وزارت آموزش و پرورش، فرهنگ و علوم ژاپن طرحی به نام «مطالعات زمینه ای اسلامی» به اجرا درآورده که هدفش گرد آوردن معلومات و ایجاد نظام جامع اطلاع رسانی رایانه ای برای شناخت بهتر پژوهندگان از جهان اسلام اعلام شده است. دوره این طرح پنج سال(آوریل 1997 تا بهار سال 2002)است.
آقای تسوُگیتاکا ساتو Tsugitaka Sato استاد دانشگاه توکیو که سرپرستی این طرح را دارد، در خبرنامه شماره 1 آن( سپتامبر 1997)اهداف، محتوا و برنامه اساسی کار را چنین برشمرده است:
هدفها: الف- تدبیر شیوه های تازه در مطالعات زمینه ای اسلامی. در اینجا توجه داده شده است که، در نگرش این طرح، جهان اسلام محدود به خاورمیانه نیست، زیرا که حوزه فرهنگی و سیاسی اسلام از چین تا بالکان و شمال آفریقا گسترده است و نیز امروزه مسلمانان در تقریباً همه کشورهای دنیای حاضر و ساکنند؛ و این گستردگی امر مناسبات جوامع مسلمان را با مردمی از ادیان دیگر که در میان یا جوار آنها زندگی می کنند حساس کرده و نیز مسائلی پیش آورده که جنگ داخلی در افغانستان، موضوع اقلیت مسلمان در اروپای غربی، و درگیری در یوگواسلاوی نمونه هایی از آن است. این همه، ایجاب می کند که ممالک و ملل غیرمسلمان تلاش بایسته برای درک و دریافت تاریخ، عقاید، و احوال کنونی مسلمانان در کار آوردند.
ب- ایجاد نظام اطلاع رسانی رایانه ای مناسب برای مطالعات زمینه ای اسلامی.
پ- یاری دادن به پژوهندگان جوان برای ارتقاء آنها به سطح پیشرفته جهانی در این زمینه.
برنامه اساسی کار: تحقیقات زمینه ای درواقع ترکیب حاصل پژوهش بنیادی در رشته های متنوع مانند علوم سیاسی، اقتصاد، جامعه شناسی، مردم شناسی، تاریخ، جغرافیا، الهیّات، ادبیات، زبان، روابط بین المللی و شهرسازی، است. با قبول اینکه یکی از اهداف مطالعات زمینه ای اسلامی درک و شناخت جهان معاصر است، مناسب تر خواهد بود که نخست در هر رشته ای تحقیق کنیم و سپس به تلفیق نتیجه این تحقیق ها بپردازیم. با این نگرش، شش واحد پژوهشی زیر، و سیزده گروه فرعی در درون این واحدها، ایجاد شده است که تحت نظارت واحد مدیریت یا سرپرستی این طرح فعالیت دارند:
واحد 1- اندیشه و سیاست در جهان اسلام، با سه گروه فرعی(الف) اندیشه معاصر در جهان اسلام،(ب)مسائل مسلمانان در مناسبات بین المللی، و(پ)حکومت و قانون در جهان اسلام.
واحد2- جامعه و اقتصاد در جهان اسلام، با سه گروه تحقیق(الف) اسلام و رشد اجتماعی، (ب)اقتصاد و جهان اسلام معاصر، و(پ) گرایشهای تحقیقی در مطالعات زمینه ای اسلامی.
واحد 3- اقوام، مناطق و اسلام، با سه گروه تحقیق(الف) ممالک مستقل و هویتِ اسلامی، (ب) مسلمانان معاصر و تعارض های فرهنگی، و(پ) منابع برای تحقیق جهان اسلام معاصر.
واحد4- نظامهای اطلاع رسانی جغرافیایی برای مطالعات زمینه ای اسلامی.
واحد5- تاریخ و فرهنگ اسلام، با دو گروه تحقیق(الف) مسلمانان در زندگی هر روزه، و(ب) تمدن اسلامی در تاریخ بشر.
واحد6- منابع برای تحقیق تمدن اسلامی.
در زمینه همکاری بین المللی، برگزار کردن کنفرانسهای تحقیقی و شرکت در مجامع بین المللی، مبادله اطلاعات و انتشار حاصل تحقیق ها( بیشتر از طریق رسانه الکترونیکی اینترنت)پیش بینی شده، و قرار است نشریاتی هم به صورت خبرنامه، سلسله مقاله ها، جزوه های آمار و نمودار شرح حال و... به دو زبان ژاپنی و انگلیسی منتشر شود.
در دنباله خبرنامه شماره 1، برنامه کارگروههای تحقیق و پیامهایی از مدیران این گروهها در تبیین برنامه کار و دیدگاه و اهداف آنها درج شده است.
خبرنامه شماره 2(25 ژوئیه 1998)مژده می دهد که واحدهای تحقیق فعالیت هایشان را دنبال گرفته و به دید و بازدید اقصی نقاط جهان پرداخته اند، به کنفرانسها می روند و برای مجالس علمی و سمینارهای فراوان پژوهندگان نستوه را از گوشه و کنار عالم دعوت می کنند و در تلاشند تا گره ها را از کار جامعه بشری بگشایند و...
حاصل دو سال کارگروههای تحقیق در زمینه انتشار مقاله های علمی،16 عنوان جزوه نشر یافته اعلام شده است، که ازین میان آنها که بیشتر با تحقیقات اسلامی و ایرانی سر و کار دارد در زیر فهرست می شود:
No .3 Yangihashi Hiroyuki,Islamic Law and the State.
No.4 Miura Toru & Hemmi Yukiko,Report on the Present Condition of the Original Sources of Islamic Area Studies Found in Japanese Institutions
No.7 Stephane A.Dudoignon,Communal Solidarity and Social Conficts in Late 20th Century Central Asia:The Case of the Tajik Civil war.
No.12 Martin van Bruinessen,The Kurds and Islam.
No.13 Martin van Bruinessen,The Kurds in-Movement:Migrations,Mobilisations,Communications,and Globalization of the Jurdish Question.
No.16 Miyaji Kazuo,The Middle East Studies in Japan.
پی نوشت ها :
1.از: بخارا، ش 8، مهر-آبان 1378، ص 173 تا 175.
منبع : رجب زاده، هاشم؛ (1386)، جستارهای ژاپنی در قلمرو ایرانشناسی، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، چاپ اول 1386.
