گاهشمار حیات شهید آیت الله مدرس
چکیده: مدرس پس از سقوط كابینه‌ی سیدضیاء در ادوار چهارم، پنجم و ششم‌مجلس نیز به نمایندگی از سوی مردم تهران به مجلس رفت. در اوایل‌دوره‌ی ششم مجلس، ترور مدرس، یكی از مسایل قابل توجه به شمارمی‌آید. وی درحالی‌كه مانند هر روز صبح از خانه به سوی مدرسه‌ی‌سپهسالار در حركت بود، از سوی عده‌ای مسلح مورد هجوم واقع‌می‌شود. او در لحظه‌ای كوتاه، روی به دیوار كرده، عمامه را با عصا و عبارا با دستان خویش بالا برده و خود را خم می‌كند تا تیر به وی اصابت‌نكند. رضاخان كه در روز ترور، خارج تهران به سر می‌برد، با ارسال‌تلگرافی، جویای حال او شد و مدرس، در پاسخ، جمله‌ی معروف خودیعنی «به كوری چشم دشمنان، مدرس نمرده است» را بیان كرد.
قمری شمسی
1287 / 1249 تولد در قریه‌ی سرابه‌ی كجور از توابع اردستان
1293 / 1255 مسافرت به قمشه و اقامت نزد پدر و جدش میرعبدالباقی
1301 / 1262 وفات جدش میر عبدالباقی كه تربیت او را برعهده داشت
1303 / 1264 پایان تحصیل علوم مقدماتی و رایج حوزه‌ها
1306 / 1267 ازدواج
1308 / 1270 فوت پدر (اسماعیل بن میرعبدالباقی)
1309 / 1270 عزیمت به عراق
1310 / 1271 عزیمت به نجف اشرف
1316 / 1278 مراجعت به اصفهان
1318 / 1279 تدریس فقه و اصول در مدرسه‌ی جده‌ی بزرگ در اصفهان
1322 / 1283 ادامه‌ی تدریس فقه و اصول در مدرسه‌ی جده‌ی بزرگ در اصفهان
1322 / 1283 ولادت سید عبدالباقی فرزند مدرس
1324 / 1284 ترور مدرس در مدرسه‌ی جده‌ی بزرگ در اصفهان
1324 / 1284 شركت در فعالیت‌های مشروطه خواهی در اصفهان1325 / 1285 عضویت در انجمن ولایتی اصفهان
1326 / 1286 تبعید مدرس در اصفهان
1326 / 1286 درخواست قیام علیه استبداد به سردار اسعد بختیاری
1327 / 1287 فعالیت شدید در انجمن ولایتی اصفهان
1328 / 1289 انتخاب مدرس به عنوان یكی از علمای طراز اول برای نظارت برقوانین مجلس شورای ملی
1328 / 1289 وصیت نامه‌ی مدرس قبل از حركت به سوی تهران
1328 / 1289 شركت در جلسه‌ی مجلس شورای ملی و به جا آوردن مراسم تحلیف
1329 / 1289 وفات جهانگیر خان قشقایی، استاد مدرس
1329 / 1289 اولین نطق مدرس در دوره‌ی دوم مجلس شورای ملی
1329 / 1290 فعالیت مدرس برای تمدید مدت مجلس دوره‌ی دوم
1329 / 1290 انتخاب مدرس وعده‌ای دیگر از نمایندگان مجلس برای مذاكره با ناصرالملك جهت انصراف وی از استعفا
1330 / 1291 دعوت از 200 نفر از علما از جمله مدرس به دربار برای استماع برخی نظرات در خصوص مسائل كشور
1330 / 1291 تأیید قوانین محاكمات حقوقی دولت و قوانین موقتی محاكمات جزایی دولت از سوی مدرس
1330 / 1291 اعلان تدریس فقه و اصول از سوی مدرس در مدرسه‌ی ناصری (سپهسالار) به تصویب وزارت معارف و اوقاف
1331 / 1292 مرقومه‌ی معروف مدرس به مدیر جریده‌ی برق
1332 / 1293 صدور اعتبارنامه‌ی مدرس، نماینده‌ی هشتم تهران و توابع در انتخابات دوره‌ی سوم مجلس
1333 / 1294 پیشنهاد تأسیس دارالترجمه به دولت از سوی مدرس
1333 / 1294 آخرین نطق مدرس در جلسه‌ی علنی دوره‌ی سوم مجلس شورای ملی
1334 / 1294 مهاجرت مدرس و گروهی از نمایندگان به دلیل عدم رعایت بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول
1334 / 1294 اجتماع مدرس و وكلای مهاجر در قم و اتخاذ تصمیم در مورد رسیدگی به امور
1334 / 1294 اولین جلسه‌ی هیأت چهار نفری شامل مدرس، محمد صادق طباطبایی، سلیمان محسن اسكندری و نظام السطنه مافی، نمایندگان مهاجر در قم
1334 / 1294 حركت دسته‌جمعی مهاجران از قم به سوی كاشان
1334 / 1294 حركت مهاجران از كاشان به سوی اصفهان
1334 / 1294 خبر ورود مهاجران از جمله مدرس به كرمانشاه
1334 / 1294 تیر اندازی به سوی مدرس در سر پل ذهاب و نجات وی
1334 / 1294 ترور ناموفق مدرس در قصر شیرین
1334 / 1294 ورود قوای روس به كرمانشاه و عقب نشینی قوای مهاجر؛ مدرس و گروهی از مهاجران وارد یعقوبه (باقوبه) بین النهرین شدند.
