نویسنده:مرتضی حاج بابایی
خط مستقیم نه تنها در هندسه، بلکه در اخلاقیات هم کوتاهترین راه است. «راحل»)
1- درس ادبیات مهمترین درس عمومی و زبان مادری است برای یادگیری این درس ابتدا آن را طبقه بندی کنید. مثلاً:
الف) بخش نظم و نثر که این بخش را باید درست بخوانید، کامل معنی کنید و دقیق بفهمید. کتاب ادبیات را باید کلمه به کلمه خواند و با دقت نظر در آن هیچ کلمه یا نکته ای را ناخوانده رها نکنید. ب) بخش تاریخ ادبیات که باید کاملاً آن را درک کنید و سپس آن را حفظ کنید.
ج) بخش آرایه های ادبی که باید آنها را بشناسید و در متون نظم و نثر تشخیص دهید.
د) بخش دستور زبان فارسی که باید کاملاً درک و حفظ شود آنگاه به صورت کاربردی آن را بکار بگیریم و یا در متون مختلف نقش دستوری کلمات را به خوبی تشخیص دهیم.
ه) شکل نگارش کلمات که در بخش املاء با تمرین و دقت می تواند درک، حفظ و تشخیص داده شود.
و) لغات و واژه های جدید که معنای آنها را در متن درس باید آموخت و حفظ کرد.
ز) بیاموزیم ها که در بر گیرنده مطالب مختلف پیرامون نگارش، آرایه ها و انواع ادبی است.
2- کتاب ادبیات را باید کلمه به کلمه خواند و با دقت نظر در آن هیچ کلمه یا نکته ای را ناخوانده رها نکنید.
3- برای درک متون، هر پاراگراف را خلاصه کنید و جوهره مطلب را در حاشیه کتابتان بنویسید.
4- در ادبیات، هر درس برای طرح یک نکته یا موضوع فکری مطرح شده است. پس درون مایه و پیام اصلی هر درس را پیدا کنید و آن را به صورت خلاصه در 2 یا 3 خط در ابتدای هر درس بنویسید.
5- در نوشتن معنی و مفهوم ادبیات زیاده روی نکنید آنها را به شکلی گزیده و مختصر بنوسید تا حجم مطالبی که به ذهن می سپارید کمتر باشد.
6- همیشه به خاطر داشته باشید که درست خواندن (صحیح خوانی) نیمی از درست فهمیدن و معنی کردن است. پس دقیق خوانی و صحیح خوانی متون فارسی را در دستور کارتان قرار دهید.
8- به خاطر داشته باشید که در درس زبان فارسی آنچه در کانون توجه قرار می گیرد موضوع ارتباط است. این ارتباط می تواند شفاهی یا کتبی باشد و معمولاً در برگیرنده مهارتهایی چون خواندن، نوشتن، گفتن، شنیدن و موارد مشابه است. مهارت در برقراری ارتباط زبانی یک نیاز اساسی برای شما است.
9- سعی کنید معنای هر درس را در کلاس با توجه به توضیحات دبیر بفهمید و با آن ارتباط برقرار کنید.
10- معنای هر درس را بنویسید اما خلاصه و مفید بنویسید تا مطلب و نکات اصلی را بهتر بفهمید سپس برای تثبیت آموخته هاتان سعی کنید چند بار معنی کردن متون را تمرین کنید.
11- برای تسلط بر تاریخ ادبیات، سعی کنید مطالب تاریخ ادبیات را بصورتی جداگانه یادداشت برداری کنید و در فواصل زمانی مختلف نوشته های خودتان را مرور کنید.
12- بخش بیاموزیم های کتاب که معمولاً در انتهای فصل ها و یا بعد از چند درس ارائه شده است. در برگیرنده آرایه های ادبی بکار رفته در همان فصل یا درس های ارائه شده است. بیاموزیم ها را نکته برداری و خلاصه نویسی کنید و با تمرین آن را در ذهنتان تثبیت کنید.
13- آرایه های آموخته شده را در دیگر درسها هم جستجو کنید. این کار باعث تعمیق آموخته های شما می شود و توانایی تشخیص بکار بستن آرایه ها را در شما تقویت می کند. رمز پاسخگویی به تست های کنکوری مربوط به آرایه ها در همین نکته تشخیص و بکار بستن نهفته است.
14- سعی کنید برای نتیجه گیری بهتر از کارتان بین آنچه یاد گرفته اید و زندگی شخصی تان ارتباط برقرار کنید. مثلاً واژه های تازه یاد گرفته خودتان را مرتب در نوشته ها و مکالمات خود بکار ببرید. با این کار دیگر نیازی به مطالعه لغات تازه ندارید.
