حالت تهوع و استفراغ هر دو از نشانه‌های رایج استرس هستند؛ هرچند هنگام اضطراب و نگرانی، بروز حالت تهوع شایع‌تر از استفراغ است. البته استرس و حالت تهوع همیشه به‌دنبال یکدیگر آشکار نمی‌شوند. ممکن است هرازگاهی اضطراب شما را دچار حالت تهوع یا استفراغ کند. ممکن هم است هیچ‌وقت یا دست‌کم دیربه‌دیر حالت تهوع ناشی از اضطراب را تجربه کنید.در آغاز باید نشانه‌های رایج حالت تهوع و استفراغ ناشی از اضطراب را بشناسید.

علائم حالت تهوع

احساس ناخوشایندی در شکم که باعث می‌شود احساس کنید می‌خواهید استفراغ کنید

شکم‌ دردی که باعث می‌شود بخواهید استفراغ کنید

معده‌ دردی که با احساس نیاز به بالا‌آوردن همراه است

دل‌پیچه داشتن که باعث می‌شود احساس کنید با استفراغ‌کردن حال‌تان بهتر می‌شود

نفخ آزاردهنده‌ی شکمی که باعث ‌می‌شود گمان کنید به‌زودی استفراغ خواهید کرد

احساس پربودن شکم

شکم درد عصبی که باعث می‌شود فکر کنید با استفراغ‌کردن حال‌تان بهتر می‌شود.

علائم استفراغ

خارج شدن محتوای معده از طریق دهان درنتیجه‌ی انقباض‌های ناخواسته‌ی ماهیچه‌های شکم

خروج مواد موجود در شکم از طریق دهان

بالا آوردن.

حالت تهوع و استفراغ ناشی از اضطراب برای برخی به‌ندرت پیش می‌آید و در برخی دیگر پرتکرار است. همچنین فرد ممکن است در دوره‌های مختلف زندگی آن را بسیار یا هرازگاهی تجربه کند.

حالت تهوع و استفراغ اضطرابی ممکن است پیش از، هم‌زمان یا به‌دنبال برخی دیگر از علائم اضطراب یا به‌تنهایی و بدون هیچ نشانه‌ی دیگری رخ دهد.

حالت تهوع و استفراغ اضطرابی ممکن است پیش از، هم‌زمان یا به‌دنبال اپیزود عصبی، اضطراب، ترس، نگرانی بیش‌ازاندازه، یا به‌طور ناگهانی و بدون هیچ دلیل آشکاری بروز پیدا کند.

حالت تهوع و استفراغ اضطرابی می‌تواند خفیف، متعادل یا شدید باشد. همچنین فرد ممکن است موجی از حالت‌ تهوع را تجربه کند؛ لحظه‌ای حالت تهوع شدید و غیرقابل‌تحمل است و لحظه‌ای دیگر آرام می‌گیرد.

شدت این نوع حالت تهوع ممکن است روزبه‌روز و حتی لحظه‌به‌لحظه تغییر کند. همچنین ممکن است ترکیبی از همه‌ی حالت‌هایی که پیش‌تر ذکر شد، بروز پیدا کند.1

چه چیز موجب تهوع ناشی از اضطراب می‌شود؟

تهوع مربوط به اضطراب به خاطر مسائل مختلفی ایجاد می‌شود. اما شدت آن تا حد زیادی به عوامل و انواع اضطراب فرد بستگی دارد. به طور کلی حالت تهوع به خاطر ترشح "اپینفرین" که بیشتر به نام آدرنالین آن را می‌شناسید، ایجاد می‌شود.

این اسیدها، آنزیم‌ها و عملکرد معده و روده‌ افراد را بر هم زده و موجب علائم تهوع می‌شود. تهوع گوارش غذا را در بدنتان دشوارتر می‌کند. به همین دلیل است که افراد زیادی که دچار اضطراب هستند دچار سندرم روده تحریک‌پذیر هم هستند که موجب حالت تهوع می‌شود.

همچنین اضطراب وهم استرس بر هورمون‌هایی که اسیدها و آنزیم‌های معده‌ و شکمتان را تنظیم می‌کنند تاثیر دارند. استرس می‌تواند موجب گرفتگی عضلات شکم شود، این فشار مضاعف، شکمتان را طوری فشرده خواهد کرد که اضطرابتان بیشتر شود.

در واقع بعضی از علائم اضطراب، ازجمله حالت‌تهوع، به این دلیل به وجود می‌آیند که به مغزتان هشدار دهند که درمعرض چیزی خطرناک یا جدید هستید تا بتواند تصمیمی هوشمندانه برای ایجاد واکنش بگیرد. مغز انتقال‌دهنده عصبی را ترشح می‌کند و معده گیرنده‌هایی برای سروتونین دارد که موجب می‌شود معده‌ فرد بداند که می خواهد با یک موقعیت استرس ‌زا روبه ‌رو شود.

حالت گیجی

این حالت دراثرکاهش قند خون، افت فشار خون، اضطراب و تند تند نفس کشیدن بروز می کند. این درحالی است که کاهش قند خون علاوه بر گیجی، با حالت تهوع، تعریق، اضطراب و لرزش دست همراه است.

البته این مورد بیشتر در افراد مبتلا به بیماری قند که قند خون به صورت نامنظم کنترل میشود، اتفاق می افتد. همچنین افراد دیابتی که گاهی به تجویز خود، میزان داروی مصرفی را افزایش میدهند، ممکن است دچار این حالت شوند. همچنین گرسنگی طولانی مدت نیز باعث کاهش قند خون و احساس گیجی در سر می شود.

بعضی افراد، زمانی که به مدت طولانی می ایستند یا در هوای گرم و مکان شلوغ قرار می گیرند، احساس گیجی می کنند و چنانچه به حضور خود در آن شرایط ادامه دهند، ممکن است به زمین بیفتند و بیهوش شوند. این حالت در افراد جوان به دلیل تغییر در دستگاه عصبی است که در صورت تکرار نشدن، چندان با اهمیت نیست. اما بروز این وضعیت در افراد میانسال و مسن می تواند به دلیل بیماری قلبی باشد که نیازمند ارزیابی جدی است.

اگر حالت گیجی بر اثر افت فشار خون باشد؛ به هنگام برخاستن فرد از روی زمین عارض می شود که این حالت با تاری دید موقت همراه است. افرادی که داروهای ضد فشار خون مصرف می کنند و نیز افراد دیابتی به طور شایع دچار این حالت می شوند. اما اگر میزان کاهش فشار خون زیاد باشد، نیازمند بررسی پزشکی و درمانی است.

این در حالی است که بسیاری از افرادی که از سرگیجه شکایت می کنند، زمینه مشکلات روحی و اضطراب دارند. اضطراب سبب تضعیف تعادل ارتباطات عصبی در مغز شده و فرد مبتلا احساس گیجی می کند. به عبارت دیگر راه بهبودی گیجی از بین بردن اضطراب است. اضطراب گاهی منجر به حملات همراه با نفس نفس زدن می شود که همین تنفس سریع باعث کاهش میزان اسید کربنیک خون و بروز حالت گیجی می گردد، به گونه ای که کنترل تنفس به طور ارادی، گیجی سر را بهبود می بخشد.2

چطور حالت تهوع ناشی از اضطراب را درمان کنیم؟

استفراغ و تهوع ناشی از از اضطراب، مشکل حادی به حساب نمی‌آید و نباید آن را به عنوان یک بیماری در نظر گرفت. بیشتر افرادی که در معرض اضطراب و نگرانی‌های زیاد قرار می‌گیرند، ممکن است با این وضعیت روبرو شوند.
این استفراغ و تهوع نوعی از نشانه‌های اضطراب زیاد است و راه حل آن به میزان زیادی به درمان و کاهش استرس بستگی دارد. استرس و اضطراب چیزی بیشتر از علائم نیستند و مشاهده می‌کنید که با درمان آن‌ها حالت تهوع و دیگر نشانه‌ها از بین می‌روند.

راه‌کارهای درمان

راهکارهای زیادی برای کاهش حالت تهوع در هنگام مواجهه با شرایط استرس‌زا وجود دارد؛ اما همانطور که گفتیم راه‌حل مؤثر و طولانی مدت درمان استرس و یا کاهش شرایط استرس‌زا است. در ادامه راه‌کارهایی را برای درمان خالت تهوع ناشی از استرس توضیح داده‌ایم.