1334 / 1294 تشكیل حكومتی توسط مهاجران در بغداد. در این دولت، مدرس به عنوان وزیر عدلیه و اوقاف انتخاب گردید. جلسات حكومت موقت و نمایندگان مهاجر در كاظمین تشكیل می‌شد .
1334 / 1295 بازگشت رهبران حكومت موقت به ایران و اقامت در كرمانشاه و ادامه‌ی مبارزه علیه اشغالگران
1335 / 1295 مهاجرت مدرس به اسلامبول و در خواست ملاقات با سلطان محمد پنجم، پادشاه عثمانی
1335 / 1295 مدرس درحالی‌كه در مهاجرت است، در انتخابات دوره‌ی چهارم مجلس، نفر پانزدهم می‌شود.
1336 / 1296 شروع مذاكرات منجر به امضای قرارداد «برلت لیتوفسكی» در سوم مارس 1918 میان شوروی و آلمان و پایان جنگ در ایران
1336 / 1296 ورود مدرس از مهاجرت به تهران
1336 / 1296 تحصن مدرس در حضرت عبدالعظیم علیه كابینه صمصام السلطنه
1337 / 1297 انعقاد قرارداد 1919 (وثوق الدوله ـ كاكس)
1338 / 1298 مبارزه‌ی مدرس با قرارداد 1919
1338 / 1298 تأیید میرزا كوچك خان از سوی مدرس
1338 / 1298 اعلام اجرای قرارداد 1919 از سوی كابینه‌ی مشیرالدوله
1339 / 1300 دستگیری و تبعید مدرس به قزوین توسط نیروهای داخلی كودتای 1299
1339 / 1300 انتشار بیانیه‌ای با «عنوان» بیان حقیقت به امضای مدرس و گروهی از نمایندگان دوره‌ی چهارم در مخالفت با وقایع حكومت 90 روزه سید ضیاء و كودتای سوم اسفند
1339 / 1300 افتتاح دوره‌ی چهارم مجلس و انتخاب مدرس به نایب رییسی مجلس
1339 / 1300 نطق مدرس درباره‌ی قرارداد 1919
1339 / 1300 نطق مدرس درباره‌ی كلیات برنامه‌ی دولت قوام‌السلطنه
1340 / 1301 نطق مدرس علیه رضاخان وزیر جنگ
1341 / 1302 تقدیم ورقه‌ی استیضاح از دولت مستوفی الممالك توسط مدرس
1342 / 1302 مخالفت مدرس با طرح جمهوری رضاخان سردارسپه در مجلس پنجم
1342 / 1302 به دست گرفتن رهبری اقلیت در مجلس پنجم و مخالفت با سردار سپه
1342 / 1302 سیلی خوردن مدرس از دبیر اعظم بهرامی
1342 / 1302 استعفای ملك الشعرای بهار از نمایندگی مجلس در اثر توهینی كه به مدرس شده بود (مورد قبول قرار نگرفت)
1342 / 1302 تظاهرات مردم به طرفداری از مدرس
1342 / 1302 استیضاح مدرس از سردار سپه
1343 / 1304 در تابستان، در اثر درگیری‌هایی میان وهابیها و ملك حسین شریف مكه، سعودی‌ها برخی از شهرهای عربستان از جمله مدینه را بمباران كردند. مدرس با ایراد خطابه‌ای، ضمن حمله به عاملان این فاجعه، یك روز را در ایران تعطیل عمومی اعلام كرد.
