اي مرغ روح بر پر ازين دام پر بلا

شاعر : عطار

پرواز کن به ذروه‌ي ايوان کبريا		اي مرغ روح بر پر ازين دام پر بلا
گر چشم خويش بازگشايي از آن لقا		بر دل در دو کون فروبند از گمان
کز هيچ کس نديد دمي هيچکس وفا		سيمرغ وار از همگان عزلتي طلب
گنجي نيافت هيچ کس از بيم اژدها		گنج وفا مجوي که در کنج روزگار
بنگر که با تو چند بگفتند انبيا		بنگر که چند پند شنيدي ز يک به يک
در ششدر غرور دغل بازي و دغا		اين جمله گفت و گوي نه زان بود تا تو خوش
تو در محل نيستي و معرض فنا		آخر بقاي عمر تو تا چند درکشد
وي همچو گل ضعيف درين دور کم‌بقا		اي همچو مور خسته درين راه بيش جوي
و ايام در کنار کند خوش خوشت سزا		افلاک در ميان کشدت خوش‌خوش از کنار
با تو همان کند دگري کي دهي رضا		گر آنچه مي‌کني تو ز غفلت براي خويش
تو خوش بخفته کي رسي آخر به منتها		مرکب ضعيف و بار گران و رهي دراز
تو غافلي ز کار خود و مرگ در قفا		تو خفته‌اي ز ديرگه و عمر در گذر
تو همچنين نشسته چنين کي بود روا		عمر تو در هوا بد و برباد رفته شد
نفروشدت کس ار بدهي صد گهر بها		عمري که يک نفس اگرت آرزو کند
تا گويدت کسي که فلاني است پارسا		دربند خلق مانده‌اي و زهد از آن کني
گويي تو را نه شرم بماندست و نه حيا		اين زهد کي بود که تو را شرم باد ازين
تا ندروند از تو سر تو چو گندنا		باد غرور از سر تو کي برون شود
مويت همه سپيد شد از گرد آسيا		از بس که چرخ بر سر تو آسيا براند
کامد گه رحيل سوي عالم جزا		کافور گشت موي تو ساز سفر بکن
برخيز و رو که بانگ برآمد که الصلا		منشين که عمر رفت و دريغا به دست ماند
خواهند شد هرآينه از يکدگر جدا		خو کرده‌اند جان و تن از ديرگه به هم
در ماتم جدايي اين هر دو آشنا		بگري چو ابر و زار گري و بسي گري
و آخر به خاک آمده‌اي عور و بي‌نوا		اول ميان خون بده‌اي در رحم اسير
بنگر که اولت ز کجا و آخرت کجا		از خون رسيدي اول و آخر شدي به خاک
گه باغ و حوض سازي و گه منظر و سرا		خاک است و خون به گرد تو و در ميانه تو
لختي زمين است قسم تو ديگر همه هبا		آگاه نيستي که ز چندين سرا و باغ
ور ملک کاينات مسلم شود تو را		گر راي خويش جمله بيابي به کام خويش
از خشت باشدت کله و از کفن قبا		در روز واپسين که سرانجام عمر توست
در زير خاک زرد شود همچو کهربا		رويي که ماه نو نگرفتي و نيم جو
گهواره‌ي تو گور و تو در رنج و در عنا		تو طفل اين جهاني و ناديده آن جهان
وز نيکي و بديت بپرسند ماجرا		دو زنگي عظيم درآيد به گور تو
اي واي بر تو گر نرسد رحمت خدا		نه مادريت بر سر نه مشفقيت يار
گويا زبان حال تو با حق که ربنا		تو در ميان خاک فرو مانده‌اي اسير
بر خاک تو زنند و بدارندت از عزا		آن شيشه‌ي گلاب که بر خويش مي‌زدي
تا بنگري ز خاک تو بيرون دمد گيا		تو چون گياه خشک بريزي به زير خاک
بر شخص تو چه مي‌رود از خوف و از رجا		تو زير خاک و بي‌خبران را خبر نه زانک
جاي گذر شود سر خاکت به زير پا		چون مدتي مديد برين حال بگذرد
باد هوا همي برد آن خاک بر هوا		خاک تو خاک بيز به غربال مي‌زند
نقدي نيابد از تو کند در دمت رها		بسيار چون به بيزدت و باز جويدت
برداشته زبان که دريغا و حسرتا		تو پايمال گشته و هر ذره خاک تو
نه طمطراق ماند و نه تاج و نه لوا		آن دم که طاق عمر تو از هم فرو فتد
خواهي شدن به زير زمين همچو توتيا		بر آسمان مساي سر خود که تا نه دير
خرد و بزرگ و پير و جوان و شه و گدا		از شرق تا به غرب سراپاي خفته‌اند
کاجزاي خفتگان است همه ذره در هوا		تو در هواي نفسي و آگاه نيستي
نه پاسبان ملک بماند نه پادشا		نه پيشواي وقت بماند نه پس روش
که مبتلاي آز و گه از حرص در بلا		بيچاره آدمي دل پر خون ز کار خويش
زين بيش دست مي‌ندهد چون کنيم ما		از دست حرص و آز بخستي به گوشه‌اي
در مات‌خانه‌ي قدر و ششدر قضا		بيچاره آدمي که فرومانده‌اي است سخت
گاه از بلاي بار شکم پشت او دو تا		گاه از هواي کار جهان روي او چو زر
گه بيم آنکه جامه بدرد ز تنگنا		گه خوف آنکه پاره کند سينه را ز خشم
گه زنده دل به طال بقايي که مرحبا		گه مرده دل ز يک سخن طنز از کسي
گه در جهان نگنجد اگر گوييش فتا		گه نيم‌جو نسنجد اگر خوانيش اسير
گه مست از جواني و مستغرق هوا		گه بي‌خبر ز طفلي و آن در حساب نيست
نه هيچ کار ساخته بي‌روي و بي‌ريا		نه هيچ صدقه داده براي خداي خاص
بر جايگه بداردش آن خار مبتلا		گر هيچ پاي بر سر خاري نهد به سهو
بر جان خود نهاده که اين چون و اين چرا		عمرش گرو به يک دم و او صد هزار کوه
من جمله‌ي حديث بگفتم به سر ملا		بسيار جان بکنده و جان داده عاقبت
خط در کش آنچه کرد درين خطه از خطا		يارب به فضل در دل عطار کن نظر
آن را که گويدم به دل پاک يک دعا		يارب هزار نور به جانش رسان به نقد

اي مرغ روح بر پر ازين دام پر بلا

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته