انجیل در قرآن

در مسیحیت، «بشارت الهی» از عیسی مسیح سخن می‌گوید؛ ما در قرآن، بخشی از پیام الهی است که به عیسی ابلاغ شده است. از دوازده مرتبه‌ای که واژه‌ی انجیل...

شنبه، 11 فروردين 1397

انتقام در قرآن

مجازاتی که در ازای خسارت یا جنایت صورت می‌گیرد و ارتباط نزدیکی با مفهوم قصاص، یعنی «چیزی را به مثل همان چیز عوض دادن»، دارد. تقریباً در دوازده‌...

جمعه، 10 فروردين 1397

انتخاب در قرآن

گزینش یا تعیین فرد یا جامعه‌ای از جانب خداوند تا از این طریق وظیفه‌ای را به انجام برساند یا ادا کند، مرجعیتی را پذیرا شود یا مأموریت یا مقصودی...

جمعه، 10 فروردين 1397

انبیاء و نبوت در قرآن

دریافت کنندگان وحی الهی و رسالت جمعی آنان. «نبی» و جمع آن «نبیون» و «انبیاء» هفتاد و پنج بار در قرآن به کار رفته‌اند. به علاوه، واژه‌ی «نبوت»...

جمعه، 10 فروردين 1397

امنیت ملی در منابع دینی (قرآن و روایات)

مقاله‌ی حاضر، مطالعه‌ای اکتشافی در دست‌یابی به مفهوم، ابعاد و انواع امنیت و راه‌های تأمین آن در نظام اسلامی است و تلاش می‌نماید که دیدگاههای...

چهارشنبه، 23 اسفند 1396

اسکندر در قرآن

فاتح مقدونی که از سال 356 تا 323 پیش از میلاد می‌زیست. عالمان سنتی و جدید شخصیتی را که قرآن (کهف: 83، 86، 94) «ذوالقرنین» (صاحب دو شاخ) معرفی...

سه‌شنبه، 22 اسفند 1396

اسطوره‌ها و قصه‌ها در قرآن

اسطوره‌ها عبارت‌اند از روایت‌هایی که با آشکار ساختن الگوهای ازلی جهان تجربه شده سعی در تبیین و توصیف آن دارند؛ این روایت‌ها اغلب در چهارچوبی...

دوشنبه، 21 اسفند 1396

اَسرار/غیب/خفی در قرآن

امور مخفی. مفهوم قرآنی اسرار را در دریافتی عام می‌توان شامل «حروف مقطعه» (نک. فخر رازی، تفسیر، 3/2) و معانی مخفی یا درونی (باطن) آیات قرآن دانست...

دوشنبه، 21 اسفند 1396

اسرائیل در قرآن

جدّ قوم اسرائیل که در قرآن به کرات با نام «بنی‌اسرائیل » (فرزندان اسرائیل) جلوه‌گر شده است. اسرائیل فقط در دو جا (آل عمران: 93؛ مریم: 58) به...

يکشنبه، 20 اسفند 1396

اسحاق در قرآن

یکی از پسران ابراهیم . نام اسحاق، که در شمار پیامبران آمده (مریم: 49؛ صافات: 112)، هفده بار در شانزده آیه‌ی قرآن ذکر شده است. در نیمی از این...

يکشنبه، 20 اسفند 1396

استهزاء در قرآن

گفتار یا کردار اهانت‌بار یا تحقیرآمیز. مفهوم استهزاء در قالب مشتقات دو ماده‌ی هـ ز أ و س خ ر به کرات در قرآن آمده است. اسم‌ها و فعل‌های مشتق...

شنبه، 19 اسفند 1396

استکبار در قرآن

اتکای به نفس افراطی، نخوت. در قرآن، استکبار اغلب به منزله‌ی یک گناه تقبیح شده است، چرا که بسان نوعی شرک است، آیا استکبار پنداشت یا اشتیاق به...

شنبه، 19 اسفند 1396

استعداد در قرآن

موهبت، توانایی یا کششی که خداوند [در فرد] ایجاد می‌کند. هیچ واژه‌ی خاص قرآنی برای استعداد به این معنا وجود ندارد، هرچند معانی پیوسته با این مفهوم...

جمعه، 18 اسفند 1396

استعاره در قرآن

صناعتی ادبی که بدون ادات شباهت چون «شبیه» یا «مِثل» افاده‌ی تساوی معنایی می‌کند. در باب استعاره در علم بلاغت عربی بحث و دسته‌بندی‌های بسیاری...

جمعه، 18 اسفند 1396

اسباب و اثاث در قرآن

اشیاء قابل انتقال و تزیینات درون خانه. در قرآن، کاربرد اسباب و اثاث («مَتاع» و «أثاث»)، به طور مجاز، برای بحث درباره‌ی طبیعت ناپایدار هستی در...

پنجشنبه، 17 اسفند 1396

اسباب نزول و کاربستِ آن در قرآن پژوهی

روایاتی که عموماً از صحابه‌ی پیامبر نقل شده‌اند و سبب، زمان و مکان نزول بخشی از قرآن (معمولاً یک آیه) را بیان می‌کنند. در ورای مطالبی که به عنوان...

پنجشنبه، 17 اسفند 1396

ارم ذات العماد

نام یک مکان یا احتمالاً یک قبیله. این واژه با قوم عاد و از این‌رو، توسعاً با داستان هود پیامبر مرتبط است. تنها یک بار در قرآن به ارم اشاره شده...

سه‌شنبه، 15 اسفند 1396

اِرجاء در قرآن

مفهوم قرآنی تعویق یا تأخیر در عقوبت الهی. این مفهوم برگرفته از واژه‌ای است مربوط به ساحت مشیّت خداوند که در قرآن یک بار در آیه‌ی 106 توبه آمده...

سه‌شنبه، 15 اسفند 1396

ارث در قرآن

منابع سنتی اسلامی حاکی از آن است که انتقال درون نسلی اموال از طریق آخرین وصیت و وصیتنامه روندی شناخته شده قبل از ظهور اسلام و در دوره‌ی مکه داشته...

دوشنبه، 14 اسفند 1396

ارتداد

انکار یا روی‌گردانی از دین خویش. این معنا در قرآن عملاً با دو مفهوم اصلی کفر و ارتداد بروز می‌یابد، که مفهوم ارتداد بیش از کفر با مفهوم انکار...

دوشنبه، 14 اسفند 1396