1344 / 1305 مدرس به نمایندگی دوره‌ی ششم مجلس شورای ملی از تهران انتخاب شد
1345 / 1305 انتخاب مدرس به عنوان عضو كمیسیون عدلیه
1346 / 1305 جان سالم به در بردن مدرس از سوء قصد
1347 / 1307 دستگیری مدرس در 16 مهر و تبعید از تهران به دامغان، مشهد، و خواف
1356 / 1316 فرستاده شدن مدرس از خواف به كاشمر
1356 / 1316 شهادت مدرس در كاشمر به وسیله‌ی افراد رضاخان
منبع: www.irdc.ir1293 / 1255 مسافرت به قمشه و اقامت نزد پدر و جدش میرعبدالباقی
1301 / 1262 وفات جدش میر عبدالباقی كه تربیت او را برعهده داشت
1303 / 1264 پایان تحصیل علوم مقدماتی و رایج حوزه‌ها
1306 / 1267 ازدواج
1308 / 1270 فوت پدر (اسماعیل بن میرعبدالباقی)
1309 / 1270 عزیمت به عراق
1310 / 1271 عزیمت به نجف اشرف
1316 / 1278 مراجعت به اصفهان
1318 / 1279 تدریس فقه و اصول در مدرسه‌ی جده‌ی بزرگ در اصفهان
1322 / 1283 ادامه‌ی تدریس فقه و اصول در مدرسه‌ی جده‌ی بزرگ در اصفهان
1322 / 1283 ولادت سید عبدالباقی فرزند مدرس
1324 / 1284 ترور مدرس در مدرسه‌ی جده‌ی بزرگ در اصفهان
1324 / 1284 شركت در فعالیت‌های مشروطه خواهی در اصفهان1325 / 1285 عضویت در انجمن ولایتی اصفهان
1326 / 1286 تبعید مدرس در اصفهان
1326 / 1286 درخواست قیام علیه استبداد به سردار اسعد بختیاری
1327 / 1287 فعالیت شدید در انجمن ولایتی اصفهان
1328 / 1289 انتخاب مدرس به عنوان یكی از علمای طراز اول برای نظارت برقوانین مجلس شورای ملی
1328 / 1289 وصیت نامه‌ی مدرس قبل از حركت به سوی تهران
1328 / 1289 شركت در جلسه‌ی مجلس شورای ملی و به جا آوردن مراسم تحلیف
1329 / 1289 وفات جهانگیر خان قشقایی، استاد مدرس
1329 / 1289 اولین نطق مدرس در دوره‌ی دوم مجلس شورای ملی
1329 / 1290 فعالیت مدرس برای تمدید مدت مجلس دوره‌ی دوم
1329 / 1290 انتخاب مدرس وعده‌ای دیگر از نمایندگان مجلس برای مذاكره با ناصرالملك جهت انصراف وی از استعفا
1330 / 1291 دعوت از 200 نفر از علما از جمله مدرس به دربار برای استماع برخی نظرات در خصوص مسائل كشور
1330 / 1291 تأیید قوانین محاكمات حقوقی دولت و قوانین موقتی محاكمات جزایی دولت از سوی مدرس
1330 / 1291 اعلان تدریس فقه و اصول از سوی مدرس در مدرسه‌ی ناصری (سپهسالار) به تصویب وزارت معارف و اوقاف
1331 / 1292 مرقومه‌ی معروف مدرس به مدیر جریده‌ی برق
1332 / 1293 صدور اعتبارنامه‌ی مدرس، نماینده‌ی هشتم تهران و توابع در انتخابات دوره‌ی سوم مجلس
1333 / 1294 پیشنهاد تأسیس دارالترجمه به دولت از سوی مدرس
1333 / 1294 آخرین نطق مدرس در جلسه‌ی علنی دوره‌ی سوم مجلس شورای ملی
1334 / 1294 مهاجرت مدرس و گروهی از نمایندگان به دلیل عدم رعایت بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول
1334 / 1294 اجتماع مدرس و وكلای مهاجر در قم و اتخاذ تصمیم در مورد رسیدگی به امور
1334 / 1294 اولین جلسه‌ی هیأت چهار نفری شامل مدرس، محمد صادق طباطبایی، سلیمان محسن اسكندری و نظام السطنه مافی، نمایندگان مهاجر در قم
1334 / 1294 حركت دسته‌جمعی مهاجران از قم به سوی كاشان
1334 / 1294 حركت مهاجران از كاشان به سوی اصفهان
1334 / 1294 خبر ورود مهاجران از جمله مدرس به كرمانشاه
1334 / 1294 تیر اندازی به سوی مدرس در سر پل ذهاب و نجات وی
1334 / 1294 ترور ناموفق مدرس در قصر شیرین
1334 / 1294 ورود قوای روس به كرمانشاه و عقب نشینی قوای مهاجر؛ مدرس و گروهی از مهاجران وارد یعقوبه (باقوبه) بین النهرین شدند.
