حوزه‌های انسان‌شناسی جدید

بیش از صد و پنجاه سال از شکل‌گیری رشته‌ای جدید در علوم انسانی که در ابتدا مردم‌شناسی نام گرفت، می‌گذرد. در نیمه قرن نوزدهم در همان زمانی که بر...

چهارشنبه، 29 آذر 1396

چرا نیاکان خود را ستایش می‌کنیم؟

احترام به «نیاکان» پدیده‌ای است تقریباً جهان شمول که در بیشتر - اگر نگوییم همه - فرهنگ‌های مطالعه شده در قرن بیستم از فرهنگ‌های اسکان یافته (عشایری،...

چهارشنبه، 29 آذر 1396

تبعیض مثبت فرهنگی

تبعیض مثبت یا «عمل مثبت» واژگانی هستند که در زبان فارسی و زبان‌های دیگر عمدتاً از انگلیسی ریشه گرفته‌اند و به سال‌های دهه 1960 مربوط می‌شوند...

چهارشنبه، 29 آذر 1396

معنای فرهنگی احساس انزجار

آنچه در مطالعات زیست‌شناسی و پزشکی در زمینه «انزجار» بیان می‌شود، ولی، برای ما، به مثابه کنشگران علمی که در حوزه فرهنگ مطالعه می‌کنیم، نیز می‌تواند...

دوشنبه، 27 آذر 1396

گفتمان‌های تربیتی و فرهنگی

در موارد بسیاری و به ویژه نزد کنشگران متعارف اجتماعی و حتی کسانی که از سطح بالایی از سرمایه فرهنگی برخوردارند، با نوعی اشتباه اغلب ناخودآگاهانه،...

دوشنبه، 27 آذر 1396

آیا جانوران فرهنگ دارند؟

پس از کارل فون فریش (1982 - 1886) و کنراد لورنتز (1982-1903)، کردارشناسان جانوری اتریشی و هر دو برنده جایزه نوبل فیزیولوژی در 1973 که آثار مهم...

دوشنبه، 27 آذر 1396

گفتمان‌های سیاسی و فرهنگی

از دوران افلاطون و گفت و گوهای سقراطی او تا امروز، با گذار از نوافلاطونیان، ماکیاولیسم، مارکسیسم و لیبرالیسم تا ایدئولوژی‌های عمل‌گرای کنونی...

دوشنبه، 27 آذر 1396

نابودی ذهنیت فرهنگی چیست؟

تقابل میان «جسم» و «روح» از قدیمی‌ترین ایام و باستانی‌ترین نوشته‌ها در اندیشه انسانی به صورتی وسواس‌انگیز مشاهده می‌شود. اسطوره «اکسیر جوانی»...

دوشنبه، 27 آذر 1396

چگونه می‌توان کالاهای فرهنگی تولید کرد؟

بحثی که درباره «کالایی کردنِ» تعمیم یافته زندگی انسان در دوران معاصر مطرح شده است، یکی از مهم‌ترین انتقادهای پسامدرن‌ها را نسبت به مدرنیته و...

يکشنبه، 26 آذر 1396

اشرافیت فرهنگی چیست؟

در قرن نوزدهم زمانی که اندیشمند بریتانیایی، ادوارد برنت تایلر کتاب معروف خود را با عنوان فرهنگ ابتدایی (آشوری، 1380: 75؛ تایلر، 1871) منتشر می‌کرد،...

يکشنبه، 26 آذر 1396

تعلق فرهنگی چیست؟

هر بار از مؤلفه‌های فرهنگی سخن می‌گوییم، از ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین آنها، همچون نظام‌های نام‌گذاری، دایره‌های همسرگزینی، سلایق هنری، شیوه‌های...

يکشنبه، 26 آذر 1396

مهندسی اجتماعی و مهندسی فرهنگی

دو واژه مهندسی اجتماعی و مهندسی فرهنگی، همچون بسیاری از واژگان دیگر که تعریف‌ها و گستره‌های مفهومی بسیار آشنایی در زبان‌های گوناگون جهان دارند،...

يکشنبه، 26 آذر 1396

پیامدهای فرهنگیِ واکنش‌های اجتماعی

واکنش را می‌توان، کنشی تعریف کرد که نه لزوماً ناشی از چهارچوبی عقلانی و فکر شده، بلکه حاصل، پاسخی عاطفی، احساسی و اغلب «خودکار» و دست کم «خودانگیخته»...

يکشنبه، 26 آذر 1396

چرا باید فرهنگ دیگران را شناخت؟

بسیار اتفاق افتاده است که افرادی، حتی با سرمایه فرهنگی بالا و تحصیل کرده، صریحاً یا تلویحاً از خود یا از فرهنگ‌شناسان بپرسند: چه لزومی دارد که...

شنبه، 25 آذر 1396

انحطاط فرهنگی چیست؟

مفهوم و واژه «انحطاط فرهنگی»، همچون بسیار دیگری از واژگان مفهومی در زبان فارسی جدید به کار می‌روند، بدون آنکه نه چندان نیازی به تبارشناسی و شناخت...

شنبه، 25 آذر 1396

بی‌فرهنگی چیست؟

واژه «بی‌فرهنگ» یا اصطلاح «فرهنگ کاری را نداشتن» در زبان فارسی امروز، به ویژه در شهرها و در میان اقشار تحصیل کرده، به شکل گسترده‌ای به کار می‌رود....

شنبه، 25 آذر 1396

فرهنگ مبتذل چیست؟

گروهی از واژگان برای تحقیر پدیده‌های فرهنگی گوناگونی به کار می‌روند: از جمله این واژگان می‌توان به واژگانی چون «مبتذل»، «عامیانه»، «عامه‌پسند»،...

شنبه، 25 آذر 1396

کارکرد فرهنگی دروغ

در بررسی پدیده‌هایی که گاه به صورتی مترادف «ارزش»، «عرف» یا «اخلاق» نامیده می‌شوند، دغدغه اندیشمندان اجتماعی همواره آن بوده است که بُعدی کارکردی...

شنبه، 25 آذر 1396

آیا صدا پدیده‌ای فرهنگی است؟

برخی از پدیده‌هایی که در پیرامون ما وجود دارند، به حدی طبیعی و «بدیهی» به نظر می‌رسند که کمتر به اهمیت اساسی آنها نه تنها در حیات زیستی بلکه...

پنجشنبه، 23 آذر 1396

دانش مردمی و دانش تخصصی

در این پرسش چند گزاره به میان می‌آیند که ابتدا باید آنها را روشن کرد: مفاهیم «دانش»، «مردم» و «تخصص»، هر سه مفاهیمی هستند که معنای امروزی خود...

پنجشنبه، 23 آذر 1396