاه، چون صبح از دو جانب سر زند		طي شد ايام جواني از بناگوش سفيد
شبنم هنوز بر رخ گل آب مي‌زند!		يک صبحدم به طرف گلستان گذشته‌اي
پرواز کند دل چو پيام تو نويسند		از دست رود خامه چو نام تو نويسند
تا بوسه‌ي من بر لب بام تو نويسند		نه ماه فلک سيرم و نه مهر جهانتاب
که موجها همه با يکديگر هم آغوشند		ز رفتن دگران خوشدلي، ازين غافل
که هر چه سبز کند آفتاب، زرد کند		طمع ز اختر دولت مدار يکرنگي
نفس صبح چه با غنچه‌ي تصوير کند؟		سخن عشق اثر در دل زهاد نکرد
هر که ديوانه نگشته است به زنجير کند!		شحنه‌ي ديده وري کو، که درين فصل بهار
پسته را خون مي‌شود دل، تا لبي خندان کند		دامن شادي چو غم آسان نمي‌آيد به دست
به وطن هر که رسدياد ز غربت نکند		دل در آن زلف ندارد غم تنهايي ما
در خزان، هر برگ، چندين رنگ پيدا مي‌کند		آرزو در طبع پيران از جوانان است بيش
گر بداني شوق ديدارت چه با دل مي‌کند		ديدن آيينه را بر طاق نسيان مي‌نهي
بوي پيراهن به کنعان خانه روشن مي‌کند		خانه‌ي چشم زليخا شد سفيد از انتظار
بال بلبل را خيال دست گلچين مي‌کند		بس که ترسيده است چشم غنچه از غارتگران
با صد دل شکسته صنوبر چه مي‌کند؟		يک دل به جان رساند من دردمند را
زلف شکسته تو به صد دل چه مي‌کند؟		يک دل، حواس جمع مرا تار و مار کرد
کاين موج بيقرار به ساحل چه مي‌کند		اي بحر، از حباب نظر باز کن، ببين
دست مرا ببين به گريبان چه مي‌کند		يک بار سر برآر ز جيب قباي ناز
ورنه به اختيار کس، ترک وطن نمي‌کند		بيخبري ز پاي خم، برد به سير عالمم
سيل از رفتن نمي‌ماند اگر پل بشکند		قامت خم مانع عمر سبکرفتار نيست
مي‌زند بر هم جهان را، هر که يک دل بشکند		تار و پود موج اين دريا به هم پيوسته است
نتوان غم دل را به بهار دگر افکند		تا سبزه و گل هست، ز مي توبه حرام است
ورنه هر نخلي به پاي خود ثمر مي‌افکند		دور گردان را به احسان ياد کردن همت است
آه اگر دست گلوگير عسس گردد بلند		ازسر مستي صراحي گردني افراخته است
ديوار باغ را مکن اي باغبان بلند		يکباره بستن در انصاف خوب نيست
از مرده‌دلي قدر شب تار ندانند		غفلت زدگان ديده‌ي بيدار ندانند
ديگران بي صاحب انگارند و تعميرش کنند		غافلي از حال دل، ترسم که اين ويرانه را
زود مي‌آيم به خاطر، گر فراموشم کنند		مصرع برجسته‌ام ديوان موجودات را
چون کمان در خانه‌ي خويشند هر جا مي‌روند		خانه بر دوشان مشرب از غريبي فارغند
روشندلان به يک دو نفس پير مي‌شوند		چون صبح، زير خيمه‌ي دلگير آسمان
نمي‌شوند سبکبار تا ثمر ندهند		بريز بار تعلق که شاخه‌هاي درخت
در شنيدن بر سخنور من احسان نهند!		شد سخن در روزگار ما چنان کاسد که خلق
يوسف به سر راه زليخا ننشيند		درکوي مکافات، محال است که آخر
آن که روشنگر تصور کردمش، زنگار بود		گفتم از گردون گشايد کار من، شد بسته‌تر
آه سردي ريزش برگ خزان را بس بود		زود مي‌پاشد ز هم در پيري اوراق حواس
در فتادن، سايه‌ي شاه و گدا يکسان بود		بر نمي‌دارد زمين خاکساري امتياز
در کوچه‌ي اين سنگدلان چند توان بود؟		ديوانه‌ي ما را نخريدند به سنگي

به پيغامي مرا درياب اگر مکتوب نفرستي

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته