چاه اين باديه از نقش قدم بيشترست

شاعر : صائب تبريزي

بي‌چراغ دل آگاه به اين راه مرو		چاه اين باديه از نقش قدم بيشترست
که بي گواهي خاطر به هيچ راه مرو		مرا ز خضر طريقت نصيحتي يادست
نشسته روي به ديوان صبحگاه مرو		چو غنچه دست و رخي تازه کن به شبنم اشک
بگذار رعنايي ز سر، بيزار از نيرنگ شو		چون شبنم روشن گهر، با خار و گل يکرنگ شو
گر باده نتواني شدن، منصور وار آونگ شو		زنهار در دار فنا، انگور خود ضايع مکن
با دشمنان کن آشتي، با خويشتن در جنگ شو		خصم دروني از برون، بارست بر دل بيشتر
در بهاران مست و در فصل خزان ديوانه شو		روزگار زندگاني را به غفلت مگذران
مستي بي درد سر خواهي، لب پيمانه شو		مشرق خميازه مي‌سازد دهن را حرف پوچ
چون ره خوابيده، بار خاطر صحرا مشو		از جهان آب و گل بگذر سبک چون گردباد
برگ چون شد زرد، از باد خزان غافل مشو		در کهنسالي ز مرگ ناگهان غافل مشو
دولتي چون رو دهد، از دوستان غافل مشو		از چراغي مي‌توان افروخت چندين شمع را
کز من اگر شکسته تري يافتي بگو		سوگند مي‌دهم به سر زلف خود ترا
بر فروغ خويش مي‌لرزد چراغ صبحگاه		نيست در پايان عمر از رعشه پيران را گزير
حل اين عقد ز سرپنجه‌ي تدبير مخواه		هست در قبضه‌ي تقدير، گشاد دل تنگ
زينهار از آب حيوان عمر جاويدان مخواه		مرگ بي‌منت، گواراتر ز آب زندگي است
تر مي‌کنم به خون جگر، نان سوخته		چون لاله گرچه چشم و چراغم بهار را
کنج قفس بهشت است، بر مرغ پرشکسته		دلگير نيست از تن، جانهاي زنگ بسته
گوهر نمي‌شود بند، در رشته‌ي گسسته		مژگان من نشد خشک، تا شد جدا ز رويت
که چون بادام آوردند در باغم نظربسته		نگردد چون کف افسوس هر برگ نهال من؟
ز هم مي‌ريزد اوراق خزان آهسته آهسته		ز پيري مي‌کند برگ سفر يک يک حواس من
تو در کنار من و شرم از ميان رفته		دو دولت است که يکبار آرزو دارم:
زان دم که سبوي ميم از دوش فتاده		سر بر تن من نيست ز آشفته دماغي
به دست رعشه دارم ساغر سرشار افتاده		به آب روي خود در منتهاي عمر مي‌لرزم
ما را ز خويش بستان، خود را دمي به ما ده		بيگانگي ز حد رفت، ساقي مي صفاده
از دست رفتگانيم، دستي به دست ما ده		از پا فتادگانيم، در زير پا نظر کن
در عذر خشم بيجا، يک بوسه‌ي بجا ده		ديوان ما و خود را، مفکن به روز محشر
شمار قطره‌ي باران کن و پياله بده!		نمي‌دهي قدح بي شمار اگر ساقي
به ذوق نشاه‌ي طفلي، مي دو ساله بده		به ياد هر چه خوري، مي همان نشاط دهد
از سرمه‌ي سياهي منزل چه فايده؟		اکنون که شد سفيد مرا چشم انتظار
در گلوي تشنه‌ام چون سنگ مي‌گردد گره		بعد عمري چون صدف گر قطره‌ي آبي خورم
چون گوهرست قسمت من از دو سو گره		از هجر و وصل نيست گشايش دل مرا
خضر و حيات جاويد، ما و مي دو ساله		کيفيت است مطلب از عمر، نه درازي
چون خانه ندارم خبر از صاحب خانه		هر چند برآورده‌ي آن جان جهانم
نفس راست چون کرد، گردد روانه		خوشا رهنوردي که چون صبح صادق
ز کار سيه روزگاران چو شانه		به دست تهي مي‌گشايم گرهها
مجو چون خضر، هستي جاودانه		ز استادن آب روان سبز گردد
ما دلشکسته‌ايم و تو هم دلشکسته‌اي		اي زلف يار، اينقدر از ما کناره چيست؟
تو بيخبر هنوز ميان را نبسته‌اي		گردد سفر ز خويش فشاندند همرهان
خواهي افتادن به هر جانب که مايل گشته‌اي		کهنه ديوار ترا دارد دو عالم در ميان
دامان فرصتي است که از دست داده‌اي		پيراهني که مي‌طلبي از نسيم مصر
جز دست اختيار که بر هم نهاده‌اي		بر روي هم هر آنچه گذاري و بال توست
دل به دريا کرده‌اي، کشتي به طوفان داده‌اي		کيستم من، مشت خار در محيط افتاده‌اي
وادي امکان ندارد همچو من افتاده‌اي		بر نمي‌خيزد به صرصر نقشم از دامان خاک
جز غم روزي ندارد روزي آماده‌اي		با جگر خوردن قناعت کن که اين مهمانسرا
چون آب اگر چه خون مرا نوش کرده‌اي		شکر توام ز تيغ زبان موج مي‌زند
اي گل مگر ز ديده‌ي من آب خورده‌اي؟		بسيار آشنا به نظر جلوه مي‌کني
ارزان مده ز دست، که يوسف خريده‌اي		در پله‌ي غرور تو دل گر چه بي بهاست
غرقه‌اي را دستگيري مي‌کند هر پاره‌اي		در شکست ماست حکمتها، که چون کشتي شکست
که دارد خنده‌ي گل، گريه‌ي تلخ گلاب از پي		مشو زنهار ايمن از خمار باده‌ي عشرت
اگر دل شبي از کاروان جدا افتي		ز ناله‌هاي غريبانه منع ما نکني
چون دست دست توست، به دست حمايتي		از تندباد حادثه شمع مرا بخر
تو اي باد سحرگاهي کجا در بوستان بودي؟		من آن روزي که چون شبنم عزيز اين چمن بودم
بس نيست ترا آنچه ز پرواز کشيدي؟		در کنج قفس چند کني بال فشاني؟
بيهوده چرا منت پرداز کشيدي؟		اي آينه، در روي زمين ديدنيي نيست
نااميدي خبري نيست که يکبار آري		رحم کن بر دل بي‌طاقت ما اي قاصد
مشو غافل ز حال تلخکامان تا ثمر داري		دو روزي نيست افزون عمر ايام برومندي
در خواب بهارست خزاني که تو داري		در گلشن حسن تو خلل راه ندارد
در دست بجز سينه‌ي صد چاک چه داري؟		از صحبت باد سحر اي غنچه‌ي بي دل
که درين دايره امروز تو نامي داري		اي عقيق از من لب تشنه فراموش مکن
به حلالي خور اگر آب حرامي داري		چون گره شد به گلو لقمه‌ي غم، باده طلب
خبرت نيست که در پي چه خزاني داري		اي گل شوخ که مغرور بهاران شده‌اي
دل ما دردمندان چشم بيمارست پنداري		به فکر چاره‌ي ما هيچ صاحبدل نمي‌افتد
که درياي سراب و ابر تصويرست پنداري		چنان از موج رحمت شد زمين و آسمان خالي
طعام اين خسيسان آب شمشيرست پنداري		مرا از زندگاني سير کرد از لقمه‌ي اول
که سبکباري خود را به خزان نگذاري		نخل اميد تو آن روز شود صاحب برگ
تا بنا بر سر اين ريگ روان نگذاري		عمر چون قافله ريگ روان در گذرست
کار ما را به اميد دگران نگذاري		ما به اميد عطاي تو چنين بيکاريم
پيش فلک شکايت دونان چه مي‌بري؟		اين دزدها تمام شريکند با عسس
تو هم يک حلقه افزودي به زنجير من اي قمري		به اميد رهايي با تو حال خويش مي‌گفتم
نمي‌دانم ز نزديکي کنم فرياد، يا دوري		تويي در ديده‌ام چون نور و محرومم ز ديدارت
عروج دار دارد نشاه‌ي صهباي منصوري		ز حرف حق درين ايام باطل بوي خون آيد
تا به امروز به اين مرگ نمرده است کسي		لب نهادم به لب يار و سپردم جان را
دامن ابر بهاران نفشرده است کسي		ريزش اشک مرا نيست محرک در کار
در ميان اينقدر بيدار، چون خوابد کسي؟		چشم بيداري است هر کوکب درين وحشت سرا
از که ديگر در جهان چشم وفا دارد کسي؟		عمر با صد ساله الفت بيوفايي کردورفت
مي‌روم از خود برون، شايد که پيش آيد کسي		در جهان آگهي خضري دچار من نشد
گوشه‌ي امني که يک ساعت بياسايد کسي		نيست غير از گوشه‌ي دل در جهان آب و گل
