فرزندان علی (ع ) درباره شماره تکبیرهای نماز میت با دیگران تفاوت نظر دارند. آنان تاءکید می کنند که نماز پنج تکبیره است. اما عمر مردم را، از آن روی که اختلاف کرده بودند! بر نماز چهار تکبیره بداشت.

1 در مقاتل الطالبیین آمده است: یحیی بن علی و کسانی دیگر مرا حدیث آورده گفته اند: عمر بن شبه ما را حدیث آورده گفته است: ابراهیم بن محمد بن عبداللّه بن ابی کرام جعفری مرا حدیث آورده گفته است: ابراهیم بن عبداللّه در بصره بر جنازه ای نماز خواند و چهار تکبیر گفت. عیسی بن زید از او پرسید: با آن که شیوه تکبیر خاندان خویش را می دانی یک تکبیر کاستی؟ گفت: مردم بر این شیوه بیشتر گرد آمده اند و ما نیز به اجتماع آنان نیازمندیم، و به خواست خدادر تکبیری که ترک کردم ضرری هم نیست. عیسی که این سخن را شنید از او جدا شد وکناره جست. این خبر به ابوجعفر منصور رسید.

وی در پی عیسی فرستاد و از او خواست زیدیه را از پیرامون ابراهیم بپراکند. او چنین نکرد و آنچه می خواست انجام نیافت.

زمان بگذشت تا هنگامی که ابراهیم کشته شد و در این هنگام عیسی بن زید نیز پنهان شد. به منصور گفتند: آیا او را نمی طلبی؟ گفت: نه، به خداوند سوگند. پس از محمد و ابراهیم هیچ کس را از این خاندان نمی طلبم. آیا از این پس خود باید برای آنان نام و آوازه بسازم؟ ابوالفرج اصفهانی می افزاید: گمان می کنم این سخن توهمی از سوی راوی یعنی ابراهیم بن محمد جعفری است، زیرا عیسی هیچ گاه از ابراهیم جدا نشد و از او کناره نگرفت. او در نبرد با خمری ابراهیم را همراهی کرد و پس از آن که ابراهیم کشته شد وی نیز متواری شد و تا پایان زندگی فراری زیست ((1)).

در این روایت چند نکته شایسته توجه است: الف این که می گوید: چرا با آن که شیوه تکبیر خاندان خویش را می دانی یک تکبیر کاستی؟ ب این که می گوید: مردم بر این شیوه بیشتر گرد آمده اند. ج این که می گوید: به خواست خدا در تکبیری که ترک کردم ضرری هم نیست، واین که راوی می گوید: عیسی از او جدا شد و کناره گرفت. د این که راوی می گوید: خبر به منصور رسید. وی در پی عیسی فرستاد و از اوخواست زیدیه را از پیرامون ابراهیم بپراکند. او چنین نکرد و آنچه می خواست انجام نیافت. زمان بگذشت تا هنگامی که ابراهیم کشته شد و در این هنگام عیسی بن زید نیزپنهان شد.

2 روایت مسند زید تاءییدی بر موضع فقهی عیسی است. در این روایت آمده است: زیدبن علی، از پدرش، از جدش درباره نماز میت مرا حدیث آورده گفت: درنخستین تکبیر با سپاس و ستایش خداوند آغاز می کنی. در تکبیر دوم بر پیامبر وخاندانش درود می فرستی. در سومین تکبیر برای خود و مردان و زنان مؤمن دعا می کنی. در چهارمین تکبیر برای مرده دعا می کنی و آمرزش می طلبی، در پنجمین اللّه اکبرمی گویی و سلام می دهی ((2)).

3 احمد در مسند خود از عبدالاعلی آورده است که گفت: پشت سر زید بن ارقم بر جنازه ای نماز خواندم. او در نماز پنج تکبیر گفت. . . پس ابوعیسی عبدالرحمن بن ابی لیلی برخاست، دست او را گرفت و گفت: فراموش کردی؟ گفت: نه. اما پشت سر خلیل خویش ابوالقاسم (ص ) نماز خواندم و او پنج تکبیر گفت. من هرگز این را رها نخواهم کرد ((3)).

4 بغوی از طریق ایوب بن نعمان از زید بن ارقم همانند این حدیث نقل کرده است ((4)).

5 طحاوی به سند خود از یحیی بن عبداللّه تمیمی آورده است که گفت: همراه باعیسی، وابسته حذیفة بن یمان، بر جنازه ای نماز گزاردم. او بر آن پنج تکبیر گفت. . . سپس به ما رو کرد و گفت: نه به خطا افتادم و نه فراموش کردم، بلکه همان گونه تکبیر گفتم که آقا و صاحب نعمتم یعنی حذیفة بن یمان بر جنازه ای نماز خواند و بر آن پنج تکبیرگفت و پس از آن به ما روی کرد و گفت: نه به خطا افتادم و نه فراموش کردم. بلکه همان گونه تکبیر گفتم که رسول خدا(ص ) تکبیر گفت ((5)). در مقاتل الطالبیین آمده است که حسن بن علی بر امام علی (ع ) نماز خواند و درنماز پنج تکبیر گفت ((6)).

این روایتها و نمونه هایی از این دست گواهی می دهد که اصول و شیوه و راه اهل بیت در همیشه تاریخ یک چیز بوده و یک روز هم از راه علی (ع ) فاصله نگرفته اند، راهی که تجسم راستین آن چیزی است که پیامبر خدا(ص ) آن را خواست و در رفتار و گفتار وتقریر خود بیان فرمود. اصولا پدیده تردید آوردن در فقه علوی و نقل دیدگاههای متناقض از این گروه تنها برنامه ای حکومتی است که نخستین سنگ بنای آن را حکومت اموی نهاد و بعدها حکومت عباسیان نیز آن را پی گرفت و تکمیل کرد.

به هر روی، از آنچه گذشت روشن می شود که فقه امام زید از فقه عبداللّه بن حسن و فقه امام باقر و امام صادق چندان دور نیست و این گروهها همه شاخسارهای درخت پیامبری و فرزندان زهرا و علی (ع )اند و با هم پیوند و همنواختی دینی شایان توجهی دارند. اگر مذهب زید چیزی جز مذهب امام باقر و امام صادق بود شیعه برایش آمرزش نمی طلبید و در کتابهای فقه و رجال خود او را نمی ستود و نمی گفت که او ناسخ و منسوخ قرآن را از یکدیگر بازمی شناخت و همو مهتر قرآنیان بود. بنی حسن نیز چنین جایگاهی دارند، در روایت است که امام صادق چون دید که آنان را بر هودج نشانده از مدینه بیرون می برند اشک در دیدگانش غلتید و برایشان دعاکرد ((7)). هر کس در صحیفه سجادیه و سند آن بنگرد این حقیقت را بخوبی گواهی خواهد کرد چه صحیفه موجود نزد عبداللّه بن حسن بنمامی همانند صحیفه موجود نزدامام صادق بوده است. چونان که راوی می گوید: نگریستم و دیدم که عینا یکی هستند ودر یک کلمه هم با یکدیگر اختلاف و تفاوت ندارند.

پی نوشت:

1- مقاتل الطالبیین : 335 ـ 413.
2- مسند الامام زید: 149.
3- مسند احمد: 4, 37 شرح معانى الاثار: 1, 494/2827 , التلخیص : 112/257.
4- الاصابة : 2, 22.
5- شرح معانى الاثار: 1, 494 /2828.
6- مقاتل الطالبیین : 41 , دررالاحادیث النبویة بالاسانید الیحیویة : 22 و 93.
7- مقاتل الطالبیین : 219 و 220.

منبع : حوزه نت

درباره نماز میت

پی نوشت:

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته