زادگاه ناصر خسرو قبادیانی

بسیاری از دانشمندان تاریخ ادبیات بر این فکرند که حکیم در ناحیه‌ی قبادیان جمهوری تاجیکستان به دنیا آمده است. ولی چندی از پژوهشگران گرامی چنین...

پنجشنبه، 9 مهر 1394

شعر و شاعری نظامی

طوری که نمودار است، نویسنده‌ی کتاب جای یکم را به کاغذ و قلم می‌دهد؛ سپس به فرهنگ و هنر روی می‌آورد؛ به دنبال ستاره‌شناسی می‌رود؛ و جای چارم را...

پنجشنبه، 9 مهر 1394

فخریه‌ی حکیم

حکیم ناصرخسرو قبادیانی درباره‌ی شعر فراوان اظهار عقیده کرده است که گِرد آوردنِ همه‌ی آن گفته‌ها و باریک‌بینانه سنجیدنِ آنان، اهمیت بزرگی در پی...

پنجشنبه، 9 مهر 1394

نگاهی به زبان سفرنامه ناصرخسرو

کتاب عزیزی بهانه شد تا به زبان «سفرنامه» نگاهی افکنده شود. اگرچه بهانه‌ی کیای منصوری چیزی دیگر بود: «حکیم ناصرخسرو قبادیانی، آن مرد دانشمند و...

پنجشنبه، 9 مهر 1394

شاهنامه، شاهِ نامه‌ها

نام حماسه‌ی بی‌زوال حکیم ابوالقاسم فردوسی که نه تنها کاخ بی‌مانند ادبیات فارس و تاجیک را زیب و فر می‌بخشد، بلکه عصرهاست که در گنجینه‌ی تمدن عمومی...

پنجشنبه، 9 مهر 1394

نگاه حکیم به شعر خود

اگر خرد شاخه‌ی درخت تصور شود، حکمت برگِ آن درخت بوده است که سایه دارد و در گرمای زندگی نجات می‌بخشد. و شایسته‌ی تأکید است که این سخن، سخنی عادی...

پنجشنبه، 9 مهر 1394

جایگاه حکیم فردوسی در جامعه‌ی تاجیکان

در سال 1934 / 1313، در دوشنبه شهر (آن روزگار، تا 1961 / 1340 «استالین آباد» می‌گفتندش)، پایتختِ تازه بنیاد جمهوری تازه‌بنیاد تاجیکستان، شاعران...

پنجشنبه، 9 مهر 1394

شاهنامه‌پژوهی در آسیای مرکزی

این گزارش را بنده می‌خواهد با نام علامه صدرالدین عینی بخارایی (1878-1954 / 1257-1333) که نخستین فردوسی شناسِ دوره‌ی نوین بود، آغاز نهد. و اما...

پنجشنبه، 9 مهر 1394

شناختی دیگر از آدم‌الشعراء

چهارده قرن است که با همین زبانِ مشترکِ ما و شما سخنوران شعر سروده‌اند، و می‌سرایند. اگر فهرستی از همه‌ی شاعرانِ فارسی‌گو، از همان آغاز تا امروز،...

چهارشنبه، 8 مهر 1394

قطره باران

سخنِ اصیل را به درّ و گوهر مانند کرده‌اند که درست است، و اما کامل نیست؛ چرا که شایستگی الماس را دارد. دیوارِ زمانها را می‌بُرد، از قعرِ سده‌ها...

چهارشنبه، 8 مهر 1394

ردیف «بود» یا «شد»؟

در «فرهنگ اصطلاحات ادبیات‌شناسی» آمده است: «ردیف – یک یا دو لفظی که در آخر مصراع‌ها یا بیت‌ها، پس از قافیه، همیشه تکرار شده می‌آید». در این تعریف،...

چهارشنبه، 8 مهر 1394

كشتزار جهان

جهان چیست؟ كشتزاری خرم و زیبا. ما مردم چون دانه‌هایی هستیم كه در این كشتزار افشانده‌اند. جریان زمان كشته را سیراب و رسیده می‌كند و به هنگام،...

جمعه، 3 مهر 1394

هنر یا گهر

در روزگاران پیش، ما شرقی‌ها به مقام دانش و آزادگی، در برابر مال و جاه، ارج بیشتری می‌گذاشتیم. اكنون آن ارج روی به كاهش دارد.

جمعه، 3 مهر 1394

هنر و حرمان

اینكه مردم هنرمند و دانشمند، اغلب پیاده و گرفتار و رنجدیده و داغدارند، و بسیاری از بی‌هنران و بی‌خردان بر گردونه‌ی بخت و آسایش سوارند، مطلب تازه‌ای...

جمعه، 3 مهر 1394

نیستان هستی نمای

در شعر فارسی، «راز جهان» مفهوم گسترده و مبهمی دارد. شناخت همه چیز جهان، از گذشته و حال و آینده، و بعد از مرگ را نیز دربرمی‌گیرد.

جمعه، 3 مهر 1394

سعدی و فردوسی و اقبال

من این پنج بیت سعدی را از زیباترین اشعار فارسی و از گهرهای شاهوار اندیشه‌ی شاعران می‌دانم: فروتنی قطره كه خود را در برابر دریای بی‌كران هیچ می‌شمارد،...

جمعه، 3 مهر 1394

شب تیره و بامداد روشن

تا آنجا كه ذوق و حافظه‌ی من همداستانی می‌كند، در هزار سال گذشته از میان هزاران سخنور پارسی زبان كسی نتوانسته است شب تیره‌ی سهمناك سرد و توفانی...

جمعه، 3 مهر 1394

آفریدگار و آفرینش در شاهنامه

فردوسی در بیت سرآغاز شاهنامه؛ جان و خرد را برترین شاهكار آفرینش می‌خواند. تأثیر این سخن موجز و پربار را در ذهن سخنوران پس از فردوسی نیز می‌توان...

جمعه، 3 مهر 1394

خسروپرویز به گزارش فردوسی

«خسروپرویز» در شرایط پرآشوبی که در تیسفون برقرار است خود را به پایتخت می‌رساند و بر تخت می‌نشیند زیرا بیم آن دارد که بهرام چوبینه در این امر...

دوشنبه، 30 شهريور 1394

انوشیروان در شاهنامه

انوشیروان طرحی نو در امر مالیات و خراج از رعایا تعیین کرد که بسیار کارآمدتر و البته به نفع رعایا بود و آن مالیات یک درم بر هر جریب بود و برای...

دوشنبه، 30 شهريور 1394