ضرورت انتخاب یک روش تربیتی مناسب

یکی از مؤلفه های تأثیرگذار در چهارچوب خانواده، بر رشد فرزندان به ویژه رشد روانی آنان به چگونگی روش های تربیتی والدین در چهارچوب خانواده مربوط می شود.
 

 یکی از عناصر اساسی شکل گیری هر جامعه، خانواده است. اگر چه تحولات اقتصادی و اجتماعی در سال های اخیر تأثیرات مثبت و منفی و تغییرات بی شماری را در عملکرد خانواده ایجاد کرده و کار به جایی رسانده است که برخی از کشورهای پیشرفته صنعتی برداشت های تازه ای از مفهوم خانواده پیدا کرده و رسانه های جمعی نیز به این برداشت های جدید دامن زده اند، اما اکثر مردم همچنان بر ضرورت وجود خانواده طبیعی به عنوان نهاد اساسی زندگی اجتماعی انسان تأکید می کنند (لطف آبادی، ۱۳۷۹).
 
به نظر می رسد که یکی از دلایل تأکید بر کانون خانواده به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی این است که این کانون اولین کانونی است که با عملکرد مطلوب خود زمینه را برای رشد فرزندان در ابعاد مختلف یا بالعکس با عملکرد نامطلوب خود زمینه را برای ایجاد اختلال روانی فراهم می نماید.
 

خانواده به عنوان یک کانون اجتماعی، دارای مؤلفه هایی است. یکی از مؤلفه های تأثیرگذار در چهارچوب خانواده، بر رشد فرزندان به ویژه رشد روانی آنان به چگونگی روش های تربیتی والدین در چهارچوب خانواده مربوط می شود.
 
روش تربیتی والدین در تکوین شخصیت و همچنین سازگاری آنان با شرایط مختلف اجتماعی مؤثر است. بسیاری از جامعه شناسان و روان شناسان بر این اعتقاد هستند که ریشه بسیاری از انحرافات شخصیتی و اجتماعی فرزندان را باید در روش های نامطلوب تربیتی والدین با فرزندان جست وجو کرد.
 

 اولین کانون تربیت و یکی از مهم ترین کانون های تربیت نهاد خانواده است. از این رو، مطالعه عملکرد خانواده یکی از موضوعات مهم و حساس است که با زندگی تمام مردم، و سرنوشت آنان ارتباط تنگاتنگ دارد و هرگز نمی توان آن را در ردیف قضایای ثانویه و دسته دوم قرار داد که در پیش رفت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نقشی نداشته است. چرا که خانواده به عنوان هسته نخستین تشکیل ساختمان جامعه به شمار می رود.
 
خانواده به عنوان یک کانون و مهم ترین کانون تربیتی مرکب از مؤلفه هایی است. یکی از مؤلفه های کانون خانواده، روش های تربیتی والدین یا به عبارتی روش های مطلوب و نامطلوب والدین در برخورد فرزندان است که نقش مهم و قابل توجهی بر رشد روانی یا بالعکس ایجاد اختلال روانی ایفا می کنند.
 
اهمیت روش های تربیتی والدین در حدی است که می تواند رشد روانی فرزندان را در زمینه های مختلف اخلاقی، اجتماعی عاطفی و اخلاقی را تضمین نماید و بالعکس زمینه ساز انواع اختلالات روانی و ناهنجاری های فرزندان و معضلات اجتماعی شود.
 
از دلایل این معضلات، عدم آگاهی والدین نسبت به روش های مطلوب تربیتی و ایجاد ارتباط با فرزندان است. این عدم آگاهی، به شکل اختلال در روابط والدین با فرزندان نمود پیدا می کند بروز این اختلال در روش های تربیتی والدین به صورت محبت افراطی و کنترل های افراطی متجلی می شود. سؤالی که اینک مطرح است این است که در چار چوب خانواده چه نوع روش تربیتی والدین ضامن رشد روانی فرزندان خواهد بود؟ یا یه عبارتی در چهارچوب خانواده، روش تربیتی مطلوب چه نوع روشی است ؟ و نهایتا این که پیامدهای این روش مطلوب تربیتی بر رشد روانی فرزندان چه خواهد بود؟
 

 موضوع چگونگی تربیت فرزندان یکی از عوامل است که ذهن اکثر علمای تعلیم و تربیت را به خود مشغول داشته است. زیرا باور عمومی بر این است که توانایی های فکری بشر یکی از ارزنده ترین منابع ملی هر کشوری است که چنانچه زمینه باروری این توان عظیم انسانی فراهم گردد و از ظرفیت ذهنی بشر در سطح مطلوب استفاده شود بسیاری از معضلات و مشکلات فعلی فرا روی بشر امروزی نخواهد بود.
 
از جمله مسائلی که ذهن والدین را به خود مشغول داشته، مسأله انتخاب روش های مطلوب تربیتی است تا آنها بتوانند از توانمندی های بالقوه و استعدادهای درونی فرزندان خود به نحو مطلوب بهره برداری نمایند. امروزه از آن جایی که در دنیای پیچیده کنونی سیل اطلاعات متنوع و گوناگون و بعضا ضد و نقیض به حدی است که نمی تواند پاسخگوی سوالات بی شمار کودکان، نوجوانان و جوانان باشد از به انحراف کشیدن ذهن آنها جلوگیری نماید.
 
به همین دلیل از اهداف والدین در برخوردهای تربیتی با فرزندان این است که فرزندانی تربیت کنند که دارای کنترل درونی بوده و قدرت نظارت بر خود و بازنگری در اعمال خود و پذیرش مسؤولیت را دارا بوده و از حداکثر کارایی برای تغییر و شرایط محیطی خویش به منظور استفاده بهینه از توانمندی های فطری و امکانات محیطی برخوردار باشند و از تسلیم شدن به شرایط تهدید کننده محیطی پرهیز نمایند (بامریند، ۱۹۷۱، گلاسکو و همکاران، ۱۹۹۷). سؤالی که مطرح این است که دست یابی به این هدف چگونه حاصل می شود؟ پاسخ این سؤال این است که از ملزومات دستیابی به چنین هدفی، مجهز نمودن والدین به روش ها و فنون تربیتی و ایجاد تعامل مطلوب با فرزندان است. از این روست که آگاهی از شیوه مطلوب تربیتی برای والدین امری مهم و ضروری است.
 
منبع:  تقویت نظام خانواده و آسیب شناسی آن. گروه نویسندگان. 325-329، موسسه آموزشی-پژوهشی امام خمینی (ره). سوم. 1388.