بدون کوچکترین تردیدی دامنه تفرقه بین مسلمانان امروز از هر زمان دیگری گسترده تر است. جدایی ها آن چنان بارزند که از جنبه های سیاسی و اقتصادی، مسلمانان جهان را دیگر نمی توان به معنایی که در قرآن و سنت از آنها به عنوان امت یاد شده، مصداق آن مفهوم دانست.

با نگاهی دقیق تر به اوضاع امروز مسلمانان در می یابیم که این جدایی ها مربوط به اختلافات و تفاوت نظرهایی است که به نظر می رسد با گذشت قرون و اعصار تبدیل به مخالفت هایی غیر قابل آشتی شده باشند. مباحث تاریخی، درست مثل نقطه نظرات روز، چنان توده های انباشته ای را در هر گروه تشکیل داده اند که احساس حق به جانبی حاصله استحکام اعتقادات شخصی را چنان بالا می برد که بهای متقاعد شدن جهت سیاه مطلق دیدن و رد همه پایگاه های فکری «اغیار» تنها استماع یک سخنرانی یا مطالعه یک کتاب است.

این حق به جانبی در قلمروهای ادراک، دکترین، دیدگاه، رفتار، اخلاق، شیوه زندگی، روابط درون گروهی، زبان، انتخاب کلمات و مجموعه واژگان، طرز لباس پوشیدن، آمال و آرزوها و غیره گسترش می یابد. تمام این گرایشات تفرقه انگیز به قیمت جدایی از دیگر مسلمین یا اصطکاک در برخورد با دیگر مسلمانان، و حتی درگیری و «کشتار» مسلمانان دیگر اعمال می شود. تمام این رفتارهای «مقدس تر از ذات اقدس پروردگار» در رفتار یا تعهدات شخصی یا اجتماعی به تمام معنا متضاد با نص صریح قرآن و سنت پیامبرند. هم در قرآن و هم در سنت ما تأکیداتی شدید نسبت به رعایت عزت برادران مسلمان، با هم بودن در صلح و صفا و وحدت کلیه مسلمین جهان به عنوان یک ملت واحد را داریم. ما در این گفتار سعی خواهیم کرد دلایل عمده بروز این دو گانگی بین آن قرآن و سنتی که شدیدأ مشوق مرکزیت واحد سیاسی، یکپارچگی اسلامی و با هم بودن از یک سو بوده و هست، و این تفرقه های سنتی یا فرهنگی که ویژگی مسلمانان امروز از یک محله تا محله ای دیگر و از یک قاره تا قاره ای دیگر است را بررسی کنیم.

همه مسلمانان این آیه شریفه را هم خوانده و هم به کرات خوانده و شنیده اند که:« إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَ أَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ.» با این حال می بینیم که همه مسلمانان در خوشه هایی مجزا یا در قالب ملت - دولت هایی «مستقل» و جدا از هم با جوامعی فرقه ای و شیفته مرکزیت خویش - در تضاد و ناهماهنگی ای کامل با روح و کلام کتاب و سنت زندگی می کنند... پس چرا؟

برای شروع به پاسخ دهی به این سؤال لازم است به بررسی تاریخ مشترکمان بپردازیم. بدون توجه به پس زمینه ها با اولویت هایمان. این تاریخ عمومی به نظر می رسد از نقطه نظر مربوط به بحث ما از ترکیب سه محور موازی شکل گرفته باشد. محور نخست محور دکترینی ، محور دوم محور سیاسی، و محور سوم محور فقهی است. این سه محور موازی حاصلشان برای ما پدید آوردن مذاهب ادراکی، مذاهب سیاسی و مذاهب فقهی بوده است. خاستگاه همه این مذاهب فکری در دو یا سه قرن آغازین اسلام، پس از رحلت پیامبر عزیز ما، که درود خدا و رحمت او بر وی و خاندانش باد، ریشه دارد. برخی از این گرایشات عملا رنگ باخته و فراموش شده اند. در حالی که بعضی دیگر هنوز زنده و پوینده اند.

ریشه های فکری مذاهب

بدون پرداختن به هیچ گونه جزییاتی، ما مذاهبی داشتیم به نام های «جبریه»، «قدریه»، «مرجعه» و «معتزله». این نحله های فکری امروز به طور محسوس و به نحوی خیلی خودآگاه وجود ندارد. ما به مسلمانی برنمی خوریم که وقتی از هویتشان سؤال کنیم، بگویند به یکی از مکاتب فکری فوق تعلق دارند. لذا به دلایل عملی ما به آن دسته از اختلافات تاریخی که زمانی بین دو تا از این فرقه های منسوخ یا همه آنها جریان داشته، نخواهیم پرداخت. با این حال، تأیید می کنیم که پتانسیل برای «ریشه های فکری» آنها هنوز در ما وجود دارد، چون هر چه باشد این گرایشات به نوعی زائیدۂ طبایع و اندیشه های انسانی بوده اند که گرچه با چرخش روزگار و گذشت زمان ممکن است تغییراتی بکند، اما افکار انسانها در چارچوب همان گرایش ها در هر عصری بروز و ظهور خواهد یافت...

سطح دیگری از تفاوت ها را می توان در نظریات فقهی مجتهدین صدر اسلام و امروزی یافت. در این قلمرو ما استوانه هایی استوار همچون امام صادق، ابوحنیفه، شافعی، مالک، ابن حنبل و امام زید را تنها به عنوان مشتی از خروار می توانیم نام ببریم. دیدگاه ها، تفاسیر و آرای حکومتی آنها را می توان در کتب فراوان فقهی یافت و چنان چه کسی در صدد مقایسه آثار ارزشمند آنها برآید، وی در خواهد یافت که همه آنها یک «خط فکری» مشترک را پیرامون معانی قرآن و سنت دنبال می کرده اند؛ هر چند در تحلیل های خود از آنها اشتراک نظر نداشته اند یا در موردی واحد یا مواردی عدیده به نتیجه گیری هایی هم سان نمی رسیدند.

برخلاف تلاش های گسترده ادراکی و نظریه پردازی های روشن فکری که طی دوره هزار ساله پیش رنگ باخته اند، تلاش های فقهی هنوز سرسختانه از جانب اکثر مسلمانان معاصر پیگیری می شود. متأسفانه باید گفت برخی از این مسلمانان که عمدتا ویژگی مشترک آنان ادراک بدویشان از مسایل اجتهادی است، عملا مذهب خویش را به گونه ای تفرقه انگیز و گاه توهین آمیز نسبت به سایر مذاهب ارجح و برتر می دانند. این مسأله ممکن است به خودی خودی نیازمند به یک خنثی سازی مجدانه و عالمانه جهت کاهش شدت و حدت مسأله آفرینش باشد... مسایلی که موجب می شود مسلمانانی که به یک مذهب تعلق دارند، نسبت به دیگر مسلمین که هم مذهبشان نیستند، جبهه دفعی یا حتی حتاک و «آبروبر» بگیرند.

در این جا می رسیم به مهم ترین عامل جدایی آفرین و تفرقه افکن ما بین مسلمانان معاصر و این موردی است که می توان عنوان «مذهب سیاسی» را بر آن نهاد. یا می توان به آیات و احادیثی اشاره کرد که مورد استناد بعضی ها قرار می گیرد تا توضیح دهنده، یا تدارک بیننده منطق زیربنایی نفرت علیه دیگر مسلمین یا حتی خصومتها و جنگ ها علیه دیگر مسلمانها باشد. ما تصور می کنیم این مهم ترین مورد از میان همه عوامل بوده که در گذار از تونل زمان هم چنان به قوت خود باقی مانده و امروز می تواند به دستاویزی برای امپریالیست ها و صهیونیست ها تبدیل شود که مسلمانان را همواره در یک وضعیت اسفناک تنش های بی پایان عقیدتی، جدایی های سیاسی و حتى خصومت ورزی های نظامی نگاه دارند.

پیش از پرداختن به نمای کلی برخی تحرکات دخیل در شعله ور ساختن «هر چندگاه یک بار» تنش ها و جنگ افروزی ها، تصور می کنیم لازم است برخی آیات قرآن حکیم را یادآور شویم که اگر آگاهانه ادراک شوند، می توانند مانع از بروز تنش ها و پریشان خاطری ها در درون جوامع اسلامی ما شوند.

«مُنِیبِینَ إِلَیْهِ وَ اتَّقُوهُ وَأ َقِیمُوا الصَّلَاةَ وَ لَا تَکُونُوا مِنَ الْمُشْرِکِینَ * مِنَ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَ کَانُوا شِیَعًا کُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ» (1)
«الَّذِینَ آتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَعْرِفُونَهُ کَمَا یَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمُ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ» (2).

گروه گرایی

پیش از پرداختن به حیطه پر ماجرا و خارزار این قلمرو، مایلیم مشاهدات ذیل را ذکر کنیم: بروز اختلاف عقیده در چارچوب پایبندی به ادراک معتبر و مبرا از خطا از قرآن و احادیث نبوی و قابل اعتماد برای همه مسلمین امری طبیعی و پذیرفته است. هر چه گوناگونی این گونه اجتهادها بیشتر باشد، تلاش ها و سرمایه گذاری ها جهت توضیح معانی آنها نیز گسترده تر خواهد بود. اختلاف اجتهادها در چارچوب فهم ترکیبی از قرآن و سنت ممکن است متناقض یا حتی منجر به رویارویی شود.

بیان این گونه نظریات گوناگون بر مبنای ادراکاتی ترکیبی ولی ناقص از قرآن و سنت یا ممکن است منجر به وفاق شود، که در آن صورت مراد حاصل است، و یا منجر به تبعیض، که طبعا نامطلوب است.

بنابر این صرف نظر بر ترجیحات فقهی یا علایق سیاسی یک مسلمان، در چارچوب وحدت طلبی قرآن و سنت، وی لازم است ترجیحات و علایق مسلمان دیگری را مادام که مستلزم نفی بندگی مخلصانه خدا و رسول گرامی (صلی الله علیه و آله و سلم) او نباشد، بپذیرد. به زبان ساده، این خلاف طبیعت و نظام آفرینش است که تفکر همه انسانها کپی برابر اصل یک دیگر باشد. این قاعده هم در خصوص اجتهادها هم در درون جامعه بزرگ اسلامی و هم در مورد روابط و استدلالات بین فرهنگ ها و بین انسانها معتبر است. «وَ لَوْ شَاءَ رَبُّکَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً وَ لَا یَزَالُونَ مُخْتَلِفِینَ* إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذَلِکَ خَلَقَهُمْ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ» (3).

مسأله ای که باید به آن توجه داشت، این است که وقتی اختلاف نظرها پدید می آیند، که البته اجتناب ناپذیر هم هستند، لازم است از هم زاد شدن خصومت ها با این تفاوتهای برداشت خداداد بپرهیزیم و از بروز تنشها پیش گیری کنیم. اختلاف نظرها در فهم و تفسیر معانی متشابه قرآن و سنت در دراز مدت قطعة سودمند خواهد بود. یکی از این منافع این واقعیت است که یک ایده یا حدیث، یا متنی از آن جنس، ممکن است واقعا در بردارنده معانی گوناگون هم راستا، اما نه متضاد، باشد که بنابر مقتضیات گوناگون زمانی و مکانی قابل استحصال و سودمند باشند.

صور گوناگون تفاسیر و تجزیه و تحلیل های مختلف در قلمروی اندیشه ناشی از آزادی خداداد است که لازم است صبورانه در کنار هم قرار گیرند و بی طرفانه ارزیابی شوند، به شرطی که در انجام این کار هیچگونه پیش داروی، کینه ورزی، یا بدخواهی در کار نباشد.

با تکیه بر رهنمودهای قرآنی می توان دریافت که «خود محوری» یا بها دادن بیش از اندازه به «القائات نفسانی» و یا «حرص و طمع ورزیدن گرایشات و احساساتی هستند که می توانند منجر به بروز خصومت ها و چند پاره شدن های رنج آور امت اسلامی باشند. هر گونه «واقعیتی» آنگاه که در قبای چنین اجبارات شخصی ارایه شود، تبدیل به عاملی بالقوه جهت تقویت خصومت و در ابعاد یک جنگ افزار خواهد بود.

آیات ذیل نمونه هایی از روشنگری های قرآن پیرامون ادعاهای نفسانی مبنی بر برحق بودن کامل یک جناح فکری است.

«... أَفَکُلَّمَا جَاءَکُمْ رَسُولٌ بِمَا لَا تَهْوَى أَنْفُسُکُمُ اسْتَکْبَرْتُمْ فَفَرِیقًا کَذَّبْتُمْ وَ فَرِیقًا تَقْتُلُونَ؟» (4)
«... فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا...» (5)
«... قُلْ لَا أَتَّبِعُ أَهْوَاءَکُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذًا وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِینَ.» (6)
«وَ لَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَاءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِیهِنَّ...» (7) .
«وَ إِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَنْ فِی الْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلَّا یَخْرُصُونَ.» (8)

نسل نخست مسلمانان

بسیاری از مسلمانان از نسل نخست مسلمین که تربیت، رشد، و شکل گیری خلقیات و شخصیت آنان مستقیما توسط شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم صورت گرفت، به عنوان نسلی بری از عیوب و بیزار از گناه یاد می کنند. ما نمی خواهیم وارد هیچ گونه جر و بحثی با کسانی که چنین می اندیشند شویم. هدف ما صرفا این است که آنان را در قلمروی فکری خودشان وادار به عمیق تر اندیشیدن کنیم. بدین منظور، به برخی اختلاف نظرها بین بعضی شخصیت های بزرگ همان نسل اشاره می کنیم. ما از نام بردن افراد خودداری می کنیم، چون بعضی مسلمان ها از شنیدن نام این شخصیت های اسلامی در موقعیت هایی که لازم است تصحیح شوند، احساس توهین به خود می کنند.

نخستین مسأله ای که منجر به بروز اختلاف، یا تفاوت نظریات بین مسلمین شد مربوط می شد به رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) . یکی از اصحاب اصرار داشت که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نمرده است. و ابراز چنین جمله ای را "آب به آسیاب منافقین ریختن" می دانست... البته مسأله قدری بعد حل شد و این صحابه بزرگ سر عقل آمد و متقاعد شد که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) واقعا به جوار رحمت حق هجرت فرموده است.

یک موضوع دیگر که منجر به بروز اختلاف عقیده بین مسلمانان مؤمن نسل اول شد ، این بود که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را کجا دفن کنند. آیا در همان محل وفاتش یا در جایی که دیگر اصحاب وفادارش قبلا دفن شده بودند؟ نهایت این مسأله نیز حل شد و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در همان محلی که فوت کرده بود، دفن شد.

موضوع منجر به بروز اختلاف عقیده دیگری که پس از رحلت پیامبر مطرح شد این بود که چه کسی به عنوان رئیس حکومت جانشین پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) شود؟ در این زمینه ما با اختلاف عقیده ای روبرو هستیم که تا به امروز دوام یافته است.

هم چنین اختلاف عقیده ای پدید آمد، پیرامون این که جریمه مسلمانانی که از پرداخت زکات به حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) خودداری می کردند چه باید باشد. با سیاست بعضی مردم مبنی بر خودداری از امنیتی که حکومت اسلامی فراهم می آورد ولی بعضی مسلمانان حاضر به پرداخت هزینه آن به خزانه داری اسلامی لازم نبودند باید مقابله می شد. ولی این مقابله چگونه باید باشد؟ آیا با اقدام نظامی باید آنها را وادار به تن دادن به ملزومات نظم اجتماعی کرد؟ یا باید تدبیر دیگری اندیشیده می شد تا آنها را قانع به پرداخت دیون مادی شان به حکومت در برابر تضمین امنیت در برابر تهاجم نظامی، سارقین و دیگر موارد ناامنی می کردند؟

مورد دیگری که منجر به مجادله بین آن نخستین نسل مسلمانان مؤمن صدر اسلام شد، این بود که با قلمروهای جدیدی که به تصرف حکومت اسلامی در می آمد چه باید می کردند؟ آیا این سرزمین ها باید به «ملک شخصی» بعضی افراد تبدیل می شد؟ یا این که مالک آنها حکومت بود؟ آن چه ما از این سلسله وقایع در می یابیم این است که آن مسلمانان مؤمن هرگز در صدور رأی پیرامون اختلافاتشان علیه یک دیگر شدیدا خشمگین نمی شدند و ابدأ جنگی علیه یک دیگر به راه نمی انداختند. اختلافات عقیده و دیدگاه های متفاوت وجود داشت، اما خون ریزی و جنگ جهت حل آن اختلاف ها هرگز رخ نداد.

تمام این مسائل در گذر زمان یا حل شده و یا به مسائل حاشیه ای تبدیل شده اند. با این حال مسأله جانشینی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هم چنان لاینحل باقی مانده است. این مسأله هم چنین از جانب طبقات حاکمه اقشار مذهبی و افراد جاهل به مستمسکی جهت قطبی کردن جامعه اسلامی تبدیل شده است. حاصل این امر دامن زدن به تعصبات یا بی آبرو کردن دیگر مسلمانانی بوده است که با یک دیدگاه بخصوص فقهی موافق نیستند. باید گفت که این امر هیچ مبنایی نه در قرآن و نه در سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ندارد.