چند در فکر زمين و غم حاصل باشي؟		غم بي حاصلي خويش نخوردي يک بار
که شمع مردم آينده باشي		چنان گرم از بساط خاک بگذر
از گريبان سرزند از هر چه دامن مي‌کشي		سوز پنهاني چو شمع آخر گريبانم گرفت
دل چراغي است که روشن شود از خاموشي		سينه باغي است که گلشن شود از خاموشي
که جهاني همه يک تن شود از خاموشي		کثرت و تفرقه در عالم گفتار بود
در حريم سينه‌ي من دل نبودي کاشکي		هر چه از دل مي‌خورم، از روزيم کم مي‌کنند
روز اول اين قفس را در گشودي کاشکي		آن که آخر سر به صحرا داد بي بال و پرم
خضر، حيرانم، چه لذت مي‌برد از زندگي		نيست جز داغ عزيزان حاصل پايندگي
از سفيديهاي موي من چراغ زندگي		همچو شمع صبح مي‌لرزد به جان خويشتن
شيري که خورده بوديم، در روزگار طفلي		شد از فشار گردون، موي سفيد و سر زد
کز نچيدن مي‌توان يک عمر گل چيد از گلي		زينهار از لاله رخساران به ديدن صلح کن
چون ملک نيستي نتوان يافت عالمي		همسايه‌ي وجود نباشد اگر عدم
هم برون از عالمي، هم در کنار عالمي		همچو بوي گل که در آغوش گل از گل جداست
هميشه خرمن گل در کنار داشتمي		زبان شکوه اگر همچو خار داشتمي
چه گنجها به يمين و يسار داشتمي		ز دست راست ندانستمي اگر چپ را
زهري که چشيدن نتواني، نچشاني		از دور نيفتد قدح بزم مکافات
خوشدل چه به عمر خود و مرگ دگراني؟		پيش و پس اوراق خزان نيم نفس نيست
از شمع ياد گيريد، آداب زندگاني		طومار زندگي را، طي مي‌کند به يک شب
سهل است دست شستن، از آب زندگاني		از باده توبه کردن مشکل بود، وگرنه
که به يوسف ندهد وقت سفر پيرهني		دل نبندند عزيزان جهان در وطني
که پريشان شود از ناله‌ي من انجمني		در سپند من سودازده آتش مزنيد
آنقدر خواب نگه دار که در گور کني		چند در خواب رود عمر تو اي بي پروا؟
مي به دست آر که خون در جگر خاک کني		پيش ازان دم که کند خاک ترا در دل خون
آنقدر نيست که پيراهن خود چاک کني		برگ عشرت مکن اي غنچه که ايام بهار
که مشت خاکي ازين خاکدان به سر نکني؟		زمين، سراي مصيبت بود، تو مي‌خواهي
مي‌کشي آخر چراغي را که روشن مي‌کني		نيستي گردون، ولي بر عادت گردون تو هم
در خانه‌ي شکسته اقامت چه مي‌کني؟		زير سپهر، خواب فراغت چه مي‌کني؟
در کوهسار سنگ ملامت چه مي‌کني؟		اي عقل شيشه بار که گل بر تو سنگ بود
اي خانمان خراب، براي چه مي‌کني؟		تعمير خانه‌اي که بود در گذار سيل
يک دو ساغر نوش کن تا عالم ديگري شوي		خاطر از وضع مکرر زود در هم مي‌شود
سيل زنجير جنون سر به بيابان ندهي		مي‌خورد شهر به هم، گر تو ستمگر يک روز
تو بي‌پروا برون از عهده‌ي يک دل نمي‌آيي		صنوبر با تهيدستي به دست آورد صد دل را
اگر از کاروان همچون خبر بيرون نمي‌آيي		مشو از ناله‌ي افسوس غافل چون جرس، ياري
که گر عالم شود زير و زبر بيرون نمي‌آيي		چنان در خانه‌ي آيينه محو ديدن خويشي
هنوز از دور گردن مي‌کشد آهوي صحرايي		کمند زلف در گردن گذشتي روزي از صحرا
گرد هدف نگردد، تيري که شد هوايي		جان هواپرستان، در فکر عاقبت نيست
چون سرو فشرديم قدم بر لب جويي		چشمي نچرانديم درين باغ چو شبنم
در صبح چنين، تازه نکرديم وضويي		با موي سفيد اشک ندامت نفشانديم

چاه اين باديه از نقش قدم بيشترست

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته