ربات از آدم عاقل‌تره؟

نقد و بررسی انیمیشن «دیدی و بودی»

انیمیشن «دیدی و بودی» عنوان انیمیشنی سریالی است که توسّط هنرمندان ایرانی ساخته شده و در ایّام ماه مبارک رمضان 97 از طریق رسانه‌های اینترنتی VOD پخش شد و تا امروز در دسترس علاقه‌مندان است.

اگر نمی‌دانیدVOD چیست،‌ می‌توانم توضیحاتی در مورد آن بدهم؛ ضمناً فکر‌ می‌کنم لازم است برای تماشای این انیمیشن ابتدا بدانید پخش‌کننده‌‌ی آن چیست و کجا‌ می‌شود پیدایش کرد.

VOD در حقیقت رسانه‌‌ی تعاملی یا اشتراکی فیلم و سریال و موسیقی و موارد دیگر است که کاربرها‌ می‌توانند به دلخواه هر فیلم، سریال یا مستند و موسیقی را انتخاب و استفاده کنند. به نظر‌ می‌رسد خوب است که مجبور نباشیم از میان شبکه‌های تلویزیونی یکی را انتخاب و به اجبار تماشا کنیم.

برای رسیدن به این امکان یا باید دستگاه گیرنده‌‌ی مخصوصش را تهیّه کرد یا از طریق اپلیکیشن‌ها و سایت‌های ارائه‌دهنده اقدام کرد. شما برای تماشای ماهیانه یا سه‌ماهه یا یک‌ساله‌‌ی فیلم‌ها و اطّلاعات آن سامانه، مبلغی را پرداخت‌ می‌کنید و‌ می‌توانید به محتوای آن به صورت نامحدود دسترسی داشته باشید.

در VOD این امکان وجود دارد که فیلم‌های سینمایی، سریال‌های تلویزیونی، مستندهای جذّاب، برنامه‌های آموزشی و... در اختیار کاربران قرار بگیرد. معمولاً در صفحه‌ای که برای نمایش لیست این ویدئوها به کاربر قرار داده شده، امکاناتی مثل جست‌وجو براساس نام فیلم، بازیگران، کارگردان و همچنین اطلاعاتی در مورد قیمت، مدّت زمان اجاره قرار می‌گیرد. هرچند اشاره به اسم چند مورد از این سامانه‌ها تبلیغ حساب‌ می‌شود، ولی سامانه‌های نماوا، کاناپه، آیو و فیلیمو جزئی از VOD محسوب‌ می‌شوند.

دیدی و بودی، انیمیشن سرگرم‌کننده

هر قسمت از انیمیشن دیدی و بودی فقط هشت دقیقه است؛ امّا‌ می‌شود در مورد آن هشتاد صفحه حرف زد؛ چراکه از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است. اگر بخواهم خلاصه‌ای از داستان فیلم را بیان کنم باید بگویم قضیّه در مورد مردی ورشکسته به نام دیدی است که برای ادامه‌‌ی کارش در مکانی دور، کارگاه متروکه‌ای خریده است تا کارش را دوباره شروع کند؛ امّا در همان هنگام ورود به کارگاه متوجّه‌ می‌شود ربات صاحب قبلی کارگاه، که بودی نام دارد، در آن‌جا مانده و در تمام این سال‌ها به تنهایی به زندگی خود ادامه داده است و البتّه به هیچ عنوان قصد ندارد آن‌جا را ترک کند. دیدی نیز چاره‌ای ندارد جز آن‌که زندگی در کنار ربات را انتخاب نماید.

ماجراهای هر روز «دیدی و بودی» در کارگاه، در هر قسمت به شکل جالب و خنده داری به نمایش در‌می‌آید و بیننده را سرگرم‌ می‌کند؛ البتّه سرگرم کردن بیننده و نگه داشتن آن جلوی فیلم، کار بسیار بزرگی است و خیلی از فیلم‌های پرهزینه‌ی سینما هم نتوانسته‌اند این کار مهم را انجام دهند؛ امّا این انیمیشن کوتاه بدون استفاده از دیالوگ (گفت‌وگو) و با هزینه‌‌ی کم، توانسته است بینندگانش را راضی نگه دارد؛ البتّه یکی از دلایل مهم آن‌ می‌تواند کوتاهی و زمان اندک آن باشد؛ ولی بی‌شک این تنها دلیل موفّقیّت این انیمیشن نیست.

با توجه به هزینه‌ای که برای ساخت این اثر شده و گروه جوانی که این انیمیشن را در ایران ساخته‌اند باید پذیرفت که کار خوب و قابل قبولی است و‌ می‌توان آن را انیمیشنی قابل احترام خواند؛ امّا این باعث نمی‌شود بر ضعف‌های آن چشم ببندیم. باید ضعف‌های این اثر را بررسی کرد تا در آثار بعدی کارهای بهتری شاهد باشیم و این خصوصیّت خوب نقد است.

این انیمیشن با الگوبرداری از آثار خارجی ساخته شده و از شروع تا پایان آن همه چیز خارجی است؛ حتّی اسم شخصیت‌ها و ظاهرشان هم ایرانی نیست. دیدی مردی قدبلند و چهارشانه است با هیکل درشت که بی شباهت به مکانیک‌ها و راننده کامیون‌های فیلم‌های آمریکایی و ایتالیایی نیست. بودی هم رباتی است که در طراحی آن کم‌ترین خلّاقیّت مورد استفاده قرار گرفته و شباهت زیادی به ربات‌های قدیمی خارجی دارد که در انیمیشن‌ها و فیلم‌های خارجی، خصوصاً انیمیشن‌های شرکت پیکسار دیده‌ایم. باید بگویم این نکته اگرچه ضعف به حساب‌ می‌آید، در شرایط فعلی که انیمیشن‌سازی در ایران به مرحله‌ای نرسیده که صاحب سبک و نشانه‌های مخصوص به خود باشد، چندان هم نقطه ضعف بزرگی محسوب نمی‌شود؛ چراکه چشم بیش‌تر بینندگان انیمیشن هم به شخصیّت‌ها و انیمیشن‌های خارجی عادت کرده و دیدن این انیمیشن بیش‌تر از آثاری که موضوعات ایرانی و اسلامی دارند مورد توجّه قرار‌ می‌گیرد؛ امّا سازندگان انیمیشن باید توجّه کنند که آرام آرام باید تقلید را کنار بگذارند و نشانه‌های ایرانی اسلامی کشور و فرهنگ خودمان را در آثار خود بگنجانند تا مردم دنیا ما را در جهان با هویّت و واقعیّت خودمان بشناسند.

جدال آدم و ربات

در انیمیشن «دیدی و بودی» شاهد دعوای شخصیّت مرد و ربات هستیم؛ اتّفاقی که همیشه در فیلم‌ها و انیمیشن‌ها مورد توجّه قرار گرفته و به نظر‌ می‌رسد برای خیلی‌ها هم جذّاب است و‌ می‌تواند سوژه‌‌ی خوبی برای بخش جنبی یک انیمیشن باشد. گفتم بخش جنبی؛ چراکه بخش اصلی اثر مربوط به اتّفاقات روزانه‌ی دو شخصیّت است که از پیدا شدن سر و کلّه‌‌ی ربات شروع‌ می‌شود و به دعوای دو طرف‌ می‌رسد و در نهایت با کنار آمدن آن‌ها با هم‌دیگر تمام‌ می‌شود. ماجراهای بعدی در مورد اتّفاقاتی است که در کارگاه رخ‌ می‌دهد و در تمام موارد هم ربات نقش عاقل، دانا و مخترع باهوش را بازی‌ می‌کند و مرد قصّه هم مردی دست و پا چلفتی و خنگ به نظر‌ می‌رسد که عجیب و جالب توجّه است؛ چراکه معمولاً در همه‌‌ی فیلم‌ها شاهد برتری انسان بر ماشین هستیم و ربات‌های انسان‌نما را به خاطر نداشتن احساس و عاطفه و وجدان مورد نقد قرار داده‌ایم. به نظر‌ می‌رسد بهتر بود فیلم‌نامه‌نویس کمی به این موضوع دقّت‌ می‌کرد و شخصیّت مرد تا این حد بی‌دست‌وپا و نادان به تصویر کشیده نمی‌شد؛ البتّه این نکته را هم در نظر داریم که برای خنده‌دار کردن انیمیشن و ایجاد طنز‌ بایست یکی از شخصیّت‌ها خنگ و نادان باشد؛ امّا چرا آن بخت‌برگشته باید بین انسان و ربات، انسان انتخاب شود؟ شاید اگر در این انیمیشن با یک ربات خنگ و دست‌وپاچلفتی و یک مرد عاقل و صبور سر و کار داشتیم بسیار جذّاب‌تر بود.

منبع: مجله باران