توحید در قرآن و تفسیر

تأکید بر یکتایی خدا و نفی صریح و قاطع هرگونه شرک، اصلی‌ترین پیام قرآن شناخته شده است. تحقق تاریخی امت اسلامی نیز، به رغم تکثر آشکار و نسبتاً...

شنبه، 6 آبان 1396

آرارات در قرآن

بلندترین قلّه از دو قلّه‌ی رشته‌ای از کوه‌های آتشفشانیِ اکنون خاموش، در شمال شرقی ترکیه‌ی امروزی و جنوب ارمنستان کنونی، مسیحیان و یهودیان کوه...

دوشنبه، 1 آبان 1396

در معنای تفسیر

از اوّلین مباحث مطرح در تاریخ تفسیر تعریف اصطلاح «تفسیر» است. آسیب جدی واکاوی معانی اصطلاحات، دست زدن به یک اجتهاد معنایی است. این در حالی است...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

طبقه بندی تفسیر قرآن بر اساس روش‌ها

دانش تفسیر قرآن، به اعتبار مفسر، روش وی و ساختار تفسیر، موجب پدید آمدن رویکردها، روش‌ها و سبک‌های تفسیری شده است. تحلیل تاریخ تفسیر در قالب روش‌ها،...

دوشنبه، 24 مهر 1396

زمینه‌های جریان قاعده‌ی العبره

قاعده‌ی العبره، قاعده‌ای است که خاستگاه اصلی آن فضای تفسیر و علوم قرآنی است. با آن که این قاعده به نوعی از جمله قواعد زبانی به حساب می‌آید، اما...

دوشنبه، 24 مهر 1396

نسبی بودن خاص و عام

«مفهوم اوّل» خاص به مفهم فرد یا افراد ممتاز و مشخص که آیه در مورد آنها نازل شده است. به عنوان نمونه در آیه‌ی «إِنَّمَا وَلِیكُمُ اللَّهُ...»...

دوشنبه، 24 مهر 1396

مفهوم مرجعیت اهل کتاب

قرآن کریم، از یهود زمان پیامبر با عنوان «اوتوا الکتاب» و «اهل الکتاب» و «بنی اسرائیل» نام می‌برد و غالباً هم با همین عنوان مورد خطاب قرار می‌گیرند....

دوشنبه، 24 مهر 1396

رویکرد مفسران درباره‌ی اسرائیلیات

معروف‌ترین تفسیرهایی که به فراوانی گزارش‌های اسرائیلی معروف‌اند، عبارت‌اند از: تفسیر مقاتل بن سلیمان (150 هـ)؛ تفسیر طبری (224-310 هـ)؛ تفسیر...

يکشنبه، 23 مهر 1396

رویکرد قرآن درباره‌ی کتاب مقدس (تورات و انجیل)

یکی از پیش فرض‌های مسلم و البته قابل مناقشه در حوزه‌ی تعامل تفسیر و تاریخ، یکی گرفتن تورات و انجیل مورد اشاره قرآن کریم و عهدین مصطلح است. آن...

يکشنبه، 23 مهر 1396

رابطه‌ی تاریخی قرآن و عهدین

رابطه‌ی قرآن و عهدین در یک رویکرد تاریخی همواره مورد دقت دانشمندان واقع شده است. به طور کلی دو دیدگاه «اقتباس» و «تصحیح» در این باره قابل طرح...

يکشنبه، 23 مهر 1396

آدم و حوا در قرآن

آدم نخستین بشر و پدر نوع انسان در تورات و قرآن است. «آدم» به معنای یک شخص خاص، هجده بار در قرآن به کار رفته و عبارت «بنی‌آدم» (فرزندان آدم) به...

شنبه، 22 مهر 1396

آداب و مناسک و قرآن

در این مدخل، پس از بحث مختصری درباره‌ی آداب و مناسک در چهارچوب آکادمیک مدرن، که حاوی نوعی گونه‌شناسی کارکردگرا از آداب و مناسک مطرح شده در قرآن...

پنجشنبه، 20 مهر 1396

آخرالزمان در قرآن

انکشاف حوادثی در آینده، مخصوصاً در پایان زمان و نوعی آخرت شناسی دینی با تأکید بر حوادث کیهانی که در پایان جهان رخ خواهد داد. چون بیشتر حوادث...

دوشنبه، 17 مهر 1396

آتش در قرآن

احتراقی که به شکل نور و حرارت متجلّی می‌شود و در جهان باستان یکی از عناصر اربعه به شمار می‌رفت. در قرآن، آتش هم در آخرت و هم در این جهان وجود...

شنبه، 15 مهر 1396

ميبدي و ترجمه‌ي قرآن او در تفسير کشف‌الأسرار

«برادران يوسف به سبب نياز و درويشي به مصر آمدند. يوسف به ايشان نگاه کرد، از راه فراست بدانست که برادران وي‌اند، بسته‌ي بند آز، خسته‌ي تيغ نياز....

چهارشنبه، 8 شهريور 1396

آب‌هاي بهشت در قرآن

رودها و چشمه‌هاي متعددي که طبق توصيف قرآن در بهشت وجود دارند. در قرآن، از «رودهاي بهشت» (اَنهار الجَنّه) چهل و شش مرتبه سخن رفته و واژه‌ي «عَين»...

دوشنبه، 6 شهريور 1396

آب و هوا در قرآن

به بيان کلي، اوضاع جوّ در زمان و مکاني خاص که شامل متغيرّهاي گرما، سرما، رطوبت، باد و فشار مي‌شود و به پيامدهاي مساعد و نامساعد اشاره دارد. برخي...

يکشنبه، 5 شهريور 1396

آب در قرآن

ترکيب اکسيژن و ئيدروژن، که همه‌ي صور حيات به آن وابسته است. آب از ميان عناصر چهارگانه‌ي هراکليتي بيشترين بسامد را در قرآن دارد و به بيشترين شکل‌ها...

شنبه، 4 شهريور 1396

دايرة المعارفِ قرآن، لايدن

قرآن به عنوان مهم‌ترين متن مقدس مسلمانان همواره درکانون اين تلاش‌ها بوده است، از ترجمه و تفسيرهاي متعدد از همه يا بخشي از قرآن گرفته تا آثار...

پنجشنبه، 2 شهريور 1396

تفسير روايي به روايتي ديگر

شيوه‌ي مرسوم تفسير روايي، گردآوري رواياتي است که به صورت مستقيم، به يک آيه يا سوره ناظرند. اين شيوه اگرچه معمول بوده، اما عمومي و يا هميشگي...

چهارشنبه، 1 شهريور 1396