برخی هنجارهای كاربرد واژگان عربی در زبان فارسی (2)

در زبان عربی برای ساختن صفت نسبی از اسم، «ـ یّ» به اسم می‌افزایند: عراقیّ، مصریّ. در فارسی، برای ساختن صفت نسبی «ـ ی» بدون تشدید به اخر اسم افزوده...

يکشنبه، 8 آذر 1394

تلفظ درست واژه‌ها و تركیبات عربی متداول در زبان فارسی

فارسی زبانان تلفظ بسیاری از واژه‌های عربی را كه داخل زبان فارسی شده، به اقتضای ساختمان دستگاه آوایی خود یا عوامل دیگر تغییر داده‌اند. با این...

يکشنبه، 8 آذر 1394

برخی هنجارهای كاربرد واژگان عربی در زبان فارسی (1)

آن دسته از كلمه‌های عربی متداول در فارسی كه با تغییر زبرِ و زیر و پیش، معنای آنها تغییر می‌كند

يکشنبه، 8 آذر 1394

تلفظ پیوند همپایگی «و»-تلفظ صدای «ــُو»

پیوند همپایگی «و» در زبان فارسی سه گونه تلفظ دارد: «وَ»، «وُ» و «ـُ» وقتی این پیوند به صورت «وَ» تلفظ شود مشكلی پدید نمی‌آید، ولی اگر نخواهیم...

يکشنبه، 8 آذر 1394

تلفظ دوگانه در بعضی از كلمه‌های فارسی

همه‌ی واژه‌های زبان فارسی در زبان گفتاری در سراسر ایران همواره از لحاظ زیر و زبر و پیش، تلفظ یكسانی ندارند. مثلاً مردم یزد با كاشان، واژه‌ای...

يکشنبه، 8 آذر 1394

نگاهی به زبان گفتاری

زبان به سوی كوتاهی و آسانی تلفظ و نرمی آواها گرایش دارد. زبانِ گفتار سریع‌تر و آسان‌تر از زبان نوشتار تحول و دگرگونی می‌پذیرد. مردم در گفتارهای...

يکشنبه، 8 آذر 1394

درباره‌ی ویرایشِ زبان فارسی

مطالبی كه به زبان فارسی نوشته می‌شود، ممكن است یا از نظر محتوایی دارای اِشكال‌هایی باشد، یا از نظر تلفظ واژگان و ساختار دستوری، خطاها و نارسایی‌هایی...

يکشنبه، 8 آذر 1394

زبان معیار فارسی

زبان فارسی كه مردم سرزمین‌های ایران و تاجیكستان و بخشی از افغانستان به آن سخن‌ می‌گویند گونه‌های فراوانی دارد، ولی ما در این كتاب، تنها به گونه‌هایی...

يکشنبه، 8 آذر 1394

پرنده‌های بیگانه؟

واژگانی هم هستند که به همان پرندگان می‌مانند. با این تفاوت که واژه در هر فصلی تغییر مکان نمی‌کند، بلکه هر جای رفت، ماندگار می‌شود، برای همیشه،...

چهارشنبه، 8 مهر 1394

خاستگاه زبان و ادب دری

درباره‌ی خاستگاه زبان و ادب دری دو عقیده گفته می‌شود: 1. جنوب غربی ایران زمین. 2. شمال شرقی همان سرزمین تاریخی. پیشنهاد دوم بیش از پیش گفته می‌شود....

چهارشنبه، 8 مهر 1394

درد سخن و گرگ خشن

یکی از دلایلی که باعث مهجور ماندن و در نهایت فراموش شدن برخی کلمات در زبان می‌گردد، وجود واژگان همسان امّا با معانی متعدّد است، مثل فراموش شدن...

يکشنبه، 5 مهر 1394

واژه‌ی جاکول و یک پیشنهاد

خوانندگان متون کهن فارسی، گاهی به واژگان یا ترکیباتی برمی‌خورند که نامأنوس و فراموش شده‌اند. بازجُست معنا و درک مفهوم چنین واژگانی دشوار و حتّی...

يکشنبه، 5 مهر 1394

منشأ زبان انسان

سخن گویی انسان در کنار توانایی ابزارسازی یکی از دو خصوصیت بسیار مهمی است که او را از سایر موجودات متمایز می‌کند. از این رو زبان را باید حامل...

پنجشنبه، 12 شهريور 1394

جانِ پالرمویی

جان پالرمویی، مترجم زبان عربی به لاتینی، در دربار امپراتور فردریک دوم کار می‌کرد. درباره‌ی زندگانی او آگاهی چندانی در دست نیست. چنان که در مقدمه‌ی...

دوشنبه، 9 شهريور 1394

ثابت بن قُرّه، صابی حرّانی

ثابت بن قرّه به فرقه‌ی صابی، که به ستاره پرستان بابلی نسب می رساند، تعلق داشت. چون دین صابیان با ستارگان مربوط بود منجمان و ریاضیدانان بسیار...

دوشنبه، 9 شهريور 1394

کاربردهای واژه ی بابا

بابا ، واژة فارسی به معنای پدر. این واژه که در اصل از زبان کودکان گرفته شده در بسیاری از زبانها مشترک است و علاوه بر صورت «بابا» بدین صورتها...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

با یا ابا یا ابو، کنیه اعراب

با (= بو) ، کلمه ای در آغازِ نامِ افراد و، در مرحلة ثانوی ، نام خاندانها، رایج در جنوبِ عربستان ، خاصه در میان سادات و مشایخ حَضرَمَوت مانند...

دوشنبه، 2 شهريور 1394

آبدار، آبدارخانه، آبدارچی

آبدار، كسی كه در دربار امیران و شاهان آب برای نوشیدن یا شست و شو به آنان می‌داد و مأمور تهیة نوشیدنیها بود. به شربتدار و شرابدار (ساقی، آیاقچی)...

دوشنبه، 26 مرداد 1394

زبان آذری

آثار و اسناد موجود درباره‌ی تاریخ زبان آذری، به ویژه‌ی درباره‌ی پیش از آغاز در كتابت به این زبان، اندك است. دو نظر مخالف درباره‌ی زبان آذربایجان...

سه‌شنبه، 6 مرداد 1394

مرجعیت لهجه ی قریش در میان عرب زبانان

آنچه از شعر جاهلی در دست است دلیل قاطعی است بر توافق بین قبایل عرب شمالی روی یک زبان ادبی یا لهجه ی فصحی، که شاعران قبایل مختلف و دور و نزدیک...

سه‌شنبه، 30 تير 1394