صنف گرایی

کاربردهای اخیر این اصطلاح در علوم اجتماعی از دلالت‌های پیشین‌اش بر نظام اقتدارطلب و فاشیستی فاصله گرفته است و اکنون برای تحلیل نقش منافع سازمان‌یافته...

شنبه، 8 اسفند 1394

صنعتی شدن

فرایندی که طی آن جوامع با استفاده از فن‌آوری انرژی به تجهیزات و سازماندهی و مهارت‌های لازم برای تولید انبوه دست می‌یابند، صنعتی شدن نامیده می‌شود....

شنبه، 8 اسفند 1394

شیءوارگی

این اصطلاح به فرایندی اطلاق می‌شود که طی آن محصولات کنش ذهنی آدمیان همچون اموری عینی به نظر می‌رسند که مستقل از انسان هستند. در هر حال، می‌توان...

شنبه، 8 اسفند 1394

شهروندی

اندیشه‌ها و تصورات مربوط به مفهوم شهروندی در چندین دوره‌ی تاریخی شکوفا شده‌اند- در یونان و روم باستان، در شهرهای اروپای قرون وسطی، و در شهرهای...

چهارشنبه، 5 اسفند 1394

شورای کارگران

شورای کارگران که از نهادهای دموکراسی صنعتی است ممکن است شورای کار، شورای کارخانه، شورای شرکت یا فقط شورا نامیده شود. می‌توانیم با پیروی از گوتشلاخ...

چهارشنبه، 5 اسفند 1394

شهرنشینی

این اصطلاح که عموماً به عنوان معادلی برای گسترش شهرها یا شهری شدن به کار می‌رود، به طور اخص به آثار و نتایج اجتماعی و فرهنگی افزایش سهم جمعیتی...

چهارشنبه، 5 اسفند 1394

شرق‌شناسی

این اصطلاح که با کارهای انور عبدالمالک (Abdel-Malek, 1963) و ادوارد سعید (said, 1978) رواج یافت به معنای دیدگاه خاص شرق‌پژوهان یا مستشرقان نسبت...

چهارشنبه، 5 اسفند 1394

سنخ آرمانی

طبقه‌بندی پدیده‌ها در چند سنخ یا نوع وجه مشترک همه‌ی فعالیت‌های علمی و همچنین زندگی عادی است و بسیاری از مفاهیم علمی شامل انتزاع‌هایی از واقعیت...

سه‌شنبه، 4 اسفند 1394

سنت و سنت‌گرایی

سنت که جایگاه ویژه‌ای در میان رسوم و عرف و سبک و سیاق‌های قومی دارد که سنگ بناهای فرهنگ‌های بشری هستند، عموماً به رسومی اطلاق می‌شود که ریشه‌های...

سه‌شنبه، 4 اسفند 1394

سنجش و اندازه‌گیری

گزاره‌هایی همچون «A بیش‌تر از B صفت X را دارد»، «A، N برابر B صفت x را دارد» هنگامی ممکن است پایه و اساسی داشته باشند که روش‌های اندازه‌گیری...

سه‌شنبه، 4 اسفند 1394

سازمان صنعتی

تحلیل نظام‌مند فعالیت اقتصادی و گروه‌بندی‌های این فعالیت، ذیل این عنوان قرار می‌گیرد. به بیان کلی، چنین تحلیلی شامل موارد زیر است: گردآوری، سازماندهی...

سه‌شنبه، 4 اسفند 1394

سازمان

نقطه‌ی شروع این مفهوم که کاربرد فراوان و فزاینده‌ای در علوم اجتماعی یافته تشبیه جامعه به موجودات زنده است. در زیست شناسی، موجود زنده موجودی است...

سه‌شنبه، 4 اسفند 1394

ساخت‌یابی

اشاره به مفهوم ساخت‌یابی در علوم اجتماعی انگلیسی‌زبان تا سال 1927 قدمت دارد، و به صورت طرح نظری فراگیرتری در آثار ژرژ گورویچ دیده می‌شود (Gurvitch,...

سه‌شنبه، 4 اسفند 1394

ساختارگرایی

این پارادایم یا روش تحقیق در طول دهه‌های 1960 و 1970 رواج و نفوذ پیدا کرد، هرچند که در دوره‌های پیشین نیز اسلاف و پیش‌کسوتان چندی داشت. در تحلیل‌های...

سه‌شنبه، 4 اسفند 1394

ساختار اجتماعی

با این که ساختار اجتماعی یکی از مهم‌ترین مفاهیم در علوم اجتماعی است، اما چون اکثر دانشمندان علوم اجتماعی واژه‌های مورد استفاده‌ی خود را با دقت...

سه‌شنبه، 4 اسفند 1394

زیربنا و روبنا

این دو واژه استعاره‌های مارکسیستی است برای توصیف روابط میان اقتصاد (روابط تولید) و حکومت، و نیز سیاست با ایدئولوژی. مارکس و انگلس هرگز رساله‌ی...

دوشنبه، 3 اسفند 1394

زندگی روزمره

ما، وارثان سده‌ی نوزدهم، تلاش عظیمی کرده‌ایم که همه چیز را فرمانبردار عقل کنیم و برای هر چیز دلیل عقلی بیابیم، و ظاهراً از یاد برده‌ایم که، به...

دوشنبه، 3 اسفند 1394

روش‌شناسی

این مفهوم که توصیف فعالیتی از جانب دانشمندان در نقد روش‌ها، نظریه‌ها، مفاهیم و/ یا یافته‌های پژوهش علمی است، نباید با «تکنولوژی» اشتباه گرفته...

دوشنبه، 3 اسفند 1394

روستاییان

نگرش دنیای پیشاصنعتی به روستاییان آمیزه‌ای از خصومت و سکوت بود. اصطلاح «روستایی» به معنای «ده‌نشین» (از pias لاتین به معنای دهات یا بیرون شهر)...

دوشنبه، 3 اسفند 1394

واژه نامه‌ی علوم اجتماعی

بی‌هنجار، نابایست، ناروا، (معرب رواج). (پیشوند اَ در زبان فارسی در واژه‌های «انیرانی» و «اکناره» باز مانده است. پسوند al در زبان فارسی در واژگان...

سه‌شنبه، 20 بهمن 1394