دايم به روي دست دعا جلوه مي‌کني

شاعر : صائب تبريزي

هرگز نديده است کسي نقش پاي تو		دايم به روي دست دعا جلوه مي‌کني
به زندگي شده‌ام بس که بدگمان بي تو		خبر به آينه مي‌گيرم از نفس هر دم
در سراپرده‌ي دولت دل بيدار مجو		سايه‌ي بال هما خواب گران مي‌آرد
قمري از حيرت همان کوکو زند در پاي سرو		بيخودان، از جستجو در وصل فارغ نيستند
اي کمتر از سپند، صدايي بلند کن		اين راه دور، بيش ز يک نعره‌وار نيست
به آسيا نتوان گفت گرد کمتر کن		به خاکمال حوادث بساز زير فلک
از آه من اي آينه رخسار حذر کن		منماي به کوته نظران چهره‌ي خود را
کاري که به همت رود از پيش، خبر کن		هر چند ز ما هيچکسان کار نيايد
اين آب را به لاله‌ي سيراب صرف کن		عمر عزيز را به مي‌ناب صرف کن
فصل شکوفه را به مي‌ناب صرف کن		هر کس که زر به زر دهد اهل بصيرت است
درد حيات را به مي ناب صرف کن		سر جوش عمر را گذراندي به درد مي
حشر خواب آلودگان از نعره‌ي مستانه کن		ساقيا صبح است مي از شيشه در پيمانه کن
پيش اين درياي رحمت، دست را پيمانه کن		مي‌رود فيض صبوح از دست، تا دم مي‌زني
گر تواني، آشنايي با نگاه خود مکن		سرمه را هم محرم چشم سياه خود مکن
خلوت آيينه را هم جلوه‌گاه خود مکن		قبله‌ي من! عکس در شرع حيا نامحرم است
به اختيار پشيماني اختيار مکن		ز باده توبه در ايام نوبهار مکن
به استخاره دگر زينهار کار مکن		به استخاره اگر توبه کرده‌اي زاهد
اين راه را به پاي زمين گير سر مکن		از خود برون نرفته هواي سفر مکن
انديشه چون حباب ز دامان‌تر مکن		در قلزمي که ابر کرم موج مي‌زند
زين صداي آب، سنگين‌تر شد آخر خواب من		از شتاب عمر گفتم غفلت من کم شود
پرده‌ي ديگر شد از غفلت براي خواب من		صبح بيداري شود گفتم مرا موي سفيد
که مي‌آيد برون از سنگ و از آهن رقيب من!		نباشم چون ز همزانويي آيينه در آتش؟
با هيچ قفل، راست نيامد کليد من		يک دل نشد گشاده ز گفت و شنيد من
من همان ذوقم که مي‌يابند از گفتار من		مرگ هيهات است سازد از فراموشان مرا
به يک شبنم نشست از جوش، خون لاله زار من		به يک خميازه‌ي گل طي شد ايام بهار من
مجموعه‌ي برهم زده‌ي بال و پر من		در حسرت يک مصرع پرواز بلندست
سيل نتواند گذشت از خاک دامنگير من		با خرابيهاي ظاهر، دلنشين افتاده‌ام
قامت خم حقله‌اي افزود بر زنجير من		گفتم از پيري شود بند علايق سست‌تر
باغ را در بسته دارد غنچه‌ي دلگير من		يک دل غمگين، جهاني را مکدر مي‌کند
خس و خاري به جا مانده است از چندين بهار از من		جواني برد با خود آنچه مي‌آمد به کار از من
درين درياي پرآشوب پنداري حبابم من		بجز کسب هوا از من دگر کاري نمي‌آيد
چو آيد گردن مينا به کف، مالک رقابم من		به خاک افتم ز تخت سلطنت چون در خمار افتم
همچنان در پرده‌ي غيب است خواب چشم من		ديده‌ي بيدار انجم محو شد در خواب روز
افزوده مي‌شود ز شکستن سپاه من		انديشه از شکست ندارم، که همچو موج
