واژه‌ي هَمز و لَمز (طعنه زدن و عيب جويي کردن) در قرآن

اصل هَمز همان فشردن و شکستن است. در مفردات راغب آمده است: «همزتُ الشيء في کفي» يعني عصاره‌ي آن را گرفتم؛ و «همز الانسان في اغتيابه». در قرآن...

سه‌شنبه، 24 فروردين 1395

واژه‌ي هدايت در قرآن

خداوند اضافه کننده‌ي وجود، خالق هر موجود است و از کمال او دور است که مخلوقاتش را به خود واگذارد تا بدون نظام پيش بيني شده حرکت کنند و يا بدون...

سه‌شنبه، 24 فروردين 1395

واژه‌ي نور در قرآن

هيچ تعريفي از نور مثل خود نور نيست، و چگونه چيزي قابل تعريف مي‌گردد در حالي که ‌اشياء به واسطه‌ي آن تعريف مي‌شوند! و يا کسي که منشأ دلالت بر...

يکشنبه، 22 فروردين 1395

واژه‌ي نفس در قرآن

برگرفتن همه‌ي معاني نفس آسان نيست، کافي است به مهمترين آنها اشاره شود. از جمله به معناي روح در آيه‌ي: أخرِجُوا أنفُسَکُم؛ يعني ارواحکم و به معناي...

يکشنبه، 22 فروردين 1395

واژه‌ي نعمت در قرآن

وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ. چه نيکوست از نعمت خداوند سخن گفتن! همچون خود نعمت شيرين و زيباست، و همچون نعمت غني و گسترده. انديشه هر...

يکشنبه، 22 فروردين 1395

واژه‌ي نبوت در قرآن

شيخ صدوق، در معاني الأخبار از سعيد بن جُبير و او از ابن عباس روايت مي‌کند که، عربي به پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) گفت: «السلام عليک يا...

يکشنبه، 22 فروردين 1395

واژه‌ي مرگ در قرآن

شايد از بين تعريفهايي فراوان که از مرگ يافتم، دقيقترين و فراگيرترين آن، تعريف ميرداماد در القبسات باشد. او مي‌گويد: «حقيقت مرگ جسماني، انتقال...

چهارشنبه، 18 فروردين 1395

واژه‌ي ميثاق (عهد و پيمان) در قرآن

ميثاق، همان عهد و پيمان محکم و استوار است از «وثقت الشي‌ء» يعني «أحکمته شداً و ربطاً» (آن را محکم و سخت بستم). يعني پيمان بستن بر وديعه‌ا‌ي مثل...

چهارشنبه، 18 فروردين 1395

واژه‌ي مکر در قرآن

مکر در کاربرد لغوي، يعني آبياري کردن زمين، گفته مي‌شود: «أمکروا الارض فانها صلبة ثم أحرثوها»؛ يعني آبياري کنيد. گويي آبياري کردن همان چاره‌جويي...

چهارشنبه، 18 فروردين 1395

واژه‌ي مس در قرآن

در لسان العرب آمده است، مس يعني، «گرفتن چيزي به دست.» و همچنين آمده است: «مستُ الشيء أمسهُ مساً»؛ يعني «آن گاه که با دستت لمس کردي.» در مفردات...

چهارشنبه، 18 فروردين 1395

واژه‌ی مجاهدت در قرآن

مجاهدت، با جهاد تنها در این مسأله تفاوت دارد که مجاهدت به معنای غلبه یافتن بر هوای نفس و خواسته‌های آن و درگیری با گرایشها و تمایلات آن از باب...

چهارشنبه، 18 فروردين 1395

واژه‌ی مجنون در قرآن

هیچ پیامبر و رسولی از ابتلا و رنج سخت نجات نیافت؛ و هرگاه بلا بر آنها نازل می‌شد، عزم آنها بر دعوت و تبلیغ زیادتر و دین آنها در جان پیروانشان...

چهارشنبه، 18 فروردين 1395

واژه‌ی مَثَل در قرآن

منظور از مثل، آنچه که بر زبان مردم از حکمت و جمله‌های کوتاه و گویا جاری است، نمی‌باشد بلکه منظور از آن، نظیر است که به توصیف و تشریح از باب مقایسه...

چهارشنبه، 18 فروردين 1395

واژه‌ی کلمات در قرآن

پیداست که جمع «کلمه» است و از نزدیکترین تعریفهای آن: «لفظی است که برای معنای مفرد وضع شده باشد.» و در هر لفظ وضع شده، مفرد یا مرکب، ناقص یا تام،...

چهارشنبه، 18 فروردين 1395

واژه‌ی کُفر در قرآن

در مراجعه به دلالت لغوی و اولیه، روشن می‌شود که معنای شایع کفر با این معنا ارتباطی زیاد دارد. کفر در لغت یعنی پنهان کردن چیزی؛ گفته می‌شود: «کفرت...

سه‌شنبه، 17 فروردين 1395

واژه‌ی کلام در قرآن

چه بسا، از کلام تعریفهایی زیاد توسط لغویان، نحویان، فیلسوفان و اندیشمندان ارائه شده باشد، ولی ما به دو تعریف بسنده می‌کنیم. یکی از آنها از بزرگان...

سه‌شنبه، 17 فروردين 1395

واژه‌ی کذب در قرآن

کذب یعنی مخالفت آشکارِ خبر و عدم توافق آنها به صورت قطعی؛ مثلاً اگر کسی بگوید در جنگل درختانی را دیدم که میوه‌ی میمون داده بودند و این میوه‌ها...

سه‌شنبه، 17 فروردين 1395

واژه‌ی کبر در قرآن

بنا به روایت کلینی در کافی، عبدالأعلی از امام صادق (علیه السلام) پرسید: کبر چیست؟ فرمود: «بزرگترین کبر آن است که نسبت به حق ناآگاه باشی و مردم...

سه‌شنبه، 17 فروردين 1395

واژه‌ی کتاب در قرآن

راغب با دقتِ نظر و هدفمند و قاعده مند به این اصطلاح پرداخته است. نخست از حیث لغوی و سپس به تدریج، به معانی زیاد و پرثمر و لذیذ آن رسیده است.

سه‌شنبه، 17 فروردين 1395

واژه‌ی کاهن در قرآن

وقتی بخشی از قرآن نازل می‌شد، در دل و جان مؤمنان حیرت و شگفتی ایجاد می‌کرد و بر ایمانشان می‌افزود، و بینش و فهم آنها را گسترش می‌داد و احساسشان...

سه‌شنبه، 17 فروردين 1395