وقتی کودک غذاهای جامد بیشتری می‌خورد، تعجب نکنید اگر دچار یبوست خفیفی شود.

چکیده : مدفوع و میزان دفع کودکان شیرخوار با یکدیگر متفاوت است. به همین دلیل، گاهی اوقات کودک هیچ مشکلی ندارد ولی والدین، به ویژه مادرها نگران وجود یبوست در کودک شان می‌شوند. برای برطرف شدن اضطراب‌ها و شناخت بیشتر شما در رابطه با یبوست کودکان، با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1210 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

یبوست در نوزاد و کودک

نوزادانی که به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می‌شوند، به ندرت دچار یبوست خواهند شد، زیرا شیر مادر بهترین تعادل ممکن بین چربی و پروتئین را دارد و بنابراین مدفوع نوزاد تغذیه‌ شده با شیر مادر تقریباً همیشه نرم است، حتی اگر نوزاد چند روز مدفوع نداشته باشد. نوزادان و شیرخواران ممکن است بعد از هر بار شیر خوردن مدفوع داشته باشند یا این اتفاق ممکن است یک بار در روز یا با فاصلۀ بیشتری باشد. در طول روزهای اول تولد کودکتان، شکل و نوع مدفوع اوچند بار تغییر می‌کند که بد نیست با چگونگی آن آشنا باشید، زیرا نگرانی‌های احتمالی شما را کاهش می‌دهد. همچنین الگوی فردی مدفوع یک کودک به چیزهایی که می‌خورد و می‌نوشد، میزان فعال بودنش، سن او و سرعت هضم مواد غذایی در معده‌اش ارتباط دارد.

علائم یبوست در نوزاد و کودک

ابتدا باید در نظر بگیرید که چه چیزی برای کودک شما طبیعی است. اگر کودک شما شیر خشک یا غذای کمکی می‌خورد، احتمالاً مدفوع منظمی یعنی حداقل یک بار در روز یا یک روز در میان دارد. اما برای کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌شود،تعداد دفعات یا الگوی طبیعی برای دفع وجود ندارد. هر کودکی الگوی خود را دارد و برای کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، حتی یک بار مدفوع در هفته چیزی بی‌سابقه نیست. پس از مدتی، شما با عادت‌های منحصر به فرد کودک خود هماهنگ خواهید شد. اما به‌طورکلی نشانه‌ها و علائم وجود یبوست در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

مدفوع کمتر از معمول، به ویژه اگر کودک سه روز یا بیشتر مدفوع نداشته است و در حین عمل دفع به وضوح ناراحت است.
مدفوع سفت و خشک که دفع آن بدون توجه به دفعات دفع برای کودک دشوار است.

دلایل ایجاد یبوست در کودک

ابتلا به یبوست در کودکان دلایلی دارد که شایع‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
غذای کمکی و جامد: وقتی کودک غذاهای جامد بیشتری می‌خورد، تعجب نکنید اگر دچار یبوست خفیفی شود. این یبوست اغلب به دلیل پایین بودن میزان آب مصرفی روی می‌دهد. یبوست همچنین می‌تواند زمانی که کودک را از شیر می‌گیرید اتفاق بیفتد، زیرا از شیر گرفتن کودک گاهی به کم‌آبی بدن منجر می‌شود. پس یادتان باشد با شروع خوردن غذای کمکی در شش ماهگی، به صورت منظم آب جوشیده و خنک شده به کودک داده شود.

شیر خشک: اگر کودک را با شیر خشک تغذیه می‌کنید، این امکان وجود دارد که شیر خشک باعث یبوست او شود و غیرمعمول نیست که پروتئین موجود در شیر خشک‌های مختلف علت ایجاد یبوست باشد. بد نیست اگر در مورد تغییر نوع شیر خشک از پزشک کودک سؤال کنید. اما برخلاف آنچه ممکن است شنیده باشید، مقدار آهن موجود در شیر خشک باعث ایجاد یبوست نمی‌شود.

کم‌آبی بدن: اگر بدن کودک دچار کم‌آبی شود، سیستم بدنی او با جذب مایعات بیشتر، از هرچه می‌خورد یا می‌نوشد و همچنین از مدفوع موجود در روده‌های او برای دریافت آب کمک می‌گیرد. نتیجه نیز مدفوعی سفت و خشک است که دفع آن سخت خواهد بود.