هرچند تخم سوخته در خاک کرده‌ايم		نوميد نيستيم ز احسان نوبهار
ما به آب تلخ، صلح از آب حيوان کرده‌ايم		نيست طول عمر را کيفيت عرض حيات
نعره‌ي مستانه‌اي در کار گردون کرده‌ايم!		عمر اگر باشد، تماشاي اثر خواهيد کرد
روزگاري اين غزالان را شباني کرده‌ايم !		کس زبان چشم خوبان را نمي‌داند چو ما
چون زمين، آينه‌ي حسن بهاران شده‌ايم		گرچه خاکيم پذيراي دل و جان شده‌ايم
ما درين غمکده يارب به چه کار آمده‌ايم؟		نيست يک نقطه‌ي بيکار درين صفحه‌ي خاک
که سيه نامه چو شبهاي گناه آمده‌ايم		پرده بردار ز رخسار خود اي صبح اميد
آستين چون شاخ گل بر نوبهار افشانده‌ايم		ما چو سرواز راستي دامن به بار افشانده‌ايم
گرد راه از خويش در آغوش يار افشانده‌ايم		نيست غير از بحر، چون سيلاب، ما را منزلي
تخم خشکي در زمين انتظار افشانده‌ايم		نيستيم از جلوه‌ي باران رحمت نااميد
خاک بر سر، دست بر دل، خار در پا مانده‌ايم		دست ماگير اي سبک جولان، که چون نقش قدم
ما ز نقش پا چراغ مردم آينده‌ايم		زين بيابان گرمتر از ما کسي نگذشته است
هر که با ما خواجگي از سر گذارد، بنده‌ايم		يوسف مصر وجوديم از عزيزيها، وليک
مي نام کرده‌ايم و به ساغر فکنده‌ايم		هر تلخيي که قسمت ما کرده است چرخ
همچو يوسف، بي گنه در چاه و زندان بوده‌ايم		خواه در مصر غريبي، خواه در کنج وطن
مي‌توان دانست از دستي که بر هم سوده‌ايم		حسرت ما را به عمر رفته، چون برگ خزان
ما بار نخل چون ثمر نارسيده‌ايم		چون ميوه پخته گشت، گراني برد ز باغ
ما چو اسکندر دل از آب بقا برداشتيم		بي عزيزان، مرگ پابرجاست عمر جاودان
دور طرب به نشاه‌ي ديگر گذاشتيم		ماداغ توبه بر دل ساغر گذاشتيم
پوشيده بود، روي به هر در گذاشتيم		يک جبهه گشاده نديديم در جهان
دانه زنجير در دامان صحرا کاشتيم		هر کسي تخمي به خاک افشاند و ما ديوانگان
ما کار خود از روز ازل خام گرفتيم		بر دانه‌ي ناپخته دويديم چو آدم
همچو گل صرف شکر خنده بيجا کرديم		نفسي چند که در غم گذراندن ستم است
به هر چه شکر نکرديم، ياد آن کرديم		ستم به خويش ز کوتاهي زبان کرديم
قفس نبود که ما ترک آشيان کرديم		بناي خانه بدوشي بلند کرده‌ي ماست
رو به ما آورد، بر هر چيز پشت پا زديم		آستين بر هر چه افشانديم، دست ما گرفت
همچو مژگان سر ز يک چاک گريبان برزديم		ما سيه بختان تفاوت را قلم بر سر زديم
شاخ گل شد دست افسوسي که ما بر سر زديم		نيست ممکن از پشيماني کسي نقصان کند
پشت دستي به گل چيده و ناچيده زديم		خط به اوراق جهان، ديده و ناديده زديم
چار تکبير برين نخل خزان ديده زديم		هر دم از ماتم برگي نتوان آه کشيد
مشت آبي است که بر آينه‌ي ديده زديم		حاصل ما ز عزيزان سفر کرده‌ي خويش
چون گل به روي هر که درين باغ وا شديم		دستش به چيدن سر ما کار تيغ کرد
سايه‌ي ما بيش شد چندان که بالاتر شديم		کم نشد در سربلندي فيض ما چون آفتاب
يک چند اگر زحمت پرواز کشيديم		آسودگي کنج قفس کرد تلافي
