جهان‌بینی

این واژه در زبان آلمانی به صورت تحت‌اللفظی به معنای «دیدگاه» یا «نگرش» شهودی (Anschauung) به «جهان» (Welt) است، بنابراین به معنای «جهان‌بینی‌ها»...

چهارشنبه، 14 بهمن 1394

جنگ

جنگ که به معنای برخورد خشونت‌آمیز واحدهای اجتماعی سازمان‌یافته است، از چند دیدگاه متفاوت قابل بررسی است. آناتول راپپورت (Rapoport, 1968, p. 14)...

چهارشنبه، 14 بهمن 1394

خودگردانی

این اصطلاح که معادلی برای autogenstion فرانسوی و selbstverwaltung آلمانی است، شکلی از خویش‌فرمایی آدمیان در مقام موجوداتی خودمختار و آگاه در...

سه‌شنبه، 13 بهمن 1394

خشونت

هیچ تعریف مورد توافق یا خالی از مناقشه‌ای درباره‌ی خشونت وجود ندارد. این اصطلاح بیش از حد گسترده و کلی است و همین امر امکان چنین تعریفی را منتفی...

سه‌شنبه، 13 بهمن 1394

حکومت ملی مردمی

حکومتی که مشروعیت خود را از تأیید و حمایت توده‌های مردم و دفاع از منافع ملی کسب می‌کند و در عین حال چندان هم پای‌بند پیروی از قواعد دموکراسی...

سه‌شنبه، 13 بهمن 1394

جنبش صلح

چیزی که بتوان آن را جنبش صلح نامید، دست‌کم به مدت دو قرن، اگر نه بیش‌تر، در اروپا وجود داشته است. اما جنبش صلح برخلاف جنبش‌های دیگر مثل جنبش...

جمعه، 18 دی 1394

جمهوریت

عبارت رومی res-publica حاکی از این است که امور عمومی باید مورد توجه و علاقه‌ی مردم باشد: دولت را باید شهروندان فعال بگردانند و نه پادشاهان، اقلیت‌های...

جمعه، 18 دی 1394

جامعه باز

این عبارت اکنون وارد اصطلاحات رایج علم سیاست شده است و به وفور مورد استفاده‌ی همه‌ی نویسندگان و سیاستمداران قرار می‌گیرد؛ البته مردم کوچه و بازار...

جمعه، 18 دی 1394

توتالیتاریسم / تمامت‌خواهی

توتالیتاریسم که رواج و محبوبیت شایانی کسب کرده است، از اصطلاحات ناظر بر طبقه‌بندی در علوم اجتماعی است برای توصیف ویژگی‌های اساسی رژیم‌های تک‌حزبی...

پنجشنبه، 17 دی 1394

تجدیدنظرطلبی

این اصطلاح در اواخر قرن نوزدهم وارد تفکر مارکسیستی شد و مقصود از آن ارزیابی انتقادی و تقریر دوباره‌ی ایده‌های مارکس، خصوصاً درباره‌ی رشد و توسعه‌ی...

چهارشنبه، 16 دی 1394

پراگماتیسم

پراگماتیسم نامی است که معمولاً به نهضت فلسفی کلاسیکی در ایالات متحده‌ی امریکا داده می‌شود. این نهضت در آخرین دهه‌ی قرن نوزدهم پدیدار شد و در...

پنجشنبه، 10 دی 1394

پدرسالاری

زنان در جامعه‌ی قرن بیستم در اکثر حیطه‌های زندگی اجتماعی به صورت نظام‌مند با محرومیت و نابرخورداری مواجه‌اند. پدرسالاری نظامی اجتماعی است که...

پنجشنبه، 10 دی 1394

بنیادگرایی

این اصطلاح که در بدو پیدایش برای اشاره به انواع آیین‌های پروتستانی محافظه‌کار، به طور اخص در امریکا به کار ‌می‌رفت درکاربرد فعلی با مسامحه بسط...

پنجشنبه، 10 دی 1394

بناپارتیسم

نوعی حکومت، که شکل اصلی آن در رژیم‌های ناپلئون اول و سوم دیده‌ می‌شد و در آن جامعه‌ی مدنی و نهادهای سیاسی نمایندگی به انقیاد قدرت نظامی ‌پلیسی...

پنجشنبه، 10 دی 1394

امپریالیسم

مفهوم «امپریالیسم» در آغاز قرن بیستم و برای بحث نظری و مقابله‌ی عملی با توسعه غیرمنتظره‌ی اقتصاد جهانی سرمایه‌داری ابداع شد. هم در تفکر لیبرالی...

چهارشنبه، 9 دی 1394

الیگارشی

این اصطلاح، به قسمی که افلاطون و ارسطو برای نخستین بار تعریف کردند، به معنای حکومت اقلیت کوچکی از ثروتمندان است و قابل مقایسه با پادشاهی (حکومت...

يکشنبه، 6 دی 1394

اقتدار

‏با اینکه اقتدار را به راحتی می‌توان حق مطالبه و برخورداری از اطاعت، غالباً با پذیرش دوطرفه [فرمان‌دهنده و فرمانبردار]، تعریف کرد، اختلاف‌نظر...

يکشنبه، 6 دی 1394

اصلاح طلبی

‏اصلاح طلبی که ابتدا در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم مشاجره‌ای درون سوسیالیسم غربی درباره مناسب‌ترین و مطلوب‌ترین روش‌های سیاسی برای تحقق...

يکشنبه، 6 دی 1394

آینده‌شناسی

در اوایل قرن بیستم آشکار بود که تغییر پرشتاب توانایی‌ها و روش‌های زندگی بشر احتمالاً ادامه خواهد داشت. شماری از تحلیلگران سرشناس و صاحب نفوذ...

جمعه، 4 دی 1394

آوانگارد

این اصطلاح فرانسوی به لحاظ لفظی معنایی جز مترادف انگلیسی‌اش «vanguard» ندارد که به معنای پیش‌قراول است. کاربردهای استعاری این واژه تقریباً به...

جمعه، 4 دی 1394