دانشمندان معتقدند که بیشتر از ۱۵ درصد افراد بزرگسال ممکن است دچار اختلال چشایی یا بویایی باشند، ولی بسیاری از این افراد برای درمان‌های لازم به پزشک مراجعه نمی‌کنند.
حس چشایی و بویایی بسیار به هم مرتبط هستند. بسیاری از افرادی که به دلیل از دست دادن حس چشایی به پزشک مراجعه می‌کنند، شگفت زده می‌شوند، چرا که آنها در واقع به مشکلات و اختلال بویایی مبتلا هستند.
حس چشایی چگونه عمل می‌کند؟
حس چشایی حاصل مولکول‌های کوچکی است که در زمان جویدن، نوشیدن یا هضم غذا آزاد می‌شود. این مولکول‌ها گروه خاصی از سلول‌های حسی در دهان و گلو را تحریک می‌کنند. این سلول‌های چشایی (gustatory cells) درون جوانه‌ها یا پرزهای چشایی موجود در زبان یا سقف دهان و لایه‌ی پوشاننده‌ی گلو قرار دارند.بسیاری از برآمدگی‌های کوچک روی نوک زبان حاوی جوانه‌های چشایی هستند. در بدو تولد انسان در حدود ۱۰ هزار جوانه چشایی دارد ولی این مقدار بعد از ۵۰ سالگی شروع به کاهش می‌کند.
زمانی که سلول‌های چشایی تحریک می‌شوند، از طریق سه عصب چشایی مخصوص پیام‌ها را به مغز می‌فرستند، در مغز هر مزه به صورت خاص تشخیص داده می‌شود.
.png "اختلالات چشایی چیست و دلایل از دست دادن حس چشایی و ارتباط آن با کووید19")
سلول‌های چشایی گیرنده‌هایی دارند و هر کدام به یکی از ۵ مزه اصلی شیرینی، شوری، تلخی، ترشی و اومامی (ترکیبی از ۴ مزه) واکنش نشان می‌دهند. مزه اومامی (savory)، مزه‌ی حاصل از گلوتامین است که در آب گوشت مرغ، عصاره گوشت و برخی از پنیرها وجود دارد. تصور غلطی وجود دارد که سلول‌های چشایی که به مزه‌های مختلف واکنش نشان می‌دهند در نقاط خاصی از زبان وجود دارند. در انسان انواع مختلفی از سلول‌های چشایی در سرتاسر زبان پراکنده هستند.
کیفیت مزه تنها یکی از راههای احساس غذاهای مختلف است. مکانیسم دیگر حسی – شیمیایی که حس شیمیایی خوانده می‌شود، شامل هزاران پایانه عصبی خصوصاً در مناطق مرطوب چشم‌ها، بینی، دهان و گلو است. این پایانه‌های عصبی به احساس خنکی نعناع، و احساس سوزش ناشی از فلفل واکنش نشان می‌دهند.
گروه دیگری از عصب‌ها مشخصاً به گرما، سرما و بافت غذا واکنش نشان می‌دهند. زمانی که شما غذا می‌خورید، احساس حاصل از 5 مزه‌ی اصلی با احساس حاصل از پایانه‌های عصبی و احساس گرما، سرما، بافت موجود در غذا و بوی غذا ترکیب شده و همه با هم باعث می‌شوند تا انسان طعم غذا را حس کند. این طعم غذا است که به شما می‌گوید در حال خوردن یک گلابی هستید یا اینکه دارید یک سیب می‌خورید.
بسیاری از افرادی که گمان می‌کنند دچار مشکلات چشایی هستند در واقع به اختلالات بویایی دچار هستند. زمانی که شما یک غذا را می‌جوید، بوی حاصل از طریق کانال مخصوصی که به سقف گلو و بینی متصل است، حس بویایی را تحریک می‌کند. اگر این کانال مسدود شود، برای مثال در زمان سرماخوردگی یا آنفولانزا که بینی دچار گرفتگی می‌شود، بوها به سلول‌های حسی بینی نخواهند رسید. در نتیجه، فرد بیشتر لذت خود را از طعم غذا از دست خواهد داد. بدون بویایی، غذاها بدون مزه و یا دستکم با مزه‌های نه چندان زیاد خواهند بود.
انواع اختلال چشایی کدام اند؟
رایج‌ترین نوع اختلال چشایی، دریافت خیالی چشایی (phantom taste perception) است. در این حالت فرد در دهان خود به مدت طولانی یک مزه‌ی ناخوشایند احساس می‌کند.همچنین گاهی فرد مزه‌ی شیرینی، شوری، ترشی، تلخی و یا اومامی را کامل احساس نمی کند و به این حالت اوپا مزه‌ای یا اوپا چشایی (hypogeusia) گفته می‌شود.
برخی از افراد هیچ مزه‌ای را تشخیص نمی‌دهند که به آن ناچشایی (ageusia) گفته می‌شود. با این همه از دست دادن کامل حس چشایی نادر است. در بیشتر موارد افراد به جای از دست دادن حس چشایی، حس بویایی خود را از دست می‌دهند.
در اختلالات دیگر حس شیمیایی، یک بو یا مزه و یا طعم تغییر حالت داده و به اصطلاح وپیچیده می‌شود. در این حالت که به آن پاراچشایی (Dysgeusia) گفته می‌شود، فرد در دهان خود احساس بودن فلز را دارد.
این نوع از اختلال چشایی گاهی با سندروم سوزش دهان همراه است که در آن فرد سوزش دردناکی را در دهان خود احساس می‌کند. با وجود اینکه سندروم سوزش دهان میتواند در همه‌ی افراد دیده شود، بیشتر در میان افراد میان‌سال و زنان مسن‌تر رایج است.
.png "اختلالات چشایی چیست و دلایل از دست دادن حس چشایی و ارتباط آن با کووید19")
علت بروز اختلال چشایی چیست؟
اختلال چشایی در برخی افراد مادرزادی است، اما در بیشتر موارد اختلال چشایی بعد از آسیب یا یک بیماری ایجاد می‌شود. در میان علت‌های بروز این اختلال می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد:* عفونت دستگاه تنفسی فوقانی و گوش میانی
* پرتودرمانی برای سرطان سر و گردن
* در معرض گروه خاصی از مواد شیمیایی بودن، مانند حشره کش‌ها، برخی از داروها مانند برخی از آنتی بیوتیک‌های معمول و آنتی هیستامین‌ها
* ضربه به سر
* برخی جراحی‌های گوش، بینی و گلو (مانند جراحی گوش میانی) و یا کشیدن دندان آسیاب سوم یا دندان عقل
* رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
چه زمانی برای اختلالات چشایی باید به پزشک مراجعه کرد؟
از دست دادن حس چشایی در هنگام ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا و یا آلرژی‌ها موقتی است. اما در برخی از موارد، از دست دادن حس چشایی نشانه‌ای از عارضه‌های جدی‌تر است. اگر این عارضه در طولانی مدت ادامه داشته باشد، میتواند به کم خوری، پرخوری، سو تغذیه و یا کم شدن کیفیت زندگی منجر شود.اگر از دست دادن این حس ناشی از یک بیماری خاص نبوده و به صورت ناگهانی رخ دهد و یا با دیگر علائم و نشانه‌ها همراه باشد، باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد.
در صورت نیاز به ارزیابی و معاینه بیشتر پزشک بیمار را به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع خواهد داد.
هشدار:
حتی در صورت نداشتن دیگر علائم، از دست دادن حس چشایی میتواند نشانه‌ای از بیماری کووید 19 باشد. اگر احتمال می‌دهید که به این بیماری مبتلا شده‌اید، حتماً هر چه سریع‌تر خود را قرنطینه کنید. از آنجایی که مراجعه به مطب پزشک دیگران را در معرض ابتلا قرار می‌دهد، برای گرفتن تست کرونا با نزدیک ترین آزمایشگاه تماس بگیرید.
در صورت مشاهده علائم و نشانه‌های زیر با اورژانس تماس بگیرید:
* تنفس دشوار
* درد سینه مداوم و یا فشار روی سینه
* گیجی
* ناتوانی در بیدار ماندن و یا از دست دادن هوشیاری
* صورت و لب‌های کبود و آبی
به پزشک و تکنسین‌های آمبولانس اطلاع دهید که احتمالاً به کووید 19 مبتلا هستید، این کار به آنها کمک می‌کند تا اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهند.
اختلال چشایی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اختلال چشایی و بینایی را پزشک متخصص گوش و حلق و بینی تشخیص می‌دهد. پزشک با اندازه گیری کم‌ترین غلطت از مزه‌ای که فرد میتواند تشخیص دهد، شدت اختلال چشایی را تشخیص خواهد داد. گاهی از بیمار خواسته می‌شود که طعم‌های مختلف را مزه کرده و یا احساس خود را از چشیدن مزه‌هایی که غلظت آنها به مرور افزایش داده می‌شود را یادداشت کند.علاوه بر این معاینه بدنی هم انجام خواهد شد و در آن گوش، بینی و گلوی فرد به دقت بررسی خواهد شد. همچنین برای بررسی بهداشت دهان و دندان دندان‌ها معاینه شده و سایقه پزشکی فرد بررسی خواهد شد.
.png "اختلالات چشایی چیست و دلایل از دست دادن حس چشایی و ارتباط آن با کووید19")
اختلال چشایی چگونه درمان می‌شود؟
برای اینکه پزشک بتواند اختلال و یا عوامل زمینه‌ای به وجود آورنده‌ی اختلال را درمان کند، باید تشخیص هم به دقت انجام گرفته باشد. اگر داروی به خصوصی باعث ایجاد این اختلال شده باشد باید مصرف آن دارو را متوقف کرده و یا داروی دیگری را با آن جایگزین کرد. هرگز بدون اطلاع پزشک مصرف دارو را قطع نکنید.در اغلب موارد اصلاح و درمان دیگر بیماری‌ها به حل مشکل اختلال چشایی کمک می‌کند. برای مثال افرادی که به علت عفونت تنفسی و یا آلرژی دچار این اختلال شده اند، با درمان این بیماری‌ها بهبود خواهند یافت. در مواردی هم مشکل اختلال چشایی ممکن است به صورت ناگهانی برطرف شود. رعایت بهداشت دهان و دندان نقش بسیار مهمی در بازیابی دوباره و حفظ حس چشایی دارد. اگر اختلال چشایی درمان نشود، مشاوره تا حدود زیادی به فرد در کنار آمدن با شرایط کمک خواهد کرد.
اگر فرد تمام و یا مقداری از حس چشایی خود را از دست داده باشد، برای اینکه مزه‌ی غذاها را بهتر احساس کند، میتواند روش‌های زیر را امتحان کند:
* آماده سازی غذاها با استفاده از موادی با رنگ‌های مختلف و بافت‌های گوناگون
* استفاده کردن گیاهان معطر و ادویه‌های تند به غذا برای طعم بهتر (از اضافه کردن شکر و نمک زیاد به غذاها خودداری کنید)
* در صورتی که رژیم غذایی این اجازه را می‌دهد در هر وعده غذایی مقدار کمی پنیر، بیکن، کره، روغن زیتون، آجیل‌های تست شده روی سبزیجات قرار داده شود.
* پرهیز از خودن غذاهایی با طعم‌های مختلف به صورت همزمان
حس چشایی از دست رفته به دلایل مختلف چگونه باز خواهد گشت؟
بسته به علت، حس چشایی از دست رفته به خودی خود و یا بعد از درمان علت باز خواهد گشت. در زمانی که حس چشایی از دست رفته است باید بر وسوسه‌ی اضافه کردن نمک و یا شکر اضافی به غذا غلبه کرد و در عوض غذاها، ادویه‌ها و گیاهان معطر مختلفی را تجربه کرد.کووید ۱۹
حس چشایی و بویایی در حدود ۸۰ درصد افراد مبتلا به کووید ۱۹ تحت تأثیر قرار می‌گیرد. دلیل بروز این امر چندان مشخص نیست، اما ممکن است به گرفتگی و یا التهاب بینی ربط داشته باشد.دیگر علائم این بیماری تنفسی عبارتند از سرفه، تب و خستگی هستند. از طرفی دیگر در صورت بروز تنفس دشوار و درد سینه هم باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد.
حتی اگر علائم دیگر بیماری رخ ندهند، از دست دادن حس چشایی میتواند نشانه‌ای از بیماری کووید ۱۹ باشد، پس بعد از مشورت با پزشک تست‌های لازم را انجام دهید. اگر به کووید 19 مبتلا شدید، به اندازه کافی آب نوشیده و به مقدار زیادی استراحت کنید. در صورت داشتن درد و تب داروهای مسکن مصرف کنید.
در برخی از موارد، با برطرف شدن علائم حس بویایی و چشایی به حالت اولیه خود باز خواهند گشت. اما در مواردی هم از دست دادن حس چشایی و بویایی ادامه دار خواهد بود.
تحقیقات در مورد اثرات طولانی مدت کووید ۱۹ ادامه دارد ولی به نظر می‌رسد که از دست دادن حس چشایی برای گروهی از بیماران ادامه دار خواهد بود.
.png "اختلالات چشایی چیست و دلایل از دست دادن حس چشایی و ارتباط آن با کووید19")
عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
هر گونه عفونتی در دستگاه تنفسی فوقانی میتواند روی حس چشایی اثر بگذارد. این عفونت‌ها شامل سرماخوردگی معمولی و آنفولانزا است که منجر به گرفتگی بینی، سرفه و عطسه خواهد شد. آنفولانزا همچنین باعث ایجاد تب در بیماران می‌شود.علائم سرماخوردگی و آنفولانزا با موارد زیر قابل درمان است:
* آنتی هیستامین‌ها
* داروهای برطرف کننده انسداد بینی
* داروهای برطرف کننده سرفه و لوزانت‌های گلو
تجویز داروهای آنفولانزا
آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی موثر نیستند. این داروها برای درمان عفونت‌های باکتریایی همچون گلوی استرپتوکوکی و مشکلات سینوسی کاربرد دارند.احتمالاً بعد از بین رفتن عفونت، حس چشایی به حالت طبیعی خود باز خواهد گشت. برخی از عفونت‌های ویروسی اما می‌توانند باعث آسیبی دائمی به چشایی فرد شود.
آلرژی‌ها و مشکلات سینوس‌ها
آلرژی‌ها و عفونت سینوس‌ها میتواند به التهاب و گرفتگی بینی منجر شده و خود حس بویایی و چشایی را تحت تأثیر قرار خواهد داد..png "اختلالات چشایی چیست و دلایل از دست دادن حس چشایی و ارتباط آن با کووید19")
عفونت سینوس با موارد زیر درمان می‌شود:
* شستشوی بینی یا اسپری‌های بینی
* داروهای مسکن
* آنتی بیوتیک‌ها
بسیاری از افراد کم کم و بعد از بهبودی علائم حس بویایی و چشایی خود را باز خواهند یافت.
پولیپ‌های بینی
پولیپ‌های بینی، توده‌های بدون درد و نرمی هستند که در کانال بینی و یا سینوس‌ها ایجاد می‌شوند. پولیپ‌ها با التهاب مزمن ناشی از موارد زیر ایجاد می‌شوند:* آلرژی‌ها
* آسم
* عود عفونت‌ها
* اختلالات دستگاه ایمنی
* حساسیت به دارو
علاوه بر از دست دادن حس چشایی و بویایی دیگر علائم عبارتند از:
* گرفتگی و آبریزش بینی
* درد و فشار در صورت، درد در دندان‌های بالایی و سردرد
* خون دماغ شدن مکرر
* خر و پف کردن
برای کوچک‌تر کردن پولیپ بینی پزشک دارو تجویز می‌کند. همچنین با کمک جراحی می‌توان پولیپ‌ها را خارج کرد، اما احتمال بازگشت دوباره آنها وجود دارد.
گروهی از داروها
برخی از داروها باعث کاهش و یا از دست رفتن حس چشایی می‌شود، این داروها شامل:* داروهای ضد روان پریشی
* داروهای مثانه
* آنتی هیستامین
* آنتی بیوتیک‌ها
* داروهای کاهش دهنده کلسترول خون
* داروهای فشار خون
برخی از داروها، باعث خشکی دهان شده و همین موضوع حس طعم غذاها را دشوار می‌کند. اگر داروی مصرفی شما باعث از دست رفتن حس چشایی می‌شود، هرگز بدون مشورت با پزشک در مورد جایگری‌های آن مصرف آن را متوقف نکنید. در این زمان سعی کنید که دهان خود را مرطوب نگه دارید.
درمان سرطان
شیمی درمانی و پرتو درمانی گردن و سر میتواند باعث تغییر و یا تضعیف حس چشایی شود. این حالت معمولاً بعد از اتمام درمان برطرف می‌شود. در این زمان می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:* مصرف غذاهای سرد، که احساس طعم آنها آسان‌تر از غذاهای گرم است
* نوشیدن مقدار کافی از مایعات
* مسواک زدن پیش و بعد از غذا خوردن
* مشورت با پزشک در مورد موادی که برای رفع خشکی دهان موثر هستند.
* قرص نعناع، آدامس و استفاده از قاشق و چنگال پلاستیکی به جای فلزی برای از بین بردن حس طعم متالیک در دهان
بیماری آلزایمر
افراد مبتلا به زوال عقلی و همچنین افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است کم شدن حس چشایی را تجربه کنند. دیگر مواردی که غذا خوردن را دچار اشکال کرده و باعث بروز مشکلات غذایی می‌شود، عبارتند از:* داروها
* مشکل در تشخیص غذاها
* مشکلات در مراحل غذا خوردن
تغییر دادن داروها در مواردی کمک کننده است ولی از دست دادن حس چشایی ناشی از زوال عقل و افزایش سن احتمالا بهبود نخواهد یافت. یک کارشناس تغذیه با طراحی یک برنامه غذایی ویژه تا حدود زیادی میتواند به بیمار کمک کند.
فقر مواد مغذی
کمبود برخی از مواد مغذی میتواند منجر به کاهش حس چشایی شود. برای مثال روی برای حس چشایی و بویایی بسیار حیاتی است. فرد با داشتن یک رژیم غذایی سالم و طبیعی میتواند روی مورد نیاز خود را به دست آورد. این ماده به مقدار کافی در گوشت قرمز، گوشت مرغ و غلات صبحانه غنی شده وجود دارد.زنان روزانه به ۸ میلی‌گرم و مردان به ۱۱ میلی گرم از آن نیاز دارند. اگر احساس می‌کنید که به کمبود روی مبتلا هستید برای تغییر رژیم غذایی خود و مصرف احتمالی مکمل‌های دارویی با پزشک خود مشورت کنید. بدون صحبت با پزشک هیچ مکملی را مصرف نکنید
.png "اختلالات چشایی چیست و دلایل از دست دادن حس چشایی و ارتباط آن با کووید19")
مشکلات دهان و دندان
هر عاملی که روی دهان اثر بگذارد روی حس چشایی هم موثر خواهد بود، این موارد شامل:* کشیدن دندان عقل
* بیماری لثه
* عفونت
* عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
در صورت داشتن دیگر علائم، همچون درد دهان، تورم و یا وجود طعم بدن در دهان حتماً با دندانپزشک مشورت کنید. درمان منبع مشکل به بازیابی حس چشایی کمک خواهد کرد. رعایت بهداشت دهان و دندان مانند معاینه مرتب توسط دندان پزشک، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن هم بسیار موثر است.
افزایش سن
کم شدن حس چشایی و بویایی با افزایش سن پدیده غیر معمولی نیست. با این همه از دست دادن کامل این دو حس طبیعی نیست. در این مورد حتماً با پزشک خود مشورت کنید. تشخیص و درمان علت ممکن است به بازگشت حس چشایی منجر شود.
در معرض مواد شیمیایی بودن
در معرض مواد شیمیایی به مقدار زیاد بودن ممکن است به از دست دادن حس چشایی منجر شود. برای مثال اگر فرد به مدت زیاد در معرض مواد شیمیایی آفت کش باشد، ممکن است به نقص طولانی مدت حس بویایی و چشایی دچار شود.
ضربه به سر
ضربه به سر ممکن است باعث از دست رفتن حس چشایی و بویایی شود. این که این عارضه تا چه مدت ادامه داشته باشد به محل و شدت آسیب و چگونگی درمان بستگی دارد.
دیگر دلایل
تغییر و یا از دست رفتن حس چشایی میتواند نشانه‌ای از:* بیماری آلزایمر
* ام اس
* غده‌ی هیپوفیز کم کار (hypopituitarism)
همیشه این اتفاق نمی‌افتد ولی معمولا علائم بعد از درمان بیماری‌های زمینه‌ای برطرف خواهند شد.
دیگر دلایل احتمالی عبارتند از:
* سیگار کشیدن
* نوشیدن مشروبات الکلی
* سوزش و سوختگی زبان
ممکن است بعد از ترک سیگار و یا مشروبات الکلی و یا بهبود سوزش و سوختگی زبان جوانه‌های چشایی به حالت اولیه خود بازگردند. ترک این مواد دشوار است ولی پزشک با راهکارهایی که ارائه می‌کند آن را آسان‌تر خواهد کرد.
آیا بروز اختلالات چشایی جدی است؟
حس چشایی به انسان کمک می‌کند تا غذای و مایعات فاسد را تشخیص دهد. از طرفی دیگر برخی از افراد به مواد غذایی حساسیت دارند و حس چشایی به آنها کمک می‌کند تا متوجه حضور این مواد در غذایی که می‌خورند، باشند.از دست دادن حس چشایی باعث ایجاد مشکلات جدی در سلامت فرد می‌شود. از دست رفتن حس چشایی میتواند عامل خطری برای بیماری قلبی، دیابت، سکته و دیگر بیماری‌هایی باشد که نیازمند اعمال محدودیت‌هایی خاص در رژیم غذایی هستند.
زمانی که حس چشایی به خوبی کار نمی‌کند، فرد ممکن است عادت غذایی خود را تغییر دهد، برخی از افراد ممکن است کم‌تر غذا خورده و در نهایت دچار کاهش وزن شوند. از طرفی برخی دیگر از افراد بیشتر غذا خورده و به اضافه وزن دچار خواهند شد.
از دست دادن احساس چشایی ممکن است باعث شود که فرد شکر و یا نمک زیادتری را به غذا اضافه کند تا در نهایت طعم غذا بهتر شود. این مسئله مشکلاتی را برای افرادی که به بیماری‌های خاصی همچون دیابت و فشار خون بالا مبتلا هستند ایجاد می‌کند. در موارد شدیدتر، از دست دادن احساس چشایی به افسردگی منجر خواهد شد.
پس بنابراین در صورتی که با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید، حتماً با پزشک خود مشورت کرده و هر چه زودتر درمان را آغاز کنید.
چیزهایی که باید در مورد از دست دادن حس بویایی و چشایی در بیماری کووید ۱۹ بدانیم
در حالی که از تب، سرفه، تنگی نفس به عنوان علائم اصلی بیماری کووید ۱۹ یاد می‌شود، در بهار امسال سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا دو نشانه‌ی جدید از دست دادن احساس بویایی و چشایی هم به لیست علائم اضافه کرد.از دست دادن موقتی و گاهی اوقات دائمی حس چشایی و بویایی در افراد مبتلا به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی چندان غیر معمول نیست. این علائم در مواردی در بیماران مبتلا به کووید ۱۹ بسیار رایج است.
از آنجایی که بیماری کووید ۱۹ بیماری جدیدی است، اطلاعات کمی هم در مورد آن وجود دارد. هنوز به به درستی مشخص نیست که افرادی با این علائم چه سرنوشتی دارند. اما تحقیقات تا حدود زیادی زمان بروز این علائم و افرادی که آن را تجربه خواهند کرد را مشخص می‌کند.
.png "اختلالات چشایی چیست و دلایل از دست دادن حس چشایی و ارتباط آن با کووید19")
از دست دادن حس بویایی و چشایی در بیماری کووید ۱۹ چقدر شایع است؟
بالای ۸۰ درصد افرادی که برای بیماری کووید ۱۹ تست مثبت شده‌اند، از دست دادن حس بویایی و چشایی شکایت دارند. اگر تست‌های دیگری که عملکرد بویایی را به صورت مشخص بررسی می‌کند، انجام شود حتی ممکن است این آمار این حد هم بالاتر رود.در ابتدا بیماران مبتلا به کووید ۱۹ متوجه مشکلی در حس بویایی خود می‌شوند اما به علت اینکه بویایی نقش بسیار مهمی را در درک مزه‌ی غذاها ایفا می‌کند، علائم اغلب به هم مرتبط هستند.
تحقیقات نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به کووید ۱۹ با عملکرد طبیعی بویایی، دوره بیماری سخت‌تری داشته و احتمال بیش‌تری وجود دارد که در بیمارستان بستری شده و حتی به دستگاه تهویه مکانیکی وصل شوند. از طرفی دیگر تحقیقات نشان داده است که بیمارانی با اختلال بویایی، دوره بیماری خفیف‌تری خواهند داشت.
از دست دادن بویایی یکی از اولین علایم بیماری کووید ۱۹ است و همچون سرفه و تب بسیار نشانه‌ی رایجی به شمار می‌رود. از طرفی دیگر از این عوامل می‌توان به عنوان ابزاری برای بررسی دقیق بیماری استفاده کرد، چرا که از دست دادن بویایی و چشایی در اوایل دوره بیماری معمولاً رخ می‌دهد.
چگونه یک ویروس میتواند باعث از دست دادن حس بویایی و چشایی شود؟
یک احتمال این است که عفونت دستگاه تنفس فوقانی اغلب منجر به گرفتگی، آبریزش و دیگر علائم در بینی می‌شود و همه این عوامل در کنار هم منجر می‌شود تا رایحه‌ها به عصب بویایی در بالای حفره بینی نرسد.با این همه دانشمندان معتقدند که در افرادی که به شکل گسترده‌ای حس بویایی خود را از دست می‌دهند، ویروس باعث ایجاد یک واکنش التهابی در داخل بینی شده است و این التهاب است که منجر به اختلال در بویایی فرد می‌شود در برخی از موارد، اختلال بویایی دائمی است ولی در موارد دیگر این مشکل برطرف می‌شود.
از دست دادن حس بویایی در بیماری کووید ۱۹ بسیار شایع است، به خاطر اینکه گیرنده‌های این ویروس معمولا در حفره بینی قرار دارند.
افزایش نابویایی بعد از کرونا
رزم پا متخصص گوش و حلق و بینی گفت : در مورد کرونای جدید در یک ماه اخیر به میزان قابل توجهی تعداد مراجعاتی که از نابویایی شکایت دارند افزایش یافته است. بسیاری از این افراد هیچ علامت جدی از کرونا نداشتند و شاید دچار عوارض خفیف ویروس کرونا شده بودند و شاید تنها علامت آنها از این ویروس نابویایی بوده باشد.این متخصص گوش و حلق و بینی گفت: اختلال نابویایی را باید به دو دسته تقسیم کنیم، یک دسته مواردی است که به علت مشکل انسداد بینی و راه هوایی و پولیب ایجاد می شود و دوم مواردی که به علت آسیب به سیستم عصب بویایی رخ می دهد.
وی افزود: مواردی که به علت پولیپ و انسداد و گرفتگی بینی رخ می دهد به راحتی با درمان دارویی یا جراحی قابل درمان است و مشکل این افراد بر طرف می شود اما افرادی که دچار تخریب مخاط و عصب بویایی می شوند، مشکل جدی تری دارند.
رزم پا ادامه داد: البته در افراد زیادی مشکل نابویایی به علت ویروس کرونا نیست و به علت مسمومیت با گازها و مواد شوینده حاوی ترکیبات کلر است که عوارض آن درست شبیه نابویایی ناشی از ویروس کروناست و حتی سردرد، آبریزش بینی و خستگی و گوفتگی بدن را هم دارند.
وی گفت: بیماری ویروس کرونا سه علامت اصلی دارد که شامل تب، سرفه خشک و تنگی نفس است و بعد از آن اختلال بویایی و چشایی هم به عنوان علایم بیماری ناشی از ویروس کرونا دیده شده است. البته در کرونا هم ممکن است همه مبتلایان تب نداشته باشند و دوره خفیف بیماری را حتی بدون علامت طی می کنند.
این متخصص گوش و حلق بینی افزود: مقاومت افراد در برابر ویروس کرونا هم فرق دارد، افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، دیابت دارند، شیمی درمانی می شوند یا بیماری قلبی وعروقی دارند، اگر به ویروس کرونا مبتلا شوند، دچار نوع شدید این بیمای می شوند و اکثر موارد مرگ ویروس کرونا هم از بین این بیماران مزمن بوده اند که در بین افراد سرشناس هم نمونه های متعدد آن وجود دارد.
رزم پا گفت: افرادی که همزمان با نابویایی علائم دیگر کرونا را دارند باید تست کرونا بدهند یا با سی تی اسکن ریه، مشخص شود که مبتلا به کرونا هستند یا نه البته آزمایش کرونا همیشه دقیق نیست و بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا به ویروس کرونا ممکن است جواب تست آنها منفی کاذب شود.
وی افزود: افرادی که علایم خفیف کرونا دارند یا بی علامت هستند اما جواب تست آنها منفی شود باز هم باید از دیگران فاصله بگیرند و تماس خود را کم کنند؛ نه برای سلامت خودشان بلکه برای جلوگیری از انتقال بیماری به اطرافیان چون ممکن است، بدون هیچ علامتی ناقل بیماری باشند.
این متخصص گوش و حلق و بینی ادامه داد: در برخی موارد واقعا تشخیص اینکه فرد دچار ویروس کرونا شده یا مسمومیت با مواد شوینده حاوی کلر با معاینه ظاهری کامل برای پزشک هم مشکل می شود اما اگر مشخص شود که فرد دچار ویروس کرونا با علایم خفیف است دو مسیر درمان وجود دارد.
وی گفت: یک روش درمان علامتی است، در این روش از کورتن و مکمل هایی مثل روی و ویتامین آ استفاده می شود اما اکنون با توجه به اینکه کورتن سیستم ایمنی را تضعیف می کند و ممکن است موجب حاد شدن بیماری کرونا شوند، کورتن جزو پروتکل درمانی این افراد نیست مگر اینکه مطمئن شویم به جز نابویایی هیچ علامت دیگری از کرونا ندارند که در این افراد از اسپری های موضعی کورتنی استفاده می شود.
آیا افرادی که حس بویایی و چشایی خود را از دست می‌دهند ولی در عین حال دیگر علائم بیماری را ندارند باید نگران ابتلا به کووید ۱۹ باشند؟
از آنجایی که اختلال بویایی و چشایی میتواند به دلایل دیگر هم رخ دهد، شاید این مورد تنها هشدار دهنده باشد. در این شرایط فرد باید به پزشک مراجعه کرده و در صورت صلاح دید پزشک تست کرونا را انجام دهد. امروزه می‌دانیم که از دست دادن بویایی اولین و در مواردی تنها نشانه در بالای ۲۵ درصد از افراد مبتلا به کووید ۱۹ است.ممکن است این علامت بی ربط به نظر برسد، ولی در صورت بروز آن باید اقدامات درمانی مناسب را انجام داد، خصوصا اگر علائم به مدت زیادی ادامه داشته باشد.
آیا تستی وجود دارد که بتوانید در خانه انجام دهید تا ببینید که آیا دچار فقدان حس بویایی هستید؟
پاسخ مثبت است ، با استفاده از تست آبنبات پاستیلی می توانید این کار را انجام دهید.تست آبنبات پاستیلی
استیون مونگر مدیر مرکز بو و طعم و مزه دانشگاه فلوریدا گفت: شما یک آبنبات پاستیلی را از یک طرف بگیرید و با دست دیگر بینی خود را محکم نگه دارید تا جریان هوا رد نشود.مونگر گفت: ژله را داخل دهان می گذارید و آن را می جوید. فرض کنیم این یک آبنبات ژله ای با طعم میوه است. اگر طعم و شیرینی ژله را حس کردید ، مشخص می شود که عملکرد بویایی شما کار می کند. سپس ، در حالی که هنوز در حال جویدن هستید ، ناگهان بینی خود را رها کنید. اگر حس بویایی دارید ، ناگهان همه بوها را دریافت خواهید کرد و می گویید اوه ، این یک ژله لیمویی است یا اوه! این گیلاس هست. این واقعاً یک نوع واکنش بسیار چشمگیر ، سریع ، اعجاب انگیز است.
مونگر گفت: بنابراین اگر بتوانید از شیرینی و ترشی آبنبات به طعم کامل عبور کنید و بدانید که طعم کلی آن چیست ، حس بویایی شما احتمالاً از نظر عملکرد در وضعیت بسیار خوبی است.
اما اگر آبنبات ژله ای نداشته باشید چه می کنید؟ دکتر اریش ویگت ، مدیر بخش جراحی گوش و حلق و بینی در بیمارستان لنگون نیویورک گفت: شما می توانید از غذاهای دیگری نیز استفاده کنید.
ویگ گفت: حس بویایی خالص زمانی رخ می دهد که شما می توانید ماده خاصی را بو کنید و آن ماده باعث تحریک اعصاب دیگر نشود. بنابراین برخی از نمونه های این امر زمانی است که می توانید بو قهوه یا دم کردن آن را حس کنید ، یا مثلا می توانید وقتی کسی پرتقال پوست می گیرد بوی آن را حس کنید.
ویگت گفت : اما شما باید مراقب باشید ، زیرا ساده است فکر کنید در حال استفاده از حس بویایی خود هستید در حالی که واقعا این طور نیست.
وی گفت: به عنوان مثال ، آمونیاک یا محلول های تمیز کننده ، آنهایی که عصب سه قلو را تحریک می کنند ، که یک عصب تحریک پذیر است و در چنین شرایطی مردم فکر می کنند ، اوه ، من می توانم بوی کلراکس را تشخیص بدهم ، می توانم بوی آمونیاک را تشخیص بدهم ، به این معنی که حس بویایی من فعال است. اما نه ، این درست نیست. آنها در واقع از حس بویایی خود استفاده نمی کنند ، آنها برای این کار از عصب سه قلو استفاده می کنند.
سخن پایانی
حس چشایی با حس بویایی مرتبط است. برای اینکه فرد به صورت کامل بتواند طعم غذاها را تشخیص دهد به هر دوی آنها نیاز دارد.بسیاری از عارضه‌ها همچون آلرژی‌ها، سرماخوردگی و آنفولانزا میتواند حس چشایی را مختل کند. زمانی که علائم برطرف شود، حس چشایی به حالت اولیه خود باز خواهد گشت.
اگر بدون علت زمینه‌ای و به صورت ناگهانی دچار از دست دادن حس چشایی شدید باید به پزشک مراجعه کنید، چرا که در این حالت میتواند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای باشد. همچنین در مواردی هم از دست دادن حس چشایی نشانه‌ای از بیماری کووید 19 است.
درمان علت بروز این عارضه در بسیاری از موارد باعث می‌شود که جوانه‌های چشایی دوباره به حالت اولیه خود بازگردند.
منبع: سایت دکتردکتر
سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی
سایت علوم پزشکی تهران
.jpg)