دستي از دور برين آتش سوزان داريم		داغ عشق تو ز اندازه‌ي ما افزون است
حال خار سر ديوار گلستان داريم		دست کوتاه ز دامان گل و پا در گل
ما خانه بدوشان غم سيلاب نداريم		از حادثه لرزند به خود قصر نشينان
همچو نخل پرثمر، سنگي که بر سر مي‌خوريم		در تلافي، ميوه‌ي شيرين به دامن مي‌دهيم
از حق گذشته‌ايم و به باطل نمي‌رسيم		نه دين ما به جا و نه دنياي ما تمام
روزي نمي‌رود که به صد دل نمي‌رسيم		دست کرم ز رشته‌ي تسبيح برده‌ايم
ما به جاي سفره، خجلت پيش مهمان مي‌کشيم!		منعان گر پيش مهمان نعمت الوان کشند
ما وقت خوش خود به دو عالم نفروشيم		يوسف به زر قلب فروشان دگرانند
به هر طرف که قضا مي‌کشد شتابانيم		عنان گسسته‌تر از سيل در بيابانيم
نهال باديه و سبزه‌ي بيابانيم		نظر به عالم بالاست ما ضعيفان را
هر که از ما گذرد آب روان مي‌دانيم		چيده‌ايم از دو جهان دامن الفت چون سرو
ما که خود را به زر قلب گران مي‌دانيم		چه فتاده است بر آييم چو يوسف از چاه؟
در موج خيز خون، نفس پاک مي‌زنيم		چون صبح، خنده با جگر چاک مي‌زنيم
چه بوسه‌هاي گلوسوز انتخاب کنيم!		بياض گردن او گر به دست ما افتد
خانه‌ي دشمن خود را ز چه آباد کنيم؟		دشمن خانگي آدم خاکي است زمين
خيز تا چون موجه‌ي دريا وداع هم کنيم		پيش ازان کز يکدگر ريزيم چون قصر حباب
از عيشهاي رفته دلي شاد مي‌کنيم		لذت نمانده است در آينده‌ي حيات
ما به اين ده روزه عمر اظهار هستي مي‌کنيم		خضر با عمر ابد پوشيده جولان مي‌کند
گر نماز از ما نمي‌آيد، وضويي مي‌کنيم		طاعت ما نيست غير از شستن دست از جهان
مانند خضر، تشنه‌ي آب بقا نيم		دارم عقيق صبر به زير زبان خويش
ديگر به هيچ سلسله‌اي آشنا نيم		ديوانه‌ام وليک بغير از دو زلف يار
ببين ز ساده‌دليها چه از که مي‌جويم		وفا و مردمي از روزگار دارم چشم
اگر سجاده‌ي خود در مي گلفام مي‌شويم		همان از طاعت من بوي کيفيت نمي‌آيد
از آب، همين گريه‌ي تلخي است به جويم		آن طفل يتيمم که شکسته است سبويم
در سنگ گريزم، بتوان يافت به بويم		آن سوخته جانم که اگر چون شرر از خلق
ما ز ياد همنشينان در مقابل مي‌رويم		ديگران از دوري ظاهر اگر از دل روند
يا به بانگ جرس قافله بيدار شويم		ما نه زان بيخبرانيم که هشيار شويم
ما نه آنيم که بر دوش کسي بار شويم		سرما در قدم دار فنا افتاده است
از ترس، بوسه بر لب ميگون نمي‌دهيم!		ما را گزيده است ز بس تلخي خمار
پيش از تمامي عمر، خود را تمام گردان		کار جهان تمامي، هرگز نمي‌پذيرد
عمر سبک عنان را، صرف مدام گردان		سوداي آب حيوان، بيم زيان ندارد
که شب خموش نگردد چراغ بيماران		هميشه داغ دل دردمند من تازه است
که در خرابي هم يکدلند ميخواران		دو چشم شوخ تو با يکديگر نمي‌سازند
سيلاب عقل و هوش است، اين قطره‌هاي باران		زان چهره‌ي عرقناک، زنهار بر حذر باش
کاين آب برنگردد، ديگر به جويباران		ايام نوجواني، غافل مشو ز فرصت
چون مرا بيدار کرد از خواب، خواب ديگران؟		خفته را گر خفتگان بيدار نتوانند کرد
دست اگر نتواني افشاند آستيني برفشان		گر نخواهي پشت پا زد بر جهان، پايي بکوب
مي‌توان دلهاي شب آمد به خواب عاشقان		گر به بيداري غرور حسن مانع مي‌شود
مي‌خورند افسوس در ايام ما بر ماندگان		پيش ازين، بر رفتگان افسوس مي‌خوردند خلق
برگريزان مکافات است دندان ريختن!		نيست آسان خون نعمتهاي الوان ريختن
مدتي هم اشک مي‌بايد به دامان ريختن		سال‌ها گل در گريبان ريختي چون نوبهار
که دل را تنگ سازد، در گره چون غنچه زر بستن		چو گل با روي خندان صرف کن گر خرده‌اي داري
مي‌نهم چون بيد مجنون سر به پاي خويشتن		هيچ همدردي نمي‌يابم سزاي خويشتن
مي‌نشاند چرخ هر کس را به جاي خويشتن		اين چنين زير و زبر عالم نمي‌ماند مدام
مي‌بايدم اکنون ز لب جام گرفتن		بوسي که ز کنج لب ساقي نگرفتم
بارست به من عبرت از ايام گرفتن!		چون دست برآرم به گرفتن، که ز غيرت
گوارا کرد بر من چاه را، از قيمت افتادن		ز اخوان راضيم تا ديدم انصاف خريداران
ساکن نشود زلزله از پاي فشردن		از دست نوازش تپش دل نشود کم
به يک پيمانه از سر عقل را وا مي‌توان کردن		گريزد لشکر خواب گران از قطره‌ي آبي
چه از ما مي‌توان بردن، چه با ما مي‌توان کردن؟		خط پاکي ز سيلاب فنا دارد وجود ما
به بال چشم، چه پرواز مي‌توان کردن؟		گرفتم اين که نظر باز مي‌توان کردن
هنوز درد دل آغاز مي‌توان کردن		نمانده از شب آن زلف گر چه پاسي بيش
اي سکندر، سنگ بر آيينه مي‌بايد زدن		قسمت خود بين نمي‌گردد زلال زندگي
خنده در هنگامه‌ي ماتم نمي‌بايد زدن		جاي شادي نيست زير اين سپهر نيلگون
بيش ازين نتوان غبار خاطر صحرا شدن		زين بيابان مي‌برم خود را برون چون گردباد
صبح چون روشن شود بيدار مي‌بايد شدن		چون سياهي شد ز مو، هشيار مي‌بايد شدن
من چه دانستم چنين سر در هوا خواهم شدن؟		داشتم چون سرو از آزادگي اميدها
نيست غير از زود رفتن، عذر بيجا آمدن		هر گنه عذري و هر تقصير دارد توبه‌اي
که در بهشت مکرر نمي‌توان بودن		دلم ز کنج قفس تا گرفت، دانستم
سنگ را آب کند داغ عزيزان ديدن		بيستون را الم مردن فرهاد گداخت
که چون نرگس سر آمد عمر من در چشم ماليدن		چه مي‌پرسي ز من کيفيت حسن بهاران را؟
به روي سبزه و گل همچو آب غلتيدن		خوش است فصل بهاران شراب نوشيدن
که در بهشت حلال است باده نوشيدن		جهان بهشت شد از نوبهار، باده بيار
ز عقل نيست سر از خط جام پيچيدن		کنون که شيشه‌ي مي‌مالک الرقاب شده است
ز سنگ خاره مي‌بايد مرا آدم تراشيدن		ندارم محرمي چون کوهکن تا درد دل گويم
شد سيل محو در بحر، از پيش پا نديدن		در عشق پيش بيني، سنگ ره وصال است
سرزميني که زمين‌گير توان گرديدن		نيست جز پاي خم امروز درين وحشتگاه
زنهار بر چراغ سحر آستين مزن		خاکم به چشم در نگه واپسين مزن
چيني که حق زلف بود بر جبين مزن		انصاف نيست آيه‌ي رحمت شود عذاب
چنان شود که چراغ پدر کند روشن		ز صد هزار پسر، همچو ماه مصر يکي
