اصطلاح شناسی حدّ در علوم منطق و فقه

در لغت به معنی کرانه، کناره، انتها و نیز به معنی اندازه و تیزی و تندی است. حدّ، در دو اصطلاح به کار می‌رود: منطقی، فقهی:

يکشنبه، 6 خرداد 1397

حجت در اصطلاح اهل منطق

در اصطلاح اهل منطق، نامی است بر مجموع تصدیق‌ها یا قضیه‌های معلوم که چون بر طبق معیارهای منطقی به یکدیگر بپیوندند و تنظیم یابند تصدیقی مجهول،...

چهارشنبه، 2 خرداد 1397

شهید صدر و استقراء

استقرا حرکت از جزئیات به سمت فرضیه‌های کلی است. استقرا هیچ‌گاه به صورت جدی، آن چنان که دغدغه‌ی فیلسوفان غربی بوده، مسأله‌ی فیلسوفان مسلمان نبوده...

چهارشنبه، 18 بهمن 1396

ايساغوجي، مدخل علم منطق

تازه‌ترين اثري که از دکتر محمد خوانساري، استاد برجسته و بلندآوازه‌ي منطق، به طبع رسيده است ترجمه‌ي ايساغوجي است، تأليفِ فرفوريوس صوري که استاد...

شنبه، 28 مرداد 1396

سعدالدین تفتازانی

تفتازانی، سعدالدین مسعود بن عمر شافعی هروی (722-792 ق) فقیه، مفسر، متکلم ادیب و مؤلف شافعی. او در تفتازان (که دهی است در دهستان قوش خانه از بخش...

پنجشنبه، 31 فروردين 1396

منطق سهروردی

حكایت است روزی طلبه‌ای‌‌ از استاد خود پرسید: «منطق به چه كار ما می‌آید كه‌ این‌‌ همه وقت خود را برای آموختن آن تلف می‌كنیم؟»

دوشنبه، 28 فروردين 1396

تساوی

تساوی، در لغت به معنی برابری و همانندی دو چیز با یکدیگر است. در اصطلاح اهل منطق، تساوی، یکی از نسبت‌های چهارگانه (= نِسَبِ اربعه) بین دو کلی...

چهارشنبه، 9 فروردين 1396

ترکیب مفصّل

ترکیب مفصَّل، یا مغالطه به اشتراک قسمت: گونه‌ای از گونه‌های مغالطه، یا قسمتی از شگردهای سفسطه در حوزه‌ی الفاظ. و آن چنان است که دو حکم مختلف...

چهارشنبه، 9 فروردين 1396

مغالطه پژوهی نزد کاتبی قزوینی

علی بن عمربن علی شافعی، ملقب به نجم الدین و معروف به دبیران کاتبی قزوینی (600- 675 ه.ق) از بزرگان علما و حکما و دانشمندان رصد و ریاضیات که به...

يکشنبه، 24 بهمن 1395

مغالطه پژوهی نزد خواجه نصیرالدین طوسی

محمدبن محمد بن الحسن الطوسی معروف به خواجه نصیرالدین طوسی، دانشمند، فیلسوف شیعه و از بزرگ ترین ریاضیدانان و منجمین مسلمان متولد سال 597 هـ.ق...

يکشنبه، 24 بهمن 1395

مغالطه پژوهی نزد فخر الدین رازی

فخر الدین محمد بن عمربن حسین رازی، معروف به امام فخر رازی و ابن الخطیب و ملقب به امام المشککین (544- 660 ه.ق)، از علما و حکما و متکلمین بزرگ...

يکشنبه، 24 بهمن 1395

مغالطه پژوهی نزد اثیر الدین ابهری

اثیرالدین مفضل بن عمر ابهری ملقب به اثیرالدین ایساغوجی فیلسوف، ریاضیدان و عالم هیأت، متوفی به سال 663 ه.ق است که در علوم مختلف از جمله فلسفه...

يکشنبه، 24 بهمن 1395

مغالطه پژوهی نزد غزالی

ابوحامد محمد غزالی، فقیه، متکلم، فیلسوف و عارف قرن پنجم و ششم (450 ه. - 505) در طوس به دنیا آمد و نزد اساتید بزرگی، چون جوینی، تحصیل نمود و به...

يکشنبه، 24 بهمن 1395

مغالطه پژوهی نزد سهروردی

شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک ابوالفتوح سهروردی (540-578 ق)، ملقب به شیخ اشراق و شیخ مقتول، در روستایی نزدیک زنجان دیده به جهان گشود و نزد...

يکشنبه، 24 بهمن 1395

مغالطه پژوهی نزد ابن سینا

ابن سینا نسبت به سلف خود، فارابی، نویسنده‌‌‌ای با اسلوب تر و منسجم تر بود و روانی سبک او سهم به سزایی در انتشار آثار وی در میان طلاب فلسفه و...

يکشنبه، 24 بهمن 1395

مغالطه پژوهی نزد فارابی

محمد بن محمد بن طرخان فارابی (ف 339 ه.ق) که جمهور صاحب نظران او را یکی از برجسته ترین منطقدانان و شارحان افلاطون و ارسطو دانسته و ستوده اند،...

يکشنبه، 24 بهمن 1395

مغالطه پژوهی نزد ارسطو

ارسطو ابتدا تعریف تبکیت و فرق آن با قیاس صحیح را بیان می‌کند، سپس به تبیین انواع استدلالات برهانی، جدلی، امتحانی و مشاغبی می‌پردازد. آنگاه اغراض...

يکشنبه، 24 بهمن 1395

نظریه‌ی خواجه نصیرالدین در مؤلَّفات تقییدی و اِخباری

این مقاله بر آن است که نظر خواجه نصیر را درباره‌ی ویژگی‌های مؤلَّفات تقییدی و خبری عرضه کند. خواجه برای عرضه کردن این ویژگی‌ها ابتدا تألیفات...

پنجشنبه، 1 بهمن 1394

مهجور ماندن دلالت التزام نزد منطق‌دانان مسلمان

مسئله‌ی مهجوریت دلالت التزام را برای نخستین بار ابن سینا مطرح کرد و منطقدانان پس از وی آن را به منزله‌ی یک مسئله‌ی منطقی مدون کردند و در نتیجه...

شنبه، 26 دی 1394

نوآوری‌های منطقی فارابی

ابونصر فارابی با ایضاح مفاهیم غامض منطق ارسطویی در شرح و تفسیر استادانه‌ی خود بر تمام ابواب كتاب ارغنون ارسطو، و همچنین با نوآوریهای بی بدیل...

دوشنبه، 21 دی 1394