برهان الدين رباني

برهان‌الدین ربانی رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان، رئیس جمهور سابق این کشور و نماینده مجلس نمایندگان افغانستان از ولایت بدخشان بود. وی در ۲۹ (شهریور) ۱۳۹۰ (۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱)، در یک حمله انتحاری در خانه‌اش در محله وزیر اکبرخان کابل کشته شد. آقای ربانی در زمان مرگ رئیس شورای عالی صلح در افغانستان بود.
برهان الدين رباني، زاده سال ۱۹۴۰ ميلادي در شهر فيض آباد، مرکز ولايت بدخشان افغانستان بود. وي در افغانستان، به استاد رباني و پروفسور رباني نيز مشهور بود.
او در سال ۱۹۶۳ ميلادي از دانشکده شرعيات (الهيات) کابل فارغ شده و در سال ۱۹۶۸ ميلادي به خاطر ادامه تحصيلات عالي به مصر رفت و در دانشگاه الازهر به تحصيل پرداخت. وي در مصر تحت تأثير انديشه‌هاي اخوان المسلمين قرار گرفت.
در سال ۱۳۳۶ شمسي در دانشگاه شرعيات کابل همراه ديگر استادان آن دانشگاه نظير استاد غلام محمد نيازي، سيد محمد موسي توانا، وفي الله سميعي (آخرين وزير عدليه حکومت ظاهرشاه)، استاد محمد فاضل، عبدالعزيز فروغ، سيد احمد ترجمان و هدايت نهضت جوانان مسلمان را تأسيس نمود که با استعفاي غلام محمد نيازي از رهبري آن در سال ۱۳۵۱ شمسي، رهبري آن نهضت را شهيد رباني با نام جمعيت اسلامي افغانستان بر عهده گرفت.
با کودتاي محمد داوودخان در سال ۱۳۵۲ شمسي، اعضا و هواداران نهضت اسلامي افغانستان يا آن گونه مشهور شده بودند (اخواني ها) تحت فشار رژيم وقت که تحت تأثير شاخه پرچم حزب دموکراتيک خلق افغانستان بود قرار گرفتند. افسران و نظامياني که محمد داوودخان را در کودتا ياري رسانيده بودند به احزاب کمونيستي افغانستان تعلق داشتند که در آن سالها و در دهه دموکراسي مبارزان رقيب هم محسوب مي‌شدند که در مکاتب و دانشگاه‌ها و مراکز علمي و ادوار دولتي درگيري هايي با هم داشتند. با قدرت گرفتن آنها، مخصوصاً وزير داخله وقت که عضو حزب خلق بود، دستگيري وسيع و گسترده اعضاي اسلامگراي رقيب آنها در شهرهاي مختلف افغانستان شروع شد.
در سال ۱۳۵۳ شمسي، شهيد رباني و عده‌اي ديگر از فعالان اسلامگرا که تحت تعقيب حکومت داوودخان بودند از افغانستان خارج شده و به پاکستان فرار نمودند و در آنجا احزاب اسلامگرا و حکومت ذوالفقار علي بوتو که روابط سردي با دولت افغانستان به خاطر مسئله پشتونستان داشت از آنها پذيرايي نموده و دست به مسلح سازي مهاجران نهضت اسلامي زد تا آنها را براي بر اندازي حکومت داوودخان آماده سازد اما عده‌اي از رهبران نهضت اسلامي از جمله شهيد رباني مخالف جنگ مسلحانه عليه حکومت داوود بودند و به خاطر نزديکي بعضي از حلقه‌هاي نهضت اسلامي به دولت وقت پاکستان عناصر ميانه روتر مهاجران که زير فشار قرار گرفتند پاکستان را ترک کردند و شهيد رباني به عربستان سعودي رفت.
حزب او يکي از قوي ترين احزاب سياسي در کنار ديگر احزاب مخالف دولت افغانستان بود.
اين حزب، مشي معتدل داشته و به باور کارشناسان مسائل سياسي افغانستان از آغاز تأسيس تحت تأثير جنبش اخوان المسلمين مصر بود.
شهيد رباني تا پايان حکومت‌هاي تحت الحمايه شوروي سابق، همواره با آن حکومت‌ها درگير و خواهان خروج نيروهاي شوروي سابق از افغانستان و سپردن حکومت به مجاهدين افغان بود.
شهيد رباني پس از پيروزي مجاهدين و شکست دولت نجيب الله احمدزي در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۹۲ ميلادي، رئيس جمهور موقت افغانستان شد و تعيين رئيس جمهور افغانستان به شوراي اهل حل و عقد (يا همان لويي جرگه بعدي) واگذار گرديد که خود شهيد رباني آن را تشکيل داده بود و عمدتاً متشکل از جمعيتي‌ها بود.
شوراي حل و عقد نيز در ۳۰ دسامبر سال ۱۹۹۲ ميلادي، شهيد برهان الدين رباني را به عنوان نخستين رئيس جمهور رسمي حکومت مجاهدين در افغانستان انتخاب کرد.
حکومت مجاهدين در ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۶ ميلادي کابل را که زير حملات شديد قرار داشت به طالبان واگذار نمود اما شهيد رباني که مقر حکومت را به مزارشريف انتقال داده بود هنوز به عنوان رئيس جمهور رسمي افغانستان شناخته مي‌شد هرچند به مرور زمان قلمروش را از داده مي‌رفت و فقط بر ده درصد کشور حکومت داشت.
با حمله آمريکا به افغانستان و شکست طالبان، حامد کرزي در اجلاس بن، رئيس جمهور دولت موقت افغانستان شد. برهان الدين رباني در ۲۲ دسامبر سال ۲۰۰۱ ميلادي، در مراسمي رسمي، حکومت را به اداره موقت افغانستان تحويل داد.
رباني در انتخابات رياست جموري افغانستان از حامد کرزي يکي از نامزدان براي کسب مقام رياست جمهوري افغانستان حمايت کرد. حامد کرزي در اين انتخابات پيروز شد.
او در انتخابات پارلماني افغانستان خود را نامزد کرد و به‌عنوان نخستين نماينده مردم ولايت بدخشان با بيشترين آراء عضويت پارلمان افغانستان را به دست آورد.
رباني در سال ۲۰۰۷ ميلادي با جمعي از سران جهادي و احزاب کمونيستي سابق جبهه‌اي را تشکيل داد که به باور کارشناسان اين جبهه بزرگ‌ترين جبهه سياسي مهم در افغانستان است.
رباني تا لحظه شهادت، عضو پارلمان افغانستان بود و رهبري جبهه ملي افغانستان را نيز بر عهده داشت.
احمد ضياء مسعود، همسر دختر برهان الدين رباني، معاون اول رئيس جمهور افغانستان و برادر احمدشاه مسعود، فرمانده نامدار آن کشور است.
آخرين حضور علني وي در عرصه بين المللي حضور در نخستين اجلاس بين المللي بيداري اسلامي در 26 شهریور 1390 در تهران بود که تصاوير وي در آن ديدار و ملاقات وي با ولي امر مسلمين جهان، حضرت آيت الله خامنه اي و ديگر رهبران مذهبي جهان اسلام، مورد توجه رسانه ها قرار گرفت.

