ویژگی ترکیبی زبان فارسی

زبان فارسی در شمار زبان های ترکیبی (Persian compound words) است؛ برخلاف زبان عربی که از زبان های اشتقاقی می باشد و ترکیب در این نقش اساسی دارد.با...

سه‌شنبه، 19 اسفند 1399

زبان زنده، زبان پویا

رهبر معظم انقلاب در آخرین دیدار خود با شعرا به نکات مهمی در باره ورود لغات بیگانه به زبان فارسی و لزوم تغییر این واژگان بر اساس تلفظ فارسی تاکید...

پنجشنبه، 9 خرداد 1398

کسره‌ی اضافه در پارسی میانه و نو

این مقاله می‌کوشد راهی برای آوانگاری کسره‌ی اضافه در پارسی میانه به دست آورد و دو گونه کسره‌ی اضافه‌ی کوتاه و بلند را در پارسی نو، با ذکر نمونه‌هایی...

سه‌شنبه، 6 آذر 1397

پندنامه‌ای سغدی

ادبیات اندرزی در مشرق زمین سابقه‌ی دیرینه‌ای دارد و متن‌های اخلاقی، بخش مهمی از ادبیات پهلوی را تشکیل می‌دهد که به اندرزنامه‌ها مشهورند. بخشی...

پنجشنبه، 17 آبان 1397

نیم کیلو باش، آدم باش!

یکی از ادبیات‌هایی که به تازگی مورد توجه برخی صاحب‌نظران و مورد نقادی برخی دیگر قرار گرفته ادبیات بیابانی است. ادبیات بیابانی را می‌توان همان...

يکشنبه، 3 تير 1397

تاریخچه‌ی فرهنگ‌نویسی عامیانه‌ی فارسی

علی‌رغم سنت کهن فرهنگ‌نویسی در ایران، جمع‌آوری لغات گفتاری و عامیانه و ثبت آن‌ها در فرهنگ‌ها امری متأخر است. در این مقاله ضمن اشاره‌ی اجمالی...

پنجشنبه، 10 اسفند 1396

فارسی- یهودی

فارسی- یهودی به متونی اطلاق می‌شود که زبان فارسی و به خط عبری نوشته شده است. متون فارسی- یهودی به لحاظ زبان‌شناسی یکدست نیست و با توجه به محل...

پنجشنبه، 10 اسفند 1396

بررسی تأثیر زبان عربی بر نظام واجی زبان فارسی و گونه‌های آن

در این مقاله، ‌بر آنیم تا تأثیرات احتمالی عربی را بر نظام واجی فارسی نو و گونه‌های محلی آن بررسی نماییم. یکی از ملاک‌های مهم ما برای انواع

سه‌شنبه، 8 اسفند 1396

بررسی تطبیقی عناصر متناظر در زبان فارسی معیار و گویش گیلکی

در این بررسی عمدتاً مقایسه‌ی عناصر دستوری و ساختارها و بافتهای زبانی مورد نظر بوده است. در این عرصه، به شناسه‌های اسمی؛ وندهای وصفی؛ کنایات (ضمیر...

سه‌شنبه، 30 آبان 1396

گونه‌ی زبانی فیروزآبادی

گونه‌های زبان‌های ایرانی را که در حال حاضر در سرزمین ایران یا در کشورهایی چون تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، ترکیه، عراق و بعضی قسمت‌های چین...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

درباره‌ی گویش یغنابی

گویش یغنابی ظاهراً تنها گویش بازمانده از زبان سغدی است، سغدی یکی از مهم‌ترین زبان‌های ایرانی میانه‌ی شرقی است که در سده‌های نخستین شکل‌گیری زبان...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

واژه‌های وام گرفته از فارسی در زبان عربی

یکی از نشانه‌های اصلی حضور ایرانیان وجود تعداد قابل ملاحظه‌ای از واژه‌های ایرانی است که پیش از اسلام وارد عربی شده است، و برخی از آنها حتی در...

پنجشنبه، 28 بهمن 1395

وام واژه‌های فارسی در نِشوارُالمُحاضَرَه‌ی تنوخی (ق. 4)

انبوهی نویسنده از زمان ابن دُرَید (وفات: 321) تا زمان ما به معرّبات به طور عام و به معرّباتی که ریشه‌ی فارسی دارند به طور خاص پرداخته‌اند. همه‌ی...

سه‌شنبه، 31 فروردين 1395

یادی از دانشمندی رنج‌دیده و ناکام

« و آن روز که حسنک را بردار کردند، استادم بونصر روزه بنگشاد و سخت غمناک و اندیشه‌مند بود چنان که به هیچ وقت او را چنان ندیده بودم، و می‌گفت:...

يکشنبه، 25 بهمن 1394

سرگذشت زبان فارسی

از آنجا که در نجد پهناور ایران، هر یک از تیره‌های ایرانی به یکی از زبانها و گویشهای ویژه‌ی خود سخن می‌گفتند، از دیرباز وجود یک زبان فراگیر که...

سه‌شنبه، 20 بهمن 1394

پسوندهای نام‌آوا ساز در گونه‌های فارسیِ خراسانی

گونه‌ها و متون صُوَر دوگانه‌ی زبان‌اند. در برخی از زبان‌ها، كه دگرگونی در آنها به كندی روی داده است، این دو می‌توانند یكدیگر را تكمیل یا تبیین...

يکشنبه، 29 آذر 1394

برخی هنجارهای كاربرد واژگان عربی در زبان فارسی (2)

در زبان عربی برای ساختن صفت نسبی از اسم، «ـ یّ» به اسم می‌افزایند: عراقیّ، مصریّ. در فارسی، برای ساختن صفت نسبی «ـ ی» بدون تشدید به اخر اسم افزوده...

يکشنبه، 8 آذر 1394

تلفظ درست واژه‌ها و تركیبات عربی متداول در زبان فارسی

فارسی زبانان تلفظ بسیاری از واژه‌های عربی را كه داخل زبان فارسی شده، به اقتضای ساختمان دستگاه آوایی خود یا عوامل دیگر تغییر داده‌اند. با این...

يکشنبه، 8 آذر 1394

برخی هنجارهای كاربرد واژگان عربی در زبان فارسی (1)

آن دسته از كلمه‌های عربی متداول در فارسی كه با تغییر زبرِ و زیر و پیش، معنای آنها تغییر می‌كند

يکشنبه، 8 آذر 1394

نگاهی به زبان گفتاری

زبان به سوی كوتاهی و آسانی تلفظ و نرمی آواها گرایش دارد. زبانِ گفتار سریع‌تر و آسان‌تر از زبان نوشتار تحول و دگرگونی می‌پذیرد. مردم در گفتارهای...

يکشنبه، 8 آذر 1394