توحید واجب تعالی در حکمت متعالیه (1)
پس از اثبات واجب الوجود، بحث در اوصاف ذات حق تعالی است، یکی از این اوصاف، توحید و یگانگی اوست. حضرت امام توحید را به «ارجاع کثرات به وحدت و فناء...
شنبه، 30 مرداد 1395
واجب الوجود بسیط الحقیقه است
انسان در مواجهه با ممکنات- خواه مجرد و خواه مادی - در آنها یک امر مشترک می‌یابد و آن مرکب بودن آنهاست. عقل حکم می‌کند که اگر موجودی مرکب باشد،...
شنبه، 30 مرداد 1395
زیادت وجود بر ماهیت در حکمت متعالیه
در امور عامه بحثی تحت عنوان «زیادت وجود بر ماهیت» مطرح، و با ادله محکمی اثبات می‌شود که برخلاف حیثیت وجود- که مشترک بین همه واقعیت‌ها است- حیثیت...
شنبه، 30 مرداد 1395
اثبات واجب الوجود در حکمت متعالیه (2)
قبلاً ذکر کردیم در یک دید کلی براهینی که انسان را به خدا می‌رساند سه دسته‌اند که یکی از آن براهین، براهین قرآنی بود. این دسته از براهین را در...
چهارشنبه، 27 مرداد 1395
اثبات واجب الوجود در حکمت متعالیه (1)
اولین و مهم‌ترین بحثی که در الهیات بمعنی الاخص مطرح است، اثبات واجب تعالى است. البته لازم است قبل از شروع به سؤالات زیر پاسخ داده شود:
چهارشنبه، 27 مرداد 1395
عقل و عاقل و معقول در حکمت متعالیه
«عقل» اصطلاحات گوناگونی دارد: 1- عقل، جوهری است که در مقام ذات و فعل مجرد از ماده است. (در بحث مقولات عشر مطرح شد). 2- عقلی، غریزه‌ای است که...
چهارشنبه، 27 مرداد 1395
حرکت و زمان در حکمت متعالیه
شاید از جمله مسائلی که باید قبل از ورود به بحث حرکت حل شود، این است که جای بحث از حرکت در فلسفه است یا علم طبیعی؟ از تتبع در کتب و آثار فلاسفه...
چهارشنبه، 27 مرداد 1395
سبق و لحوق و حدوث و قدم در حکمت متعالیه
در این نوشته درباره‌ی دو مسأله‌ی مستقل فلسفی بحث می‌شود، که طرح بحث آن در دو فصل جداگانه هیچ اشکالی ندارد و بلکه بهتر است. ولی ما به تبعیت از...
چهارشنبه، 27 مرداد 1395
مقولات عشر در حکمت متعالیه
ماهیت در یک تقسیم بندی اولیه به جوهر و عرض تقسیم می‌شود و گاهی گفته می‌شود، موجودات عالم بر دو قسم‌اند:(1) جوهر و عرض، شاید اینکه جوهر و عرض...
چهارشنبه، 27 مرداد 1395
علیت در حکمت متعالیه
شاید قدمت مسأله علیت به قدمت فکر انسان بوده است. همین که انسان اولیه به دنبال چرایی کاری بوده و از علت آن سؤال می‌کرد، نشان می‌دهد که ذهن بشر...
چهارشنبه، 27 مرداد 1395
مواد ثلاث در حکمت متعالیه
مواد ثلاث یکی از بحث‌های مشترک بین فلسفه و منطق است. در منطق در باب قضایا و تقسیم آنها، جهات قضایا وجوب و امکان و امتناع مطرح می‌شود و در فلسفه...
چهارشنبه، 27 مرداد 1395
هویت
این اصطلاح که مشتق از ریشه‎ی لاتین idem متضمن همسانی و تداوم و استمرار است، تاریخ فلسفی دور و درازی دارد که به بررسی ثبات و دوام در دل تغییر...
يکشنبه، 24 مرداد 1395
هستی‌شناسی
برای این اصطلاح دو معنا می‎توان تشخیص داد: شاخه‌ای از فلسفه که با ماهیت هستی یا وجود، به خودی خود، و مستقل از هر چیز موجود معینی، سر و کار دارد...
يکشنبه، 24 مرداد 1395
نسبی‌گرایی
اگر عقیده‌ی حقیقی را عقیده‌ای تعریف کنیم که با واقعیت مستقلی تطبیق می‌کند، نسبی‌گرایی منکر این است که عقاید می‌توانند به این معنا حقیقی باشند،...
يکشنبه، 24 مرداد 1395
واقع‌گرایی
به طورکلی «واقع‌گرایی» در فلسفه عبارت است از اعلام وجود بعضی هستارهای مناقشه برانگیز (مثل کلی‌ها، اشیاء مادی، قوانین علّی؛ گزاره‌ها، اعداد، احتمالات؛...
يکشنبه، 24 مرداد 1395
کلیات مباحث وجود در حکمت متعالیه
تعریف فلسفه: از آنجا که قبل از ورود به هر علمی دانستن تعریفی از آن علم که در واقع محدوده بحث‌های آن را روشن می‌سازد، لازم است در اینجا ابتدا...
يکشنبه، 24 مرداد 1395
ناخودآگاه
مفهوم ناخودآگاه تاریخ دور و درازی دارد که نام‎های متفکرانی همچون لایب نیتس، آرتور شوپنهاور، فریدریش نیچه و کارل فُن هارتمان را شامل می‎شود. اما...
شنبه، 23 مرداد 1395
منطق
منطق رشته‎ای قدیمی است. منطق، به گونه‎ای که بنیانگذار آن، ارسطو، چهار قرن پیش از میلاد می‎انگاشت، دانشی نظری همچون ریاضیات یا فیزیک نیست، بلکه...
شنبه، 23 مرداد 1395
ماهیت انسان
تعریف‎های متعارض فراوانی از این مفهوم وجود دارد. هر یک از این تعریف‌ها نه فقط مبتنی بر موضع خاصی است بلکه مدعی مزیت منحصر به فردی برای دیدگاه...
جمعه، 22 مرداد 1395
ماده‌‌گرایی دیالکتیکی
این اصطلاح که نخستین بار پلخانف و لنین در شرایط مبارزه‎ی انقلابی روسیه ابداع کردند و به معنای فلسفه‎ی مارکسیستی بود، علاوه بر آن برای مشخص ساختن...
جمعه، 22 مرداد 1395