1334 / 1294 تشكیل حكومتی توسط مهاجران در بغداد. در این دولت، مدرس به عنوان وزیر عدلیه و اوقاف انتخاب گردید. جلسات حكومت موقت و نمایندگان مهاجر در كاظمین تشكیل می‌شد .
1334 / 1295 بازگشت رهبران حكومت موقت به ایران و اقامت در كرمانشاه و ادامه‌ی مبارزه علیه اشغالگران
1335 / 1295 مهاجرت مدرس به اسلامبول و در خواست ملاقات با سلطان محمد پنجم، پادشاه عثمانی
1335 / 1295 مدرس درحالی‌كه در مهاجرت است، در انتخابات دوره‌ی چهارم مجلس، نفر پانزدهم می‌شود.
1336 / 1296 شروع مذاكرات منجر به امضای قرارداد «برلت لیتوفسكی» در سوم مارس 1918 میان شوروی و آلمان و پایان جنگ در ایران
1336 / 1296 ورود مدرس از مهاجرت به تهران
1336 / 1296 تحصن مدرس در حضرت عبدالعظیم علیه كابینه صمصام السلطنه
1337 / 1297 انعقاد قرارداد 1919 (وثوق الدوله ـ كاكس)
1338 / 1298 مبارزه‌ی مدرس با قرارداد 1919
1338 / 1298 تأیید میرزا كوچك خان از سوی مدرس
1338 / 1298 اعلام اجرای قرارداد 1919 از سوی كابینه‌ی مشیرالدوله
1339 / 1300 دستگیری و تبعید مدرس به قزوین توسط نیروهای داخلی كودتای 1299
1339 / 1300 انتشار بیانیه‌ای با «عنوان» بیان حقیقت به امضای مدرس و گروهی از نمایندگان دوره‌ی چهارم در مخالفت با وقایع حكومت 90 روزه سید ضیاء و كودتای سوم اسفند
1339 / 1300 افتتاح دوره‌ی چهارم مجلس و انتخاب مدرس به نایب رییسی مجلس
1339 / 1300 نطق مدرس درباره‌ی قرارداد 1919
1339 / 1300 نطق مدرس درباره‌ی كلیات برنامه‌ی دولت قوام‌السلطنه
1340 / 1301 نطق مدرس علیه رضاخان وزیر جنگ
1341 / 1302 تقدیم ورقه‌ی استیضاح از دولت مستوفی الممالك توسط مدرس
1342 / 1302 مخالفت مدرس با طرح جمهوری رضاخان سردارسپه در مجلس پنجم
1342 / 1302 به دست گرفتن رهبری اقلیت در مجلس پنجم و مخالفت با سردار سپه
1342 / 1302 سیلی خوردن مدرس از دبیر اعظم بهرامی
1342 / 1302 استعفای ملك الشعرای بهار از نمایندگی مجلس در اثر توهینی كه به مدرس شده بود (مورد قبول قرار نگرفت)
1342 / 1302 تظاهرات مردم به طرفداری از مدرس
1342 / 1302 استیضاح مدرس از سردار سپه
1343 / 1304 در تابستان، در اثر درگیری‌هایی میان وهابیها و ملك حسین شریف مكه، سعودی‌ها برخی از شهرهای عربستان از جمله مدینه را بمباران كردند. مدرس با ایراد خطابه‌ای، ضمن حمله به عاملان این فاجعه، یك روز را در ایران تعطیل عمومی اعلام كرد.
1344 / 1305 مدرس به نمایندگی دوره‌ی ششم مجلس شورای ملی از تهران انتخاب شد
1345 / 1305 انتخاب مدرس به عنوان عضو كمیسیون عدلیه
1346 / 1305 جان سالم به در بردن مدرس از سوء قصد
1347 / 1307 دستگیری مدرس در 16 مهر و تبعید از تهران به دامغان، مشهد، و خواف
1356 / 1316 فرستاده شدن مدرس از خواف به كاشمر
1356 / 1316 شهادت مدرس در كاشمر به وسیله‌ی افراد رضاخان