15- برای تمرین املاء صحیح کلمات، سعی کنید آگاهانه حرکت کنید مثلاً تمرین ویژه برای کلماتی که سر هم نوشته می شوند یا جدا نوشته می شوند و یا کلماتی که شکل تلفظ آنها مشابه و نوشتن آنها متفاوت است.
16- به تمرین ها و خودآزمایی های کتابتان با دقت و خودآگاهانه جواب بدهید. زیرا حل تمرین های کتاب وقتی به منظور رفع تکلیف انجام می شود هیچگاه بازده خوبی در یادگیری ندارد. اما هنگامی که انجام تمرین به عنوان فرصتی برای تثبیت آموخته هامان تلقی شود قطعاً نتیجه ای غیر قابل انکار بر یادگیریمان دارد.
17- ادبیات، درسی مفهومی است و بر خلاف ظاهر آشنا و ساده ای که دارد از پیچیدگیهای فراوانی برخوردار است. واقع بینانه به این درس نگاه کنید و به ارزش و اهمیت آن پی ببرید و وقت کافی برای تسلط بر آن اختصاص دهید.
18- مطالعه خارج از کتاب، اعم از کتابهای داستانی، شعر، رمان یا هر نوع کتاب دیگر به شما در یادگیری و تسلط بر درس ادبیات کمک های شایان توجهی می نماید.
19- نوشتن نامه، مقاله، انشاء و یا هر نوع نوشتن دیگر مثل نوشته های مربوط به تکالیف درسی دیگرتان اگر با آگاهی و توأم با حساسیت در بکار بستن آنچه که آموخته اید باشد مبدل به فرصتی برای یادگیری ادبیات خواهد شد و شما را در جایگاه ویژه ای قرار خواهد داد.
20- دقت کردن در شکل نوشتاری دیگران و نقد نوشته های آنان چه به لحاظ املایی، چه به لحاظ نگارشی، چه به لحاظ دستوری و غیره می تواند به منزله تمرینی فوق العاده برای شما باشد. تمرینی که توانایی های منحصر بفردی را در شما ایجاد خواهد کرد.
1- درس ادبیات مهمترین درس عمومی و زبان مادری است برای یادگیری این درس ابتدا آن را طبقه بندی کنید. مثلاً:
الف) بخش نظم و نثر که این بخش را باید درست بخوانید، کامل معنی کنید و دقیق بفهمید. کتاب ادبیات را باید کلمه به کلمه خواند و با دقت نظر در آن هیچ کلمه یا نکته ای را ناخوانده رها نکنید. ب) بخش تاریخ ادبیات که باید کاملاً آن را درک کنید و سپس آن را حفظ کنید.
ج) بخش آرایه های ادبی که باید آنها را بشناسید و در متون نظم و نثر تشخیص دهید.
د) بخش دستور زبان فارسی که باید کاملاً درک و حفظ شود آنگاه به صورت کاربردی آن را بکار بگیریم و یا در متون مختلف نقش دستوری کلمات را به خوبی تشخیص دهیم.
ه) شکل نگارش کلمات که در بخش املاء با تمرین و دقت می تواند درک، حفظ و تشخیص داده شود.
و) لغات و واژه های جدید که معنای آنها را در متن درس باید آموخت و حفظ کرد.
ز) بیاموزیم ها که در بر گیرنده مطالب مختلف پیرامون نگارش، آرایه ها و انواع ادبی است.
2- کتاب ادبیات را باید کلمه به کلمه خواند و با دقت نظر در آن هیچ کلمه یا نکته ای را ناخوانده رها نکنید.
3- برای درک متون، هر پاراگراف را خلاصه کنید و جوهره مطلب را در حاشیه کتابتان بنویسید.
4- در ادبیات، هر درس برای طرح یک نکته یا موضوع فکری مطرح شده است. پس درون مایه و پیام اصلی هر درس را پیدا کنید و آن را به صورت خلاصه در 2 یا 3 خط در ابتدای هر درس بنویسید.
5- در نوشتن معنی و مفهوم ادبیات زیاده روی نکنید آنها را به شکلی گزیده و مختصر بنوسید تا حجم مطالبی که به ذهن می سپارید کمتر باشد.
بیشتر بخوانید: راهکارهای بهبود یادگیری در دانش آموزان
6- همیشه به خاطر داشته باشید که درست خواندن (صحیح خوانی) نیمی از درست فهمیدن و معنی کردن است. پس دقیق خوانی و صحیح خوانی متون فارسی را در دستور کارتان قرار دهید.
