اتهام معتزلی‌گری

مرزبندی و جداسازی فرقه‌ها از یکدیگر، همواره از دغدغه‌های مهم بزرگان هر فرقه، برای حفظ استقلال و اصالت فرقه‌ مورد پسند خود بوده است. در واقع،...

پنجشنبه، 9 فروردين 1397

دفاع از دشمن‌ترین مردم

معتزلیانِ شیعه شده از جریان‌های فکری اثرگذار در میانه‌ی دو مدرسه‌ی کلام امامیه در کوفه و بغدادند که ابوعیسی وراق، ابن‌راوندی، ابن‌قبه رازی و...

پنجشنبه، 9 فروردين 1397

شاگرد خلف

توانایی سید‌مرتضی در تثبیت مدرسه‌ی کلامی بغداد و ماندگاری آن در میان امامیه، از دو جهت می‌تواند در کانون مطالعه قرار گیرد: جهت اول، توجه به محتوا...

پنجشنبه، 9 فروردين 1397

دفاع از اندیشه‌های امامیه

ابن قبه‌ی رازی یکی از متکلمان مشهور امامیه در شرق جهان اسلام بوده و در اواخر سده‌ی سوم و اوایل سده‌ی چهارم هجری در ری می‌زیسته است. وی که سابقه‌ی...

چهارشنبه، 8 فروردين 1397

ملاک معتزلی بودن

ابوسهل اسماعیل بن علی (311 ق) و ابومحمد حسن بن موسی (310/300 ق) دو متکلم برجسته‌ی خاندان شیعی نوبختی‌اند که با نگارش آثار فراوان کلامی، به ویژه...

چهارشنبه، 8 فروردين 1397

خودبسندگی عقل

کلام امامیه در قرن دوم از پویایی و شکوفایی ویژه‌ای برخوردار بوده است. در آن زمان متکلمانِ پرورش یافته در دامان امامان معصوم (علیهم السلام) با...

چهارشنبه، 8 فروردين 1397

از اعتزال تا گرایش به مدرسه‌ی کوفه

کلام امامیه در سده‌های دوم تا پنجم هجری قمری دو دوره‌ی متفاوت در کوفه و بغداد را پشت سرگذاشته است. بررسی این دوره و نوع رویارویی کلام امامیه...

چهارشنبه، 8 فروردين 1397

معتزلیان شیعه‌شده

«معتزلیانِ شیعه شده» عنوانی برای برخی از معتزلیانی است که عمدتاً در طول سده‌ی سوم هجری و اوایل سده‌ی چهارم زندگی می‌کرده‌اند. اینان بعد از جدایی...

چهارشنبه، 8 فروردين 1397

کلام در بوته‌ی نقد

غزالی هم دقیق شدن بیش از اندازه در بحث‌های کلامی و سعی فراوان برای برهانی و عقلی کردن ایمان را نپسندید و به متکلمان پیشنهاد کرد که از علم کلام...

سه‌شنبه، 22 اسفند 1396

و خدا عقل را آفرید!

حوصله‌ی من در کسب دانش به آن اندازه بود که در یک فن، بیش از بیست هزار ورقه با خطّ ریز نوشتم و پانزده سال از عمر خود را شب و روز برای نگارش کتاب...

دوشنبه، 30 بهمن 1396

بررسی و نقد نظریه‌ی جنبشِ «احیای اعتزال»

جوادی در این گفتار می‌کوشد با توجه به مسئله‌ی «حسن و قبح عقلی» و بررسی «نقش عقل در استنباط قواعد دینی»، مقدمه‌ای برای بررسی جنبش احیای اعتزال...

يکشنبه، 22 بهمن 1396

تأثیرات متقابل فلسفه و کلام اسلامی

در طول تاریخ بشریت علوم مختلف، به ویژه آن دسته از علوم که در زمینه‌ها و حوزه‌های مشترک (در روش، موضوعات و مسایل) پدید آمده و رشد یافته‌اند، همواره...

يکشنبه، 22 بهمن 1396

عناصر مشخصه‌ی کلام شیعه

سعیدی مهر برای پرداختن به عناصر و مشخصه‌های کلام شیعی در ابتدا به شکلی مختصر به چیستی علم کلام و زمینه‌های پیدایش آن به طور عام اشاره می‌کند....

يکشنبه، 22 بهمن 1396

آسیب‌شناسی علم کلام و راهبرد پویاسازی آن

گفتار حاضر به بررسی کاستی‌ها و آسیب‌های علم کلام شیعی و راهبردهای پویاسازی آن از دیدگاه علی اکبر رشاد می‌پردازد. ایشان نخست علم کلام را تعریف...

يکشنبه، 22 بهمن 1396

تغییر در تبیین اندیشه‌ی بدا

با مطالعه در عناوین و موضوعات کلامی به تعبیر و تحولاتی در آن برمی‌خوریم که گاه موجب فرسنگ‌ها فاصله میان دیدگاه‌های نخستین با نظریه‌ی دانشمندان...

چهارشنبه، 27 دی 1396

معرفت اضطراری خداوند

موضوع معرفت‌شناسی - به ویژه معرفة‌الله - و چگونگی دستیابی به آن و به تعبیر دیگر، اکتسابی یا اضطراری بودن معارف، در محافل علمی مسلمان و در بین...

چهارشنبه، 27 دی 1396

ورود به فرایند معرفت خداوند

یکی از موضوعات بنیادی و بحث‌برانگیز در تفکر کلامیِ مذاهب اسلامی، جایگاه عقل در معرفت دینی است. عمده‌ی مسلمانان در دوره‌ی نخست چندان توجهی به...

چهارشنبه، 27 دی 1396

در بستر میراث کلامی

ابوسهل و ابومحمد نوبختی و در ادامه شیخ مفید و سیدمرتضی بزرگ‌ترین پرچمداران کلام امامیه در مدرسه‌ی بغداد از غیبت صغرا تا افول آل‌بویه‌اند. مدرسه‌ی...

سه‌شنبه، 26 دی 1396

مواجهه با میراث امامیه

شیخ مفید متکلم، فقیه، مورخ و حدیث‌شناس برجسته‌ی امامیه و یکی از اثرگذارترین عالمان در حوزه‌ی معارف شیعی است. نگاه انتقادی وی به اقوال مشهور میان...

سه‌شنبه، 26 دی 1396

جریان حدیثی امامیه در بغداد

حدیث امامیه در طول حیات خود، به‌سان سایر پدیده‌های فکری و فرهنگی، تحولات و تطوراتی داشته است. میراث جریان حدیثی امامیه که همانند دیگر جریان‌های...

سه‌شنبه، 26 دی 1396