حفظ آرامش و ذهن آگاهی

در صورتی که بتوانید در شرایط بحرانی آرامش خود را حفظ کنید، عوامل واکنشی اضطراب نیز غیر فعال می‌شوند. در نتیجه فعالیت گوارشی و شکمتان به حالت عادی برمی‌گردد. بنابر این سعی کنید خودتان را آرام کنید؛ گذر زمان و آرامش باعث کاهش حالت تهوع در شما شده و به تدریج نیازی برای استفراغ در خود احساس نمی‌کنید. برای این منظور می‌توانید از تمرینات ذهن‌آگاهی و ریلکسیشن استفاده کنید.

بالا آوردن

در چنین وضعیت‌هایی که شکم و دستگاه گوارشی در خارج کردن محتویات از بدن با مشکل روبرو شده است، بجای استفاده از روش طبیعی و مقعد، از راه دهان به این کار اقدام می کند. اگر شما نتوانید با استفاده از روش اول و آرام کردن خود، مشکل را حل کنید، سریع ترین راه برای کم کردن فشار لحظه، استفراغ کردن است. اما اگر تمایل به بالا آوردن ندارید، مجبور به این کار نیستید و فقط لازم است سعی کنید بدن آرام شود تا به حالت عادی بازگردد.

ذهن‌تان را به موضوع دیگری معطوف کنید

اگر می‌خواهید بدن برای رهایی از محتویات شکم به شکل طبیعی، راهی پیدا کند، فقط لازم است نسبت به حس حالت تهوع واکنش نشان ندهید. با پرت کردن حواس‌تان، بی توجهی به آن و منحرف کردن ذهنتان به موضوعات دیگر، وضعیت تسکین می یابد. این درحالی است که تمرکز بر آنچه احساس می کنید، حالت تهوع را شدید تر می‌نماید و به استفراغ می‌انجامد.

پیاده روی

شما می‌توانید در این وضعیت برای دستگاه گوارش و شکمتان نیروی کمکی بفرستید. راه رفتن مانند یک نیروی کمکی در فرایند گوارشی عمل می‌کند و دستگاه گوارش را آرام می‌سازد. از این طریق بدن می‌تواند فرایند طبیعی گوارش را انجام داده و محتوا را از روش طبیعی خارج نماید.

تمرین بر روی تنفس

سعی کنید بر روی تنفس خود تمرکز کنید. نفس خود را با آرامش از طریق بینی به داخل ریه‌ها بفرستید و با چند شماره آن را از راه دهان خارج کنید. نفس‌های آرامش بخش در آرام سازی و فعال سازی بخش‌های طبیعی بدن تاثیر بالقوه‌ای ایفا می‌کنند. تنفس صحیح می‌تواند در کنترل وضعیت به شما کمک کند.

کاهش مصرف مایعات

در شرایط استرس و اضطراب اوضاع خوبی در دستگاه گوارشی برقرار نیست، یکی از بدترین ضربه‌هایی که می‌توانید به روند کار وارد کنید، اضافه کردن مایعات است. زیرا با این کار به پیچیده‌تر شدن وضعیت و مشکل کمک خواهید کرد. بدن شاید بتواند به خودی خود و بدون اضافه کردن ماده‌ای به آن، به روند طبیعی‌اش بازگردد اما بعد از نوشیدن آب، به احتمال زیاد برای دستیابی به استفراغ تلاش کرده‌اید.

استفاده از دارو

استفاده از دارو در مورد استرس و اضطراب حاد و یا حالت تهوع و استفراغ مکرر می‌تواند مفید باشد. توجه داشته‌باشید که هیچ‌گاه داروها را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید؛ در مواقع بسیاری مصرف خودسرانه داروهای ضد استرس موجب بروز عوارض جبران ناپذیر می‌شود. بسیاری با وجود نکات ذکر شده موفق به کاهش استرس و علائم آن نمی‌شوند. در این شرایط به جای مصرف داروهای کوتاه اثر و عوارض دار توصیه می‌کنیم از مشاوره کنترل استرس استفاده کنید.3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.imna.ir
3.www.honarehzendegi.com