8- به خاطر داشته باشید که در درس زبان فارسی آنچه در کانون توجه قرار می گیرد موضوع ارتباط است. این ارتباط می تواند شفاهی یا کتبی باشد و معمولاً در برگیرنده مهارتهایی چون خواندن، نوشتن، گفتن، شنیدن و موارد مشابه است. مهارت در برقراری ارتباط زبانی یک نیاز اساسی برای شما است.
9- سعی کنید معنای هر درس را در کلاس با توجه به توضیحات دبیر بفهمید و با آن ارتباط برقرار کنید.
10- معنای هر درس را بنویسید اما خلاصه و مفید بنویسید تا مطلب و نکات اصلی را بهتر بفهمید سپس برای تثبیت آموخته هاتان سعی کنید چند بار معنی کردن متون را تمرین کنید.
11- برای تسلط بر تاریخ ادبیات، سعی کنید مطالب تاریخ ادبیات را بصورتی جداگانه یادداشت برداری کنید و در فواصل زمانی مختلف نوشته های خودتان را مرور کنید.
12- بخش بیاموزیم های کتاب که معمولاً در انتهای فصل ها و یا بعد از چند درس ارائه شده است. در برگیرنده آرایه های ادبی بکار رفته در همان فصل یا درس های ارائه شده است. بیاموزیم ها را نکته برداری و خلاصه نویسی کنید و با تمرین آن را در ذهنتان تثبیت کنید.
13- آرایه های آموخته شده را در دیگر درسها هم جستجو کنید. این کار باعث تعمیق آموخته های شما می شود و توانایی تشخیص بکار بستن آرایه ها را در شما تقویت می کند. رمز پاسخگویی به تست های کنکوری مربوط به آرایه ها در همین نکته تشخیص و بکار بستن نهفته است.
14- سعی کنید برای نتیجه گیری بهتر از کارتان بین آنچه یاد گرفته اید و زندگی شخصی تان ارتباط برقرار کنید. مثلاً واژه های تازه یاد گرفته خودتان را مرتب در نوشته ها و مکالمات خود بکار ببرید. با این کار دیگر نیازی به مطالعه لغات تازه ندارید.
15- برای تمرین املاء صحیح کلمات، سعی کنید آگاهانه حرکت کنید مثلاً تمرین ویژه برای کلماتی که سر هم نوشته می شوند یا جدا نوشته می شوند و یا کلماتی که شکل تلفظ آنها مشابه و نوشتن آنها متفاوت است.
16- به تمرین ها و خودآزمایی های کتابتان با دقت و خودآگاهانه جواب بدهید. زیرا حل تمرین های کتاب وقتی به منظور رفع تکلیف انجام می شود هیچگاه بازده خوبی در یادگیری ندارد. اما هنگامی که انجام تمرین به عنوان فرصتی برای تثبیت آموخته هامان تلقی شود قطعاً نتیجه ای غیر قابل انکار بر یادگیریمان دارد.
17- ادبیات، درسی مفهومی است و بر خلاف ظاهر آشنا و ساده ای که دارد از پیچیدگیهای فراوانی برخوردار است. واقع بینانه به این درس نگاه کنید و به ارزش و اهمیت آن پی ببرید و وقت کافی برای تسلط بر آن اختصاص دهید.
18- مطالعه خارج از کتاب، اعم از کتابهای داستانی، شعر، رمان یا هر نوع کتاب دیگر به شما در یادگیری و تسلط بر درس ادبیات کمک های شایان توجهی می نماید.
19- نوشتن نامه، مقاله، انشاء و یا هر نوع نوشتن دیگر مثل نوشته های مربوط به تکالیف درسی دیگرتان اگر با آگاهی و توأم با حساسیت در بکار بستن آنچه که آموخته اید باشد مبدل به فرصتی برای یادگیری ادبیات خواهد شد و شما را در جایگاه ویژه ای قرار خواهد داد.
20- دقت کردن در شکل نوشتاری دیگران و نقد نوشته های آنان چه به لحاظ املایی، چه به لحاظ نگارشی، چه به لحاظ دستوری و غیره می تواند به منزله تمرینی فوق العاده برای شما باشد. تمرینی که توانایی های منحصر بفردی را در شما ایجاد خواهد کرد.
منبع: حاجی بابایی، مرتضی، اصول و نکات کلیدی مطالعه و یادگیری، تهران، نشر ما و شما، چاپ هشتم، زمستان 1389
/ج