اتهامات و ضد اتهامات

آن چه در پی می آید فهرستی است از اتهامات و ضد اتهامات که طی اعصار و قرون خرج بقا و دوام سلسله های متخاصم و تعصبات مذهبی بوده است. این اتهامات و ضد اتهامات را اگر مسلمانان بپذیرند که این مسایل را به خدا متعال (جل جلاله) و رسول او (صلی الله علیه و آله و سلم) بسپارند و در جستجوی پاسخ در منابع و کسب مرجع های قابل اعتماد، معتبر و شفاف بر آیند، می توان بوسید و کنار گذارد. اینها بعضی از مواردی هستند که به خوراک تفرقه و گلوله توپ جهت شلیک توسط برخی مسلمانان علیه دیگر مسلمین تبدیل شده اند:

بعضی مسلمانان جاهل دیگر مسلمانان را متهم کرده، می گویند: آنها معتقدند که قرآن کامل نیست! با اندکی تحقیق و بررسی در می یابیم که هر دو سوی این اتهام بی اساس هم به کامل بودن و هم به خاتم بودن قرآن اعتقاد دارند.

برخی مسلمین که اطلاعات کمتری دارند، با زیر سؤال بردن ایمان گروهی از مسلمین سنگینی اتهام را استناد می دهند به وجود برخی احادیث بی اساس که تقریبا در تمام کتب فقهی یافت می شود. تنها به این دلیل که این کتب حدیث حاوی احادیثی بعضا سست هستند، نباید دلیلی یافت برای تخطئه گروه بزرگی از مسلمین. عدم صداقت روات یا بی وفایی نسبت به مکتب حدیث هایی را که با نص قرآن و سنت معتبر ناهمخوان هستند، را می توان بدون تهمت زدن به برادران مسلمان ثابت کرد.

بعضی مسلمانان که باید قبل از قضاوت تحقیق کنند، دیگر مسلمین را متهم می کنند که برای امام علی (علیه السلام) جایگاهی بالاتر از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) قائلند.( ممکن است این جا و آن جا افرادی بوده باشند که در عکس العمل نسبت به فشارهای خاص افراطی گریهای کرده باشند مثل کفرگویی. اما این مسأله قطعا شامل شیعیان که هدف اصلی این خصومت ورزی ناروا واقع شده اند، نمی شود.)

یک مورد دیگر از اختلاف نظرها بین مسلمانان معاصر تعریف و تخصیص موقعیتی است که از «امام» ارایه به وی داده می شود. بدون پرداختن به جزئیات این مورد کافی است بگوئیم که گرچه این مسأله ممکن است هم چنان موردی با تعاریف متفاوت باقی بماند، اما هرگز نباید حوزه ای باشد که منجر به تقابل خصمانه بین دو گروه از مسلمانان شود و صرف نظر از هر تعریف بخصوصی که از کلمه «امام» ارایه کنیم، کافی است آن تعریف را کسی ارائه کند که هرگز قصوری در فهم با بیان معانی قرآنی یا سنت نبوی نداشته باشد.

هر چند یک بار گروهی از مسلمانان علیه گروهی دیگر اتهامی مطرح می کنند، مبنی بر این که آنها تحت تأثیر یهودند، شستشوی مغزی شده توسط آن قومند، یا نفوذی آنها می باشند. این نیز یکی از موارد بی آبرو کردن است که با اندکی تحقیق، و تماس های بین مذهبی می توان کنار گذاشت. هر کس کوچک ترین اطلاعی در خصوص افکار و تجارب درونی مسلمانان داشته باشد، به اندازه کافی قدرت تمیز دارد که بتواند خط بطلان بر چنین تهمت های ناروا و هتک حرمت های بی موردی بکشد.

آن چه در بالا گفتیم به هیچ وجه توصیف فراگیری از اطلاعات غلطی نیست که خوراک سیاست هایی شده که خرج تفرقه افکنی و تبعیض بوده است که این جا و آن جا اعمال شده تا مسلمانان همواره چند پاره و متفرق باقی بمانند.

جنگ علیه اراده مستقل اسلامی

نظر ما نسبت به این اوضاع غم انگیز این است که در واقع اگر نتوانیم بگوییم همه سوء تفاهمات، حداقل می توان گفت آن چه در بالا به آن اشاره شد و به موجب آن گروهی از مسلمانان به هتک حرمت گروهی دیگر می پردازند به این خاطر است که مسلمانان متأسفانه دیگر مستقلا فکر نمی کنند. وقتی ما دیگر استقلال فکر نداشته باشیم دیگران شروع می کنند که برای ما فکر کنند و این تفکرات طبعا علیه ما خواهد بود.

مسلمانان باید بدانند که یک «جهان روشنفکری» وجود دارد که علیه اراده مستقل اسلامی در حال جنگ است. پیشرفته ترین مرحله این جنگ روشنفکری در سیاست گذاری های آن جلوه می کند و سیاست گذاری های مزبور عمدتا علیه حکومت اسلامی در ایران است. به طور خلاصه می توان گفت تمام توان روشنفکری آنها علیه ایران به این صورت متجلی شده است که قدرت های امپریالیستی و صهیونیستی جهان را بر آن داشته تا به رستاخیز تعصبات فرقه ای و خوراک رساندن به آنها یاری رسانند. بدترین برهه ها از تاریخ اسلامی ما از جانب دشمن های مشترک همه مسلمانان انتخاب شده اند تا به یاری آن به برجسته سازی آن چه به نظر آنها اختلاف های غیر قابل آشتی بین شیعیان و اهل تسنن است بپردازند. این قطار فکری واگن نخستش جویای تخاصمات شیعه- سنی از راه ردیابی یک عمر(فرقه گرا) است که در جبهه مقابل یک علی (فرقه گرا) قرار دارد. این شخصیت سازی گمراه کننده گسترش می یابد تا اصحاب پیامبر را به دو گروه مجزا تقسیم کند: یک گروه در تقابل خصمانه مرگبار علیه گروه دیگر.

خریدار این سناریو در خصوص رخدادهای صدر اسلام دولت ها رژیم هایی هستند که رشته های وابستگی آنها به امپریالیستها و صهیونیستها اظهر من الشمس است و در مشرق زمین اسلامی حاکمند و جالب این جاست که بعضی از آنها ادعای قیمومیت اسلام و کلیدداری ایمان را هم دارند!

در محاسبات بی مدعای ما از اوضاع، ما کاملا مخلصانه و بی طرفانه اظهار می داریم که وجود مقاومت اسلامی در درون و پیرامون سرزمین مقدس ثابت می کند که فرقه گرایی هیچ آینده ای ندارد. هر تفسیری که بخواهیم بکنیم، این حزب الله (شیعه) است که در خط مقدم آزاد سازی فلسطین (سنی) قرار دارد و کمک و حمایت از آن به عهده دولت اسلامی در ایران است. فلسطین به هر شکلی که به آن نگاه کنید نمی تواند یک سرزمین «شیعی» محسوب شود. حزب ... را نیز نمی توان با هیچ تعریفی نهضتی سنی به شمار آورد. هر چه ابعاد مبارزه غیر فرقه ای علیه صهیونیسم بیش تر گسترش یابد دشمنان صهیونیست و امپریالیست که هم علیه شیعیان و هم علیه اهل سنت مبارزه می کنند بیشتر نسبت به سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» خود نا امید خواهند شد.

میدانم خیلی ها در ابراز این موضع درنگ می ورزند، اما من آن را بیان می کنم: تاکنون رهبران و رهبری حکومت اسلامی در ایران میزان بالایی از فهم، بردباری و بلوغ نسبت به سرنوشت مسلمانان و مستضعفین جهان از خود نشان داده است. تنها یک حکومت اسلامی می تواند غم خوار تمام مشکلات و سنگ صبور تمامی مصائب همه مسلمانان جهان باشد. تنها یک حکومت اسلامی می تواند فراتر از مرزهای جغرافیایی و ویژگی های فرهنگی ملت خویش سیاست گذاری کند و قیمومیت و حمایت از همه نیروهای آزادی بخش در درون و پیرامون سرزمین مقدس را به عهده بگیرد. این دقیقا وضعیت جمهوری اسلامی ایران است. در چه نقطه دیگری از جهان مسلمانان تریبونی آزاد دارند که از آن بتوانند به مسائل همبستگی و راههای دست یابی به وحدت اسلامی بپردازند؟ دیگر در کجای دنیا مسلمانان یا مستضعفین می توانند یک رهبری پیدا کنند که قربانیان مسلمان صهیونیسم و قربانیان غیر مسلمان امپریالیسم را یکسان تلقی کند؟

رهبری اسلامی در ایران اسلامی طی ماه های اخیر ناچار بوده است تعادلی بین خواسته های جزر و مد داخلی کشور خود و سنگینی شرایط خارجی در منطقه برقرار کند که شروع آن در لبنان و فلسطین است و ابعاد آن شبه قاره هند و پاکستان، عراق و افغانستان را دربر می گیرد...

ما می توانیم به یمن اتخاذ برخی سیاست