نگاهی به دو آسیب حدیثی

یکی از آسیبهای درونی فهم حدیث، استفاده از اسلوب تشریع تدریجی در مقام وضع و جعل احکام و نیز استفاده از این شیوه به هنگام بیان احکام و معارف است...

پنجشنبه، 22 اسفند 1392

نسخ به معنای لغوی و عام آن در روایات

برخی واژه شناسان برای نسخ معنایی اصلی نقل کرده اند که به حسب موارد فرق می کند: گاهی برداشتن چیزی و گذاشتن چیز دیگر به جای آن، و گاه تغییر و تبدیل...

پنجشنبه، 22 اسفند 1392

اختلاف مراتب روایات

کلام معصوم علیهم السّلام مانند کلام الهی لایه ها و بطونی معنایی دارد و همان گونه که خود فرموده اند، فهم آن برای همه یکسان نیست و هر کس به قدر...

چهارشنبه، 21 اسفند 1392

خلط میان گزاره های حقیقی و شخصی در روایات

قضیه ی خارجی، گزاره ای است که حالت یا حکمی را برای شخص خاصی بیان می کند، بی آنکه شخصی دیگر را در بر گیرد، خواه این قضیه، خبریه یا انشائیه، جزئیه...

چهارشنبه، 21 اسفند 1392

نگاهی به پدیده ی تقیه و کتمان در روایات

پس از پیامبرگرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم-جز دوران کوتاه خلافت حضرت امیرعلیه السّلام-همواره حکومت در دست غیر معصومان علیهم السّلام بود....

چهارشنبه، 21 اسفند 1392

درآمیختگی روایات اصیل با اسرائیلیات

یکی از آفات احادیث، وجود اسرائیلیات در میان احادیث منتسب به معصومان علیهم السّلام است. مقصود از اسرائیلیات در اصطلاح متأخران، (1) هرگونه عقیده...

چهارشنبه، 21 اسفند 1392

کج فهمی و سوء فهم برخی از راویان حدیث

همه ی اصحاب معصومان علیهم السّلام در یک سطح از درک و فهم نبودند و گوناگونی فهم آنان و در پاره ای از موارد سوء فهم آنان حقیقتی است که علاوه بر...

دوشنبه، 19 اسفند 1392

غلو و سخنان اغراق آمیز در روایات

یکی از آفاتی که گریبانگیر همه ادیان و مذاهب و مکاتب در طول تاریخ شده، پدیده ی غلوّ درباره ی عقاید، بنیانگذاران، قهرمانان و یا پیروان یک دین و...

دوشنبه، 19 اسفند 1392

نقش دگرگونی شرایط و اوضاع و احوال مکلّفان در فهم حدیث

احادیث در طول سالها در محیط های متفاوت و برای مخاطبان مختلف گفته یا نوشته شده است. افرادی که برای به دست آوردن وظیفه ی خود به امامان علیهم السّلام...

دوشنبه، 19 اسفند 1392

اختلاف فهم راویان عامل آسیب روایات

وجود تفاوت درک و استعدادهای مردم امری طبیعی و انکارناپذیر است، و پرواضح است که راویان حدیث نیز از این امر مستثنا نیستند و همگی در یک سطح از فهم...

دوشنبه، 19 اسفند 1392

خلط معنایی، مشکلی در فهم احادیث

برخی واژگان در کنار معنای لغوی خود، یک یا چند معنای اصطلاحی هم دارند که عرف عام یا خاص آن را وضع کرده است. گاه وجود این گونه مفاهیم جدید اصطلاحی...

يکشنبه، 18 اسفند 1392

خلط معنای متعارف و فرهنگ روایی

برخی واژه ها با صرف نظر از معنای لغوی و متعارف آن، در زبان روایات در معانی خاصی به کار رفته اند که بر اثر کثرت استعمال، حقیقت شرعیه شده اند....

يکشنبه، 18 اسفند 1392

نقش تحوّل معنایی واژه ها در فهم احادیث

زبان، هماهنگ با فرهنگها پویایی و قدرت تحوّل دارد؛ برخی از واژه ها در گذر زمان و متأثر از تحولات اجتماعی و فرهنگی از معانی نخستین خود فاصله گرفته...

يکشنبه، 18 اسفند 1392

مشکل اشتراک لفظی در احادیث

از جمله آسیب های احادیث، اشتراک لفظی برخی واژگان آنهاست. اگر کلمه ای با توجه به وضع های متعدد آن، در معانی مختلفی به کار رود، به آن مشترک لفظی...

يکشنبه، 18 اسفند 1392

تشابه حروف و رسم الخطّ عاملی آسیب زا در روایات

یکی از آسیب های وارد بر احادیث، تشابه حروف و کیفیت نگارش حروف و کلمات در زبان عربی است. تشابه حروف، مانند: حرفِ «ب، ت، ث»؛ «ج، ح، خ»؛ «د، ذ،...

شنبه، 17 اسفند 1392

تصحیحات قیاسی و اجتهادی در روایات

از جمله ی آفات و موانع بیرونی فهم حدیث، تصحیح قیاسی است؛ بدین معنا که حدیث پژوه به گمانِ افتادگی یا اشتباه عبارتی به قصد رفع عیب آن، چیزی به...

شنبه، 17 اسفند 1392

معضل تقدیم و تأخیر در احادیث

یکی از آسیبهای بیرونی روایات، تقدیم و تأخیری است که در برخی از احادیث پدید آمده است، و از آن به حدیث مقلوب یاد می شود. این پدیده، گاه منجر به...

شنبه، 17 اسفند 1392

زیاده و نقیصه در محدوده ی روایات

علی رغم تأکید معصومان علیهم السلام به نوشتن و ثبت احادیث، برخی از راویان با اعتماد به حافظه ی خود از نگارش روایات غفلت می کردند. با بررسی روایات،...

شنبه، 17 اسفند 1392

ادراج در متن حدیث

از جمله آسیبهای فهم احادیث، درآمیخته شدن کلام راوی با سخنان معصوم علیه السلام است، که در اصطلاح به آن حدیث مُدْرَج گویند؛ یعنی حدیثی که راوی،...

شنبه، 17 اسفند 1392

اضطراب در حدیث

«اضطراب»، در لغت به معنای اختلال و فساد در امری است. حدیث مضطرب، در اصطلاح، حدیثی است که در سند یا متن و یا در هر دو، اختلاف و دوگانگی دیده شود،...

شنبه، 17 اسفند 1392