کبوتری که بر بام خانه تو عادت کرده لازم نیست آن را به سوی خود بخوانی. حتی اگر او را از خود برانی گویی که بال‌هایش را به بام خانه‌ی تو دوخته‌اند. به هر جا برانی دوباره آن کبوتر بر بام خانه‌ات می‌نشیند....

خردمندان طالب حقیقت‌اند؛ گرچه حقیقت از دیدگان اهل ظاهر نهفته است و آنان نهفتگی را با نبودن اشتباه می‌گیرند. در ابیات بعد مولانا امور و اشیائی را مثال می‌آورد که وجود آنها در هنگام طلب، قابل رؤیت نیست،...

سخن از تأثیر قدرت و لطف حق است که به اسباب و عوامل ظاهر نیاز ندارد. جذب و کشش پروردگار به آثار و اسباب ظاهر نیز مربوط می‌شود، اما رابطه آن ظاهر و مرئی نیست. مولانا توضیح کلامی یا مدرسه‌ای می‌افزاید: نه...

حق تعالی آن سنگ را سپر خود کرده و آب آبی رنگ را از آن روان ساخته است. همان‌طورکه حضرت حق، بی‌دریغ و بی‌هیچ سستی، نور بینایی را از چشمه‌ی چشم تو جاری ساخته، نور دیده‌ی نه از چربی چشم مایه می‌گیرد و نه از...

خوبی و زیبایی روح از جمال معنویت مطلق است و رشک نسبت به چنین جمالی مانند رشک عقل نسبت به جلوه‌های معنویت و حقیقت مطلق است. عقل در این جا عقل کمال‌طلب و معرفت‌جوست. این عقل نمی‌خواهد که هر نااهلی

پروردگار به حال همه ما توجه دارد، اما حلم او مانع ظاهر کردن نتایج اعمال ماست. در قیامت چه کسی می‌تواند گنه‌کاران را شفاعت بکند، جز حلم پروردگار، که بی‌توجه به حساب اعمال نیک و بد، ممکن است به بنده‌ای لطف...

حضرت حق فرمود: قسم به علم مبین‌ام که تو را قابض ارواح آدمیان کنم. عزرائیل گفت: پروردگارا، اگر گلوی مردم را به هنگام مرگ بفشارم دشمنم شوند. خداوند فرمود: من بهانه‌ها و اسبابی آشکار ایجاد می‌کنم؛ از قبیل...

مولانا برای تبیین موضوع به داستان عاشقی که در نزد معشوق خود کارها و خدماتی که در راه عشق او انجام داده بود، اشاره می‌کند و می‌گوید: دعوی عشق را همگان دارند، اما حقیقت عشق را کمتر کسی در می‌یابد. شرط اصلی...

در مکتب مولانا رابطه‌ی عاشق و معشوق یک‌طرفه نمی‌باشد و این طور نیست که فقط عاشق، خواهان معشوق باشد و معشوق، بی‌نیاز او گردد و رخ برتابد، بلکه رابطه‌ی آن دو طرفینی است؛ چنان‌که حق تعالی در سوره مائده آیه...

سخن از غمزه‌های عقل‌سوز الهی و تجلی عالم غیب است. مولانا می‌داند که آن‌چه می‌خواهد بگوید در لفظ نمی‌گنجد. «مرا در دوخته است» یعنی مرا از حرکت باز داشته است. «دم‌گه» یعنی راه نفس. «دمگه» دوم یعنی آن جایی...