مقاومت در آئینه ادب پارسی (قسمت دوم)

به هر حال از فردوسی تا اخوان ثالث راه هزار ساله ایست که جز معدودی از شعرا و نویسندگان توفیق دفاع از وطن را نداشته اند و این بیشتر به دلیل وجود...

شنبه، 5 مرداد 1398

مقاومت در آئینه ادب پارسی (قسمت اول)

سرزمین ایران از آغاز شکل‌گیری آبستن حوادث، جنگ‌ها، حکومت‌ها،هجوم‌های بیگانگان و انبوهی ازاین‌دست بوده است. در سال‌های معاصر نیز با پدیده‌های...

سه‌شنبه، 1 مرداد 1398

وحدت اندام‌وار صور خیال

کامل‌ترین شکل تصویر شعری آن است که در آن، دو کارکردِ [ارتباط حسی و روانی] در هماهنگی کامل با هم باشند و تأثیری واحد بیافرینند که نه معرف دو نیروی...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

تحلیل روان‌شناختی صور خیال

تا اواسط این قرن توجهی به ماهیت روان شناختی رویکرد جرجانی به آفرینش ادبی نشده بود. جای تأسف است که اولین شرح مختصری که در مورد رویکرد روانشناختی...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

کارکرد روان‌شناختی و کارکرد ارتباط حسی تصویر

وقتی شاعری می‌‌گوید: «ماه چون صورتی گرداست»، او چیزی می‌گوید که فقط به ظاهر شبیه تصویر شاعر دیگری است که می‌گوید «ماه چون قرص نان (گرد) است.»...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

نقش آفرینش تخیلی در شعر

یکی از ویژگی‌های بارز آثار ادبی که پیشینیان جرجانی نوشته‌اند غیاب بحث جدی درباره‌ی ماهیت فعالیت دخیل در آفرینش ادبی است. اگرچه، مقصود این نیست...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

بررسی زبان‌شناختی تشبیه

تشبیه از نظر منتقدان عرب تا جایی که مسئله‌ی الگوهای زبانی مطرح است، دارای پیچیدگی چندانی نیست. شاید این موضوع ناشی از این واقعیت است که نقد عربی...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

بررسی زبان‌شناختی تمثیل

تحقیق جرجانی در صورت‌های زبانی استعاره به طور کل، و تأکید او بر معیار جانشینی مستقیم استعاره‌ی اسمی به طور خاص در تمایزی که او بین شکل‌های مختلف...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

طبقه‌بندی استعاره

جرجانی در باب وجه‌شبه، این امکان را به وجود آورده است تا طبقه‌بندی او از استعاره را که منشأ در سه عامل فوق دارد توضیح دهیم. این ویژگیِ طبقه‌بندی...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

بررسی زبان‌شناختی مجاز

جرجانی صورِ خیال را در روند کلی بررسی ماهیت معنی و ساخت [نظم] مطالعه می‌کند. بنابراین کاملاً طبیعی است که توجه‌اش را بر الگوهای ساختار معطوف...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

نظریه‌ی استعاره

استعاره، به مثابه یک کنش تخیلی که دو هستی را در ضمیر آگاه شاعر با هم یگانه می‌کند و آن دسته از صفات آنها را که به موقعیت شعری و به بافت صورِ...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

صورت‌های تصویرپردازی به مثابه‌ی تخیل

جرجانی تصویرپردازی را شیوه‌های بیانِ مبتنی بر کشف یک ویژگی یا حوزه‌ای از ویژگی‌های مشترک بین دو عنصر منفرد یا پیچیده می‌پندارد؛ میزان این کشف...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

تشبیه و شباهت بصری

جرجانی به شباهت بصری توجه ویژه‌ای دارد، اما اهمیت این موضوع برای او چنان است که یک فصل مستقل را به تحقیق در انواع متفاوت شباهت بصری و تأثیر زیبایی...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

پیوند پنهان در تصویرپردازی نمادگرایانه

با ظهور نمادگرایی در فرانسه و قبل از آن با اشعار بودلر و رمبو، مفهوم تازه‌ای در باب ماهیت شعر به ادبیات اروپا وارد شد. پیش‌زمینه و عوامل مؤثر...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

ماهیت وجه شبه

تشبیه عامل اولیه‌ی تعیین ماهیت حسی یا غیرحسی صورِ خیال است، و عامل ثانویه‌ی آن ماهیت جوهرهای دخیل در آفرینش صورت خیالی است. کاوش بیش‌تر در ویژگی‌های...

سه‌شنبه، 25 مهر 1396

ماهیت دیداری تصویرپردازی

جرجانی در بررسی تمثیل به طور خاص، به شدت بر ماهیت تصویر، آن‌گونه که در این صنعت ادبی تجلی پیدا کرده است، تأکید می‌ورزد. او می‌گوید حس بینایی...

سه‌شنبه، 25 مهر 1396

تصویرپردازی و آرایه‌بندی

هنگامی که به ماهیت تزیینی تصویرپردازی می‌پردازیم، لازم است حالتی را که بر اساس آن می‌توان یک تصویر را تزیینی یا آرایه‌ای نامید تعریف کنیم. رزموند...

سه‌شنبه، 25 مهر 1396

تصویرپردازی و معنا

جرجانی بیان هنری را یک واحد سخت به هم بافته در نظر می‌گیرد. در نتیجه، هر عنصری ازاین واحد برای عبارت حیاتی است و از آن عبارت به عنوان یک کل،...

سه‌شنبه، 25 مهر 1396

ماهیت حس‌انگیز صورِ خیال

خطر بزرگ هنگام بحث درباره‌ی ماهیت حس‌انگیز صورِ خیال، عمال‌گونه که هر منتقد یا شاعر پیش از سده‌ی بیستم تصور کرده است، گرایش به توصیف آثار منتقدان...

سه‌شنبه، 25 مهر 1396

شباهت همچون صورت خیال در شعر

شباهت، طبق نظر جرجانی، علت وجودی صورِ خیال در شعر است. هر سه صورت تصویرپردازی، همان‌گونه که به تکرار در دلائل‌الاعجاز و اسرارالبلاغه تأکید شده...

سه‌شنبه، 25 مهر 1396