ترور برهان الدين رباني

برهان الدین ربانی در بیست و نهم شهریور ۱۳۹۰ در اثر یک انفجار انتحاری در منزل خود کشته شد. در زمان انفجار بمب، تعدادی از اعضای شورای عالی صلح افغانستان با دو نفر از اعضای طالبان در حال گفت و گو بودند که فردی با مواد منفجره در دستانش خود را منفجر کرد. برهان الدین ربانی از مخالفان طالبان بود و قبل از مرگش در سخنانی از طالبان به دلیل استفاده از "کودکان" در درگیری ها به شدت انتقاد کرده بود.
طالبان ترور ربانی رهبر برجسته جهادی افغانستان را که توسط یک عامل انتحاری به قتل رسید، به عهده گرفت.
عامل انتحاری به عنوان نماینده طالبان در منزل ربانی حضور یافته بود و با جلب اعتماد از این طریق و به واسطه یکی از اعضای شورای عالی صلح افغانستان که گفته می‌شود نام وی "واحدیار" است، وارد منزل وی شده بود.
واحدیار وزیر سابق طالبان در امور مهاجرین در تماس تلفنی با برهان‌الدین ربانی به وی اعلام می‌کند که دو تن از رهبران مهم طالبان تمایل دارند تا با شما مذاکره و سپس به روند صلح بپیوندند.
واحدیار همراه با یک نفر که مواد منفجره را در عمامه خود جاسازی کرده بود به منزل برهان‌الدین ربانی وارد می‌شود.
این وزیر سابق طالبان به محافظان ربانی می‌گوید که فرد همراه وی را بازرسی بدنی نکنند زیرا به وی هتک حرمت می‌شود و ممکن است از ملاقات با ربانی منصرف شود.
به گفته "فضل‌کریم ایماق" عضو پارلمان افغانستان، این عامل انتحاری که همراه واحدیار به منزل ربانی وارد شده بود هنگام مصافحه با ربانی سر خود را به سینه ربانی نزدیک کرده و خود را منفجر می‌کند.
وی که ریاست شورای عالی صلح افغانستان را به عهده داشت، به تازگی سخنان تندی علیه طالبان ایراد کرد که برخی آن را استعفای ربانی از شورای عالی صلح برداشت کردند.
منابع:
مشرق
ويكي پديا
پرس تي وي
رجانيوز
تابناک
فارس
تحولات سیاسی جهاد افغاننستان، جلد اول، دکتر نصری حق شناس
/ع