هرآنچه که باید راجع به تنگی مجرای ادراری بدانیم

تنگی مجرای ادراری

باریک شدن مجرای ادراری که می تواند در کودکان، بزرگسالان ،مردان یا زنان اتفاق بیفتد. تنگی مجرای ادراری بیماری خطرناکی است و به ویژه در کودکان صدمات شدیدی وارد می کند.

مجرای ادراری پوشش مخاطی بسیار ظریفی است که در اثر ضربه مختصر یا التهاب می تواند آسیب دیده و ترمیم آن باعث ایجاد تنگی مجرای ادراری می شود.1

علل تنگی مجرا ادراری

عفونتهای مکرر

در اثر بیماری مقاربتی مثل سوزاک و کلامیدیا که می تواند تنگیهای متعدد بدهد .

دستکاری مجرا

مثل سوند زدن نامناسب .

ضربه

تصادفات رانندگی که شکستگی لگن بدهند و سقوط از بلندی یکی از دلایل مهم ایجاد تنگی است .انجام ورزشهای رزمی مثل کاراته باعث ضربه به مجرای ادراری و تنگی می شود .

سابقه جراحی قبلی

مثل عمل جراحی پروستات .

بیماری لیکن اسکلروزیس

که تنگی های طولانی می دهند .

ختنه

ختنه در کودکان از دلایل ایجاد تنگی نوک مجراست .

تنگی مادرزادی

ممکن است از بدو تولد کودک دچار تنگی مجرای شوند.1

علائم تنگی مجرای ادرار

مجرای ادرار در مردان، به طور متوسط 10 اینچ از انتهای مثانه تا نوک آلت تناسلی مرد است. 1-2 اینچ اول مجرای ادراری خلفی و بقیه مجرای ادرار مجرای ادرار قدامی نامیده می شود. تنگی و یا انسداد می توانند در مجرای خلفی و مجاری قدامی ایجاد شوند. راه های تشخیص تنگی مجرای در هر دو قسمت کاملاً یکنواخت است اما درمان می تواند براساس محل قرارگیری تنگی متفاوت باشد.

این بیماری می تواند منجر به بروز علائم خفیف تا شدیدی در ادرار شود، از جمله:

تورم آلت تناسلی مرد

تنگی ادرار می تواند منجر به التهاب آلت تناسلی مرد شود.

فوریت ادرار

تمایل به ادرار ناگهانی ممکن است یکی از علائم تنگی مجرای ادراری باشد.

پروستاتیت

التهاب یا عفونت غده پروستات می تواند در اثر فشار کمر ناشی از انقباض ایجاد شود.

فشار برای دفع ادرار

فرد ممکن است برای شروع و ادامه جریان ادرار مجبور به فشار بیش از حد معمول شود.

خون در ادرار

خون موجود در ادرار هرگز طبیعی تلقی نمی شود و باید توسط یک پزشک متخصص بررسی شود.

تکرر ادرار

در این شرایط ممکن است مجبور شوید زیاد به دستشویی بروید، اما مقدار ادرار در هر بار رفتن به دستشویی کمتر باشد.

عفونت دستگاه ادراری (UTI)

عفونت دستگاه ادراری در مردان غیر طبیعی است. عفونت ادراری می تواند نشانه تنگی مجرای ادرار باشد.

درد در هنگام ادرار کردن

ادرار به طور معمول دردناک نیست و شروع درد جدید در هنگام ادرار می تواند نشانه یکی از مشکلات دستگاه ادراری، از جمله تنگی ها باشد.

جریان آهسته یا کاهش جریان ادرار

وقتی ادرار نتواند به راحتی از طریق مجرای ادرار حرکت کند، ممکن است مقدار ادرار جاری در یک زمان مشخص کاهش یابد یا جریان ضعیفی داشته باشد.

احتباس ادرار

این وضعیت ناتوانی در تخلیه کامل مثانه است .همچنین می تواند منجر به حساسیت شکمی، التهاب و درد زیر دکمه شکم شود.

خون در منی

مانند خون در ادرار، خون در مایع منی نیز طبیعی تلقی نمی شود و می تواند نشانه بسیاری از مسائل مختلف از جمله تنگی باشد.

درد شکمی

در افرادی که احتباس ادرار دارند ممکن است در صورت پر شدن بیش از حد مثانه، شکم درد داشته باشند. این امر همچنین می تواند منجر به برجستگی در شکم پایین در زیر دکمه شکم شود.2

روش تشخیص تنگی مجرای ادراری

تصویربرداری یا عکس رنگی از مجرا (RUG یااورتروگرافی رتروگرید) بهترین وسیله ی تشخیصی می باشد. از سونوگرافی نیز میتوان برای بررسی بافت نرم و عروق مجرا استفاده کرد. در نهایت از روش های اندوسکوپی (سیستوسکوپی) هم استفاده می شود، که در حقیقت به علت امکان گشاد کردن (دیلاتاسیون) مجرا حین سیستوسکوپی روش فوق تشخیصی و درمانی است.3

درمان تنگی مجرای ادراری

برای تنگی مجرای ادراری روش های درمانی متعددی وجود دارد که با توجه به شرایط بیمار قابل انتخاب است. از جمله این روش ها عبارتند از:

روش های اندوسکوپیک

بریدن یا گشاد کردن و دیلاتاسیون قطعه تنگ شده با اندوسکوپ

روش های جراحی اناستوموتیک

بریدن و خارج سازی قطعه تنگی و اناستوموز و پیوند مجدد دو سر مجرا

روش های جایگزین مجرا

بریدن و خارج سازی قطعه تنگ شده و استفاده از گرفت و مخاط دهان به جای مخاط مجرا در قسمت تنگ شده بهترین روش برای تنگی مجرای ادراری بریدن و خارج کردن بخش تنگ مجرا می باشد.

هیچ روشی که بتواند به شکل ۱۰۰ درصد از عود دوباره جلوگیری کند وجود ندارد. بنابراین در مواردی که جراح احتمال عود مجدد تنگی را می دهد و یا بیمار دچار عودهای متعدد پس از جراحی می شود، از بیمار خواسته می شود که تا مدتی پس از جراحی به خود سوند بزند (CIC).

روش تعبیه فنرهای مجاری

یکی دیگر از روش های رایج درمان، تعبیه فنر های مجاری (Stent) در مقاطع وجود تنگی می باشد که باعث می شود مجرا ساختار خود را حفظ کرده و ارتباط برقرار شود.

در مواردی که نتوان با روش های ساده تر تنگی را ترمیم کرد، از روش جراحی باز استفاده می کنیم.3

خطرات درمان جراحی تنگی مجرای ادراری

تمام جراحی ها دارای خطراتی، از جمله خطرات عمومی مرتبط با هر عمل جراحی و خطر همراه با بیهوشی هستند .اقدامات جراحی انجام شده برای درمان تنگی مجرای ادرار خطرات جانبی مخصوص این نوع روش ها را دارد.

دو خطر جدی این وضعیت که بیماران باید از آنها آگاه باشند، زیرا ممکن است در 20٪ بیماران جراحی وجود داشته باشد، عبارتند از:

هماتوم پرینه

این وضعیت تجمع خون در ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد است. هماتوم می تواند حساس یا حتی دردناک باشد و ممکن است هفته ها طول بکشد تا به طور کامل برطرف شود. این وضعیت می تواند پس از انجام اقدامات مجاری ادرار رخ دهد.

خونریزی مجرای ادرار

این عارضه اغلب در درمان تنگی مجرای ادرار وجود دارد، اما از خونریزی جزئی تا خونریزی قابل توجه متغیر است، خونریزی جدی بسیار کمتر دیده می شود.
سایر عوارض احتمالی شامل بی اختیاری ادرار یا احتباس ادرار، اختلال نعوظ، انزال عقب مانده، کاهش احساس در آلت تناسلی مرد، از دست دادن طول آلت تناسلی و عفونت است.3

عوامل خطر تنگی مجرای ادراری

در حالی که تنگی مجرای ادرار در مردان بسیار بیشتر دیده می شود، اما در زنان و کودکان نیز رخ می دهد.

عوامل خطر مشترک در بین زنان و مردان برای این بیماری، عبارتند از:

شکستگی یا ضربه لگن

عفونت های دستگاه ادراری (UTI)

عفونت های مقاربتی (STI)، از جمله سوزاک

روشهایی که در مجرای ادرار یا از طریق آن انجام می شوند.2

پیشگیری تنگی مجرای ادراری

اکثر افراد قادر به پیشگیری از ایجاد تنگی مجرای ادرار نیستند. در اکثر مواقع این شرایط یک عارضه جانبی بالقوه شناخته شده از جراحی می باشد. افرادی که از کاتتر ادراری استفاده می کنند، می توانند با استفاده از کاتتر با اندازه مناسب، خطر تنگی را کاهش دهند.

از انتقال مقاربتی و سایر انواع عفونت های دستگاه ادراری خودداری کنید، اما مهمتر از همه این است که در صورت مشکوک شدن سریع به دنبال درمان آن باشید.2

پینوشتها
1.www.irurology.com
2.www.pezeshket.com
3.www.drshnategh.com