چو آن چراغ که وقت سحر شود روشن		ز عمر، قسمت ما نيست جز زمان وداع
تو نيز دامن اميد چون صدف واکن		درين دو هفته که ابر بهار در گذرست
اي غافل از خزان، گل خود را گلاب کن		دل را به آتش نفس گرم آب کن
از طول عمر، صلح به عرض حيات کن		از آب زندگي به شراب التفات کن
روي گشاده را سپر حادثات کن		از زخم سنگ نيست در بسته را گزير
به جاي تربت مجنون مرا زيارت کن!		فريب شهرت کاذب مخور چو بيدردان
چو موج، در کف دريا بود اراده من		کشاکش رگ جان من اختياري نيست
به تامل گذر از نخل خزان ديده‌ي من		به نسيمي ز هم اوراق دلم مي‌ريزد
که بي‌تلاش به چنگ آمده است شيشه‌ي من		ازان خورند به تلخي شراب ناب مرا
خشکتر مي‌شود از مي‌لب پيمانه‌ي من		من و سيري ز عقيق لب خوبان، هيهات
ريخت پيش بط مي سبحه‌ي صد دانه‌ي من		عاقبت پير خرابات ز بي‌پروايي
سخن سخت، گران نيست به ديوانه‌ي من		مي‌شود نخل برومند سبکبار از سنگ
که جغد خانه جدا مي‌کند ز خانه‌ي من		خراب حالي ازين بيشتر نمي‌باشد
سپهر سفله کند کم ز آب و دانه‌ي من		ز گريه‌اي که مرا در گلو گره گردد
آه اگر از سستي طالع نلغزد پاي من!		بر لب چاه زنخدان تشنه لب استاده‌ام
محنت امروز را انديشه‌ي فرداي من		با کمال ناگواريها گوارا کرده است
داغ است عشق از دل بي آرزوي من		خون مي‌خورد کريم ز مهمان سير چشم
هر گريه‌اي که گشت گره در گلوي من		گردون سفله لقمه‌ي روزي حساب کرد
مي‌شناسد بستر بيگانه را پهلوي من		بر حرير عافيت نتوان مرا در خواب کرد
با ميهمان ز خانه صفا مي‌رود برون		رفتي و رفت روشني از چشم و دل مرا
زود از سر حباب هوا مي‌رود برون		يک ساعت است گرمي هنگامه‌ي هوس
زين تنور سرد هيهات است نان آيد برون		هر تمنايي که پختم زير گردون، خام شد
از زمين ما به ناخن آب مي‌آيد برون		دست تا بر ساز زد مطرب، دل ما خون گريست
سيل از ويرانه‌ام آباد مي‌آيد برون		غم ز محنت خانه‌ي من شاد مي‌آيد برون
از کمين بازيچه‌ي تقدير مي‌آيد برون		هر کجا تدبير مي‌چيند بساط مصلحت
از دل خونگرم ما آواز مي‌آيد برون		از حوادث هر که را سنگي به مينا مي‌خورد
از دل بي‌حاصلم صد آه مي‌آيد برون		چون نظر بر حاصل عمر عزيزان مي‌کنم
اين سزاي آن که از بتخانه مي‌آيد برون		ناله‌ي ناقوس دارد هر سر مو بر تنم
دست خالي نتوان رفت ز گلزار برون		داغ بر دل شدم از انجمن يار برون
ستمکاري است کز آغوش يارم مي‌کشد بيرون		مرا هر کس که بيرون مي‌کشد از گوشه‌ي خلوت
ناله‌اي کز دل چاک قلم آيد بيرون		بر سيه بختي ارباب سخن مي‌گريد
که گمان داشت وجود از عدم آيد بيرون؟		زنده شد عالمي از خنده‌ي جان پرور او
کشتي از بحر خطرناک نيايد بيرون		گر بداند که چه شورست درين عالم خاک
دولت از سلسله‌ي تاک نيايد بيرون		نشاه‌ي باده‌ي گلرنگ به تخت است مدام
که به صد گريه‌ي مستانه نيايد بيرون		آنقدر خون ز لب لعل تو در دل دارم
هرگز از گوشه‌ي ميخانه نيايد بيرون		هر که داند که خبرها همه در بيخبري است
کبوتري است که مي‌آيد از حرم بيرون		کسي که مي‌نهد از حد خود قدم بيرون
که طفل گريه کنان آيد از عدم بيرون		دليل راحت ملک عدم همين کافي است
نمي‌دهد، چو سبو کهنه گشت، نم بيرون		ز آسمان کهنسال چشم جود مدار
که نيارد سخن از مجلس مستان بيرون		بر لب ساغر ازان بوسه‌ي سيراب زنند
به اميد که آيد يوسف از چاه وطن بيرون؟		زليخا همتي در عرصه‌ي عالم نمي‌يابد
رو به کنعان کرد از دست زليخا پيرهن		پرده‌ي عصمت ندارد تاب دست انداز شوق
در ساغر بلور، مي‌ناب را ببين		خون مرا به گردن او گر نديده‌اي
ابروي بي اشاره‌ي محراب را ببين		از زاهدان خشک مجو پيچ و تاب عشق
بر سر دوش من آن دست نگارين را ببين		گر نديدي شاخ گل را با خزان آميخته
گريه‌ها دارم چو شمع انجمن در آستين		دامن فانوس آن وسعت ندارد، ور نه من
تا چه خواهد ماند از مجموعه‌ي ما بر زمين		از سکندر صفحه‌ي آيينه‌اي بر جاي ماند
چاک شد چون دانه‌ي گندم دل اولاد او		آدم مسکين به يک خامي که در فردوس کرد
صاحب منزل ازو، منزل ازو، اسباب ازو		حرف گفتن در ميان عشق و دل انصاف نيست
دارد دهان بوسه فريبي که آه ازو!		من بسته‌ام لب طمع، اما نگار من
صحراي ساده‌اي که نرويد گياه ازو		باغ و بهار چشم و دل قانع من است
نعمت آن باشد که چشمي نيست در دنبال او		ما ز بوي پيرهن قانع به ياد يوسفيم
اين مهلتي که عمر درازست نام او		طومار درد و داغ عزيزان رفته است
که پنداري زمين را مي‌کشند از زير پاي او		طلبکار تو دارد اضطرابي در جهانگردي
که خونم را به جوش آورد رنگ آشناي او		نمي‌دانم کجا آن شاخ گل را ديده‌ام صائب
ما را به صد خيال فکنده است خواب تو		هرگز نبود رسم ترا خواب صبحگاه
از بوسه مهر بر لب حاضر جواب تو		من نيستم حريف زبانت، مگر زنم
که طي چو نامه شود روزگار فرقت تو		من آن زمان چون قلم سر ز سجده بردارم
نشد روشن شود يک بار چشم اشکبار از تو		مکرر بر سر بالين شبنم آفتاب آمد
خمار بي‌شراب از من، شراب بي خمار از تو		به قسمت راضيم اي سنگدل، ديگر چه مي‌خواهي
به داغ ياس، جگر گوشه‌ي خليل از تو		چه آرزوي شهادت کنم، که سوخته است
زلف پر کرده است از حرف پريشان، گوش تو		خاطرات از شکوه‌ي ما کي پريشان مي‌شود؟
که جاي سبزه خيزد خضر از صحراي عشق تو		درين راه به دل نزديک، گمراهي نمي‌باشد
گرم است بس که صحبت من با خيال تو		ذوق وصال مي‌گزد از دور پشت دست
من مشت خون خويش نمودم حلال تو		خواهي حناي پا کن و خواهي نگار دست
که در خواب بهاران است پنداري خزان تو		به بي برگان چنان اي شاخ گل مستانه مي‌خندي
بوسه‌ي من کارها دارد به خاک پاي تو!		حق ما افتادگان را کي توان پامال کرد؟
يارب به طالع که شدم مبتلاي تو؟		در جبهه‌ي ستاره‌ي من اين فروغ نيست
با زندگي خوشم که بميرم براي تو		شادم به مرگ خود که هلاک تو مي‌شوم

دايم به روي دست دعا جلوه مي‌کني

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته