واژه‌ی احاط در قرآن

احاط برگرفته از ماده «حوط»، در لغت به معنای حلقه زدن بر شیء است. احاطه شهر به معنای تسلط بر جوانب و اطراف آن به شكل دایره است. نیز به معنای نزدیك...

پنجشنبه، 24 فروردين 1396

واژه‌ی اجل در قرآن

خلیل بن احمد فراهیدی می‌نویسد: اجل- به فتح جیم- به معنای نهایت زمان در رسیدن مرگ یا سررسید بدهكاری و مانند آن است. ابن فارس می‌نویسد: اجل- به...

پنجشنبه، 24 فروردين 1396

واژه‌ی اثم در قرآن

در لغت دارای یك اصل و ریشه است و آن كُندی، بازماندن و تأخیر است و اطلاق آن بر گناه بدین سبب است كه گناه‌كار از خوبی باز می‌ماند. بر همین اساس...

پنجشنبه، 24 فروردين 1396

واژه‌ی اَجْر در قرآن

ابن فارس می‌نویسد: برای كلمه اجر دو اصل و ریشه است: اول اجرت بر عمل و دوم جبران شكستگی استخوان و جمله «اُجِرَتْ یَدُه» در همین معنا به كار رفته...

پنجشنبه، 24 فروردين 1396

واژه‌ی اتیان در قرآن

فیومی در مصباح المنیر می‌نویسد: وقتی می‌گوییم: «اتی الرجل» یعنی مرد آمد و كلمه «اتیان» اسم مصدر از فعل «اتی» است كه به صورت لازم و متعدی استعمال...

پنجشنبه، 24 فروردين 1396

واژه‌ی آیه در قرآن

راغب اصفهانی می‌نویسد: آیه به معنای علامت آشكار و روشن است كه در محسوسات و معقولات به كار می‌رود. همان گونه كه فرد با دیدن علائم نصب شده در راه‌ها...

پنجشنبه، 24 فروردين 1396

واژه‌ی اب در قرآن

«اب» در لغت به معنای تربیت و تغذیه است و هنگامی كه گفته می‌شود: «ابوت الشیء» یعنی به او غذا دادم. كلمه اب به معنای پدر، برگرفته از همین معناست....

پنجشنبه، 24 فروردين 1396

واژه‌ی ‌آل در قرآن

راغب اصفهانی می‌نویسد: «آل» برگرفته از اهل و تصغیر آن «اهیل» است؛ جز آنكه آل در استعمال فقط به انسان‌های شناخته شده اضافه می‌شود، مثل آل هاشم؛...

پنجشنبه، 24 فروردين 1396

کتاب در سه معنا در قرآن

با مطالعه‌ی آیات زیر که همگی از سوره‌ی اعراف هستند و در آن‌ها لفظ کتاب به سه معنای مختلف به کار رفته، رابطه میان مدلول لفظ قرآن و مدلول لفظ کتاب...

دوشنبه، 21 فروردين 1396

انحراف در فهم واژه‌ی «اُمّی»

کلمه‌ی «أمی» و مشتقات آن (أمیه و أمیون) فاقد اصل و ریشه‌ی عربی هستند، که این کلمه معرب است و اصل آن به لفظ «الأمم» برمی‌گردد که یهود بر غیرخود...

دوشنبه، 21 فروردين 1396

پیامبر امی و امت امی

موضوع امی بودن به حدیث نبوی که کیفیت آغاز وحی را روایت می‌کند منحصر نیست، زیرا آیاتی از قرآن وجود دارند که رسول (صلی الله علیه و آله و سلم)...

دوشنبه، 21 فروردين 1396

عقیده‌ی حنفاء یا حنیفیه

راویان حنیفیه را دین ابراهیم توصیف می‌کنند. اما نمی‌توانیم یقین داشته باشیم که آیا این عقیده پیش از آن که قرآن روشن سازد و بر آن تأکید کند، به...

دوشنبه، 21 فروردين 1396

نسخ در غیر احکام شرعی

در احادیث، لفظ نسخ گاه در مواردی به کار رفته که مربوط به درجات معرفتی یا میزان تکامل اخلاقی و تقوایی است؛ یعنی خدا یک مطلوب عالی دارد که در آیه‌ای...

يکشنبه، 1 اسفند 1395

جریان وقوع نسخ در حدیث

نکته‌ای که در احادیث، جلب توجه می‌کند این است که نسخ متوقف نشده و پس از قرآن، در کلام اهل بیت (علیهم‌السلام) که مفسران اصلی قرآن هستند نیز جاری...

يکشنبه، 1 اسفند 1395

معنای نسخ، ناسخ، و منسوخ

نسخ به معنای ازاله و زدودن، تبدیل، تحویل و جابه جایی است. اهل لغت آن را «نسخ به از میان برداشتن چیزی و جایگزین کردن چیز دیگر به جای آن» و «تحول...

يکشنبه، 1 اسفند 1395

نمونه‌هایی از محکمات قرآن

از امیرمؤمنان (علیه‌السلام) درباره‌ی تفسیر محکم کتاب خدای عزوجل می‌پرسند و حضرت، ابتدا آیه‌ای را معرفی می‌کنند که هیچ شکی در محکم بودنش نیست؛...

يکشنبه، 1 اسفند 1395

عوامل تشابه و نمونه‌ای از متشابهات

گاهی لفظ یا عبارتی به اعتبارات گوناگونی چون اعتبار عقلی یا عرفی، معانی مختلفی پیدا می‌کند و گاه واقعاً دچار اشتراک لفظی است و با وجود وحدت ظاهری...

يکشنبه، 1 اسفند 1395

علّت وجود متشابهات و آیات مشکل در قرآن

در کلامی منسوب به امیرمؤمنان (علیه‌السلام) آیات الهی به سه دسته تقسیم شده‌اند: 1. قسمی که عالم و جاهل می‌فهمند؛ 2. قسمی که صاحبان ذهن پاکیزه،...

يکشنبه، 1 اسفند 1395

مابه الشتراک حوامیم سبعه و مابه الامتیاز آنها

بحث در پیرامون سوره‌های هفتگانه‌ای است که آغاز همه‌ی آنها حروف «حم» قرار دارد، و به نام «حوامیم سبعه» معروفند و مضمون مشترک این هفت سوره، که...

جمعه، 24 دی 1395

اصطلاح رشد در قرآن

و چون بندگان من از تو درباره من سؤال کنند (بگو) که به درستی من به آن‌ها نزدیک هستم و دعای کسی را که مرا بخواند اجابت می‌کنم. پس باید از من بپذیرند...

يکشنبه، 19 دی 1395