بیماری یا یک عارضۀ پزشکی: اگرچه غیرمعمول است، اما یبوست می‌تواند ناشی از یک بیماری نهفته مانند کم کاری تیروئید، مسمومیت غذایی حاد و برخی حساسیت‌های غذایی و اختلالات متابولیک مربوط به سوخت و ساز بدن باشد. همچنین یبوست در موارد نادرمی‌تواند به وسیلهٔ بیماری هیرشپرونگ ایجاد شود. این بیماری ناشی از یک نقص مادرزادی است که مانع از عملکرد درست رودهٔ کودک می‌شود. اگر به نظر می‌رسد سفت بودن مدفوع کودک دلیلی ندارد، از پزشک در مورد ابتلای کودک به این عارضه سؤال کنید.

درمان یبوست در کودک

برای مراقبت از کودکان مبتلا به یبوست، راهکارهایی وجود دارد. برخی از این راه‌حل‌ها و درمان‌ها که می‌توانید آنها را امتحان کنید شامل موارد زیر است:
به کودک کمک کنید کمی فعالیت کند: اگر کودک شما شروع به خزیدن کرده است، او را تشویق کنید چند دور بخزد. اگر هنوز به این مرحله نرسیده است، سعی کنید به جای آن، پاهای او را ورزش دهید؛ به این شکل که او را به پشت بخوابانید، به آرامی پاهایش را در یک حرکت دایره‌ای رو به جلو شبیه رکاب زدن یک دوچرخه حرکت دهید.

شکم کودک را ماساژ دهید: سه انگشت زیر ناف او در سمت چپ و پایین شکم را اندازه بگیرید و فشار ملایم، اما محکمی را با نوک انگشتان خود وارد کنید. تا حدی فشار دهید که یک توده یا سفتی را حس کنید. فشار ملایم اما ثابت را برای حدود سه دقیقه حفظ کنید. اما ماساژ شکم و بدن برای کودک مبتلا به ریفلاکس معده توصیه نمی‌شود.

در صورت تغذیه با شیر خشک، از پزشک برای تغییر نوع و برند آن سوال کنید: تغییر شیر خشک کودک شما پس از تأیید پزشک نیز شاید بتواند مؤثر باشد. پس بد نیست اگر یک شیر خشک دیگر را با مشورت پزشک اطفال امتحان کنید.
مواد غذایی با هضم راحت‌تر هم به کودک بدهید: اگر کودک شما برای خوردن انواع غذاهای کمکی به اندازۀ کافی بزرگ شده، یعنی بزرگ‌تر از شش ماه است، بد نیست سعی کنید با یک قاشق غذاخوری کودک کمی پورهٔ آلو، زردآلو یا گلابی برای کمک به شل شدن مدفوعش به او بدهید.

در مورد استفاده از ملین با پزشک کودک صحبت کنید: برای استفاده از یک ملین کودک از پزشک سؤال کنید و هرگز بدون تأیید پزشکش، به او ملین ندهید. همچنین اگر کودک یبوست شدید داشته باشد، پزشک ممکن است پیشنهاد کند یک شیاف گلیسیرین را امتحان کنید. شیاف مقعد کودک را تحریک و کمک می‌کند تا یک نوبت دفع داشته باشد. امت هیچ‌وقت بدون نظر پزشک و به طور منظم از شیاف استفاده نکنید، زیرا ممکن است کودک به آن وابسته شود یا عوارض ناخواسته‌ای بروز کند که درمان آنها مشکل‌تر باشد.

از کرم برای التیام زخم ناشی از یبوست استفاده کنید: اگر مدفوع کودک به قدری خشک و سفت است که کمی خون یا حتی پارگی‌های کوچکی به نام شقاق در پوست ظریف اطراف مقعدش مشاهده می‌کنید، لازم است دربارهٔ این پارگی‌ها با پزشک کودک صحبت کنید. همچنین می‌توانید برای کمک به التیام زخم، کمی از یک کرم که پزشک آن را تأیید کرده باشد، به این ناحیه بزنید و آن را تمیز و خشک نگه دارید.

موارد و زمان مراجعه به پزشک

اگر کودک تان دچار یبوست شده، در صورت وجود هر یک از موارد زیر لازم است با پزشک کودک تان تماس بگیرید:

اگر کودک شما غذا نمی‌خورد، وزن کم می‌کند یا در مدفوع او خون وجود دارد.
اگر درمان‌های ابتدایی مانند تعدیل رژیم غذایی کودک به بهبود وضعیت او کمکی نمی‌کند.
اگر سن کودک کمتر از چهار ماه است و مدفوع بسیار سفتی دارد یا ظرف ۲۴ ساعت مدفوع نداشته و او قبلاً در این دوره زمانی مدفوع داشته است.