اختلال بیش فعالی_نقص توجه دارای سه نوع می باشد.

اختلالات رشد عصبی

بر اساس دسته بندی اختلالات روانی DSM ویرایش پنجم، دسته ای از اختلالات روانی وجود دارند که منشاء آن آسیب های مغزی است. کتاب راهنمای تشخیصی_آماری اختلالات روانی، این نوع از اختلالات را در چهار دسته قرار داده است:

عقب ماندگی ذهنی
اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD)
اختلال طیف اوتیسم
اختلالات یادگیری

اختلال بیش فعالی

یکی از شایع ترین اختلال در میان کودکان، اختلال بیش فعالی و نقص توجه است که از آن تعبیر به ADHD [1] می شود. ADHD شایعترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است که حدود ۳٪ تا ۵٪ کودکان قبل از هفت سالگی به آن دچار می شوند و باید برای درمان آن ها اقدامات موثری که در ادامه خواهد آمد، به کار گرفت.
لازم به بیان این نکته است که این اختلال روانی بیشتر در دوران کودکی سوم و یا نوجوانی خود را نشان داده[2] و با افزایش سن بسیاری از بیماران بهتر می‌شوند. اما نکته دیگری که در این میان باید بیان کرد این است که این اختلال خود به تنهایی بروز نمی کند بلکه با آمدنش بسیاری از اختلالات دیگر همچون دوقطبی را به همراه خود برای فرد مبتلا ADHD می آورد.

پسرها بیش فعالترند

در بررسی های صورت گرفته تعداد پسرهای مبتلا به اختلال بیش فعالی و کمبود توجه سه برابر دختران می باشد که نشان دهنده این است که پسرها استعداد بیشتری در مبتلا شدن به این اختلال دارند.

انواع بیش فعالی

برای شناخت بهتر این اختلال باید آن را در انواع آن شناخت. این اختلال دارای سه نوع و دسته متفاوت می باشد.
دسته اول) اختلال بیش فعالی از نوع بیش فعال_ تکانشگری
دسته دوم) اختلال بیش فعالی از نوع بی توجه
دسته سوم) اختلال بیش فعالی از نوع ترکیبی

اختلال بیش فعالی (HD) چیست؟ [3]

افراد مبتلا به این اختلال را می توان با فعالیت های جسمانی بالای ایشان به راحتی شناخت ولی آنچه این افراد را با دیگر انواع اختلالات بیش فعالی متمایز می کند آن است که آنها مشکی در تمرکز ندارند.
نشانه های این اختلال به طور خاص عبارتند از:

این افراد به شدت دست و پای بی قراری دارند، با دستان خود بازی می کنند و بدون دلیل آنها را به حرکت می آورند. (دست و پا تکان دادن به خودی خود مشکلی ندارد، ولی بی هدف این کار را انجام دادن مورد اشکال است)
بارها این را شنیده اید که می گویند این بچه از در و دیوار بالا می رود، این اصطلاحی است که به درستی بچه های مبتلا به ADHD را معرفی می کند. اگر این فعالیت های فیزیکی بیش از اندازه ای باشد که دیگر کودکان انجام می دهند، می تواند نشانه بیش فعالی دسته اول باشد.
بعضی از کودکان بیش فعال هستند که تولید سر و صدا می کنند. این دست از بچه ها گویی قرار ندارند و تنها چیزی که نمی فهمند سکوت است و آرامش.
افراد مبتلا به بیش فعال به طور دائم در حال حرکت و رفت و آمد هستند منتهی شما نباید در این رفت و آمدها توقع هدفی مشاهده کنید بلکه همه این رفتارها از روی سرگردانی است و هدفی در آن یافت نمی شود.
برخی با دیدن این افراد از این که این همه جنب و جوش دارند ممکن است احساس حقارت کنند، اما در واقع مطلب چیز دیگری است، این افراد به دلایل زیادی دارای ذهنی پرکار هستند که خود را در بسیار سخن گفتن نشان می دهد. ولی این را توجه داشته باشید که این ها همه در ذهن این افراد است و درعالم بیرون از ذهن شان واقعیتی در عمل ندارد.
چیزی که نباید از این دست از افراد توقع داشته باشید، صبر و تحمل برای انجام دادن کارهاست. قبل از آنکه سئوال دیگری تمام شود این افراد شروع به پاسخگویی می کنند در حالیکه ممکن است اصلا سئوال را هم متوجه نشده باشند.
این افراد به شدت دست به کارهای تخریبی می زنند و از این کارهای خود لذت می برند. تخریب و لذت دو امر قابل مشاهده در افراد بیش فعال است.
این افراد به عواقب کار خویش توجهی ندارند و کارهای خود را بدون فکر و آینده نگری انجام می دهند. منتهی باید به این نکته توجه داشته باشید که هر کس که این گونه رفتار می کند را نمی باید جزو افراد بیش فعال دانست. برخی از افراد توجهی به آینده رفتار خود ندارند و این از سر مبتلا بودن به اختلال بیش فعالی نیست بلکه یا آینده یک امر مبهمی برای ایشان است و یا اینکه حال نقد برای ایشان بهتر است از آینده ای که نسیه هست.

راه تشخیص نوع اول

بر اساس کتاب راهنمای تشخیصی-آماری اختلالات روانی ویراست پنجم این اختلا اینگونه تشخیص داده می شود:
الف) حداقل 6 نشانه از نشانه هایی که در بالا ذکر شد در فرد مشکوک به این اختلال دیده شود. توجه داشته باشید حداقل 6 مورد، بدین معنا که با مشاهده کمتر از این تعداد نمی توان به شخصی برچسب مبتلا بودن به اختلال بیش فعالی را زد.
ب) نشانه های بیان شده حداقل باید به مدت شش ماه در شخص دیده شده باشد. کمتر از این مدت را نمی توان مبتلا به این اختلال دانست.
ج) فرد مشکوک به این اختلال باید دارای حداقل پنج ساله باشد. کودکان کمتر از این سن را نمی توان مبتلا به این اختلال دانست.
د) شروع این علایم قبل از هفت سالگی است.

پی نوشت:

[1] . Attention-deficit hyperactivity disorder

[2] گرچه ممکن است نوزادانی نیز پیدا شوند که به این اختلال مبتلا شده باشند ولی زمان بروز و خودنمایی این اختلال در سن حدود 7 سالگی است چرا که عدم توجه و ... در هنگام مدرسه و آموزش خود را نشان می دهد.

[3] . hyperactivity disorder