موضع اشاعره، عدلیه و معتزله درباره‌ی مفاهیم اخلاقی

اشاعره می‌گویند ظلم عقلاً قبیح نیست چون خدا هم ظلم می‌کند. آنها آیه‌ی شریفه‌ی «لَا یُسْأَلُ عَمَّا یَفْعَلُ» را دلیل برگفته‌ی ناموزون خود آورده‌اند...

جمعه، 15 مرداد 1395

متون اباضیان

تحقیقات اباضی شناسی گرچه از اوائل قرن بیستم، در میان اسلام شناسان غربی در جریان بوده، اما تاکنون این تحقیقات گسترش لازم را به دست نیاورده است....

شنبه، 24 بهمن 1394

کتاب المعیار والموازنة از کیست؟

از شمار بسیار محدود کتابهای معتزلی، تنها چند متن از دوره پیش از قاضی عبدالجبار همدانی هم اینک در اختیار ما قرار دارد. البته در اینجا متون عمرو...

شنبه، 24 بهمن 1394

قاضی عبدالجبار معتزلی به عنوان یک محدث شافعی مذهب: کتاب الأمالی

قاضی عبدالجبار با وجود آنکه از برجسته ترین متکلمان اسلامی است و در کلام معتزلی جایگاه بی مانندی از لحاظات مختلف دارد؛ با این وصف در دانشهایی...

شنبه، 24 بهمن 1394

دفاعنامه ای متأخر از معتزله در برابر اشعریان

در میان کتابهای کلامی زیدیان معتزلی یمن در دوره های نسبتا متأخرتر هجمه بر علیه اندیشه های کلامی اشعریان بروز و ظهور بیشتری دارد. این امر از دوره...

شنبه، 24 بهمن 1394

چند کتاب در حوزه علم کلام

در رابطه با ادبیات معتزله تا کنون کار مستقلی صورت نگرفته است. البته مقصودم کاری تحقیقی و مستقل در رابطه با کتابهای علمای معتزله در سده های میانه...

شنبه، 24 بهمن 1394

درباره کرامیه

درباره کرامیه تاکنون مقالات متعددی از سوی محققان غربی و مسلمان منتشر شده است . با این وصف هنوز بسیاری از مسائل مربوط به تاریخ و عقاید آنان در...

پنجشنبه، 22 بهمن 1394

انتشار یک متن ارزشمند کلامی: تصفح الأدلة

پروفسور ویلفرد مادلونگ و پروفسور زابینه اشمیتکه از سالها پیش یکی از شاخه های مطالعاتی خود را وقف معتزلیان متأخر و هوادار مکتب ابوالحسین بصری...

پنجشنبه، 22 بهمن 1394

پاره هایی درباره دو متکلم اشعری ایرانی: علی بن مهدی الطبری و ابن فورک

ابوبکر محمد بن الحسن ابن فورک (د.۴۰۶ق) از بزرگترین متکلمان اشعری است که گرچه مانند معاصرش ابوبکر باقلانی و یا حتی ابواسحاق اسفراینی در تحول کلام...

پنجشنبه، 22 بهمن 1394

نسخه ای بسیار کهن از امالی قاضی عبدالجبار معتزلی

امالی قاضی عبدالجبار مورد توجه زیدیان نیز بوده و به ویژه به دلیل گرایش زیدیان یمن از حدود سده ششم به آثار قاضی عبدالجبار که از ایران به آنجا...

پنجشنبه، 22 بهمن 1394

قاضی عضدالدین ایجی و اعاده‌ی معدوم

حکمای مسلمان بتناسب مباحثی که در فلسفه بعنوان عوارض ذاتی وجود شناخته میشوند، مسئله‌ی اعاده‌ی معدوم را در جایگاه امور عامه قرار داده و آن را از...

جمعه، 9 بهمن 1394

ابتکار ملاصدرا در مسأله‌ی جبر و اختیار

مسئله‌ی قضا و قدر الهی و رابطه‌ی آن با افعال انسان، از دیرباز ذهن اندیشمندان مسلمان را به خود مشغول داشته است. عمومیت انکارناپذیر قضا و قدر خداوند...

جمعه، 9 بهمن 1394

رویکرد حکمت صدرایی به مشیت الهی

مشیت بعنوان اولین تجلی ذات حق، فارغ از زمان و مکان، پنجره‌ی بروز و ظهور سایر مخلوقات از منشأ هستی است. در اندیشه‌ی حکمت متعالیه مشیت الهی ذیل...

جمعه، 9 بهمن 1394

ردیه‌ی فخر الدین رازی بر برهان ابن سینا در خصوص وحدت خداوند

به نظر می‌رسد که یکی از اغراض اصلی ابن سینا در ضمن ضبط و ربط بخشیدن به حوزه‌ی مابعدالطبیعه، تطهیر ما بعدالطبیعه از عناصر و ارکان غیر ما بعدالطبیعی...

پنجشنبه، 1 بهمن 1394

جسم‌انگاری متکلمان اسلامی در ماسوی‌الله

کلام اسلامی، ثمره‌ی تلاش متکلمان چند سده‌‎ی نخست تاریخ اسلام است. در میان آموزه‌های اصلی کلام اسلامی، تجرد خداوند از یک طرف و جسم‌انگاری ماسوای...

شنبه، 26 دی 1394

حركت جوهری در كلام صدرایی

یكی از مهمترین ابتكارات وجودشناختی ملاصدرا كه تأثیر شگرفی بر اندیشه‌ی فلسفی و كلامی او داشته است، نظریه‌ی حركت جوهری است. اكتشاف عظیم ملاصدرا...

دوشنبه، 21 دی 1394

« عبقات الأنوار » و علامه میرحامد حسین

در عرصه‌ی کلام شیعی به ویژه امامت، که بن مایه و وجه تمایز این فرقه با دیگر فرقه‌های اسلامی به شمار می‌رود، ردیه‌های بسیاری از سوی مخالفان شیعه...

پنجشنبه، 7 آبان 1394

براهمه در آثار متکلّمان مسلمان

در آثار کلامی و ملل و نحل مسلمان هرگاه از منکران نبوت یاد می‌شود از آنها تحت عنوان کسانی که از « شبهه‌ی براهمه » تبعیت می‌کنند، نام می‌برند....

پنجشنبه، 7 آبان 1394

مخالفان بداء

نظریه‌ی بداء غالباً دستاویزی برای مخالفان شیعه در تشنیع ایشان و تهمت بر آنان شده است. فخر رازی در المُحصّل از قول سلیمان بن جریر نقل می‌کند که...

پنجشنبه، 5 شهريور 1394

بیان برخی شبهات درباره‌ی علم امام و نقد آن‌ها

- شیخ حر عاملی در رساله خود درباره‌ی رجعت، جبرئیل، را از امام و انبیا (علیهم السلام) عالم‌تر می‌شمارد، زیرا به واسطه‌ی وی، علم به ایشان می‌رسد.

جمعه، 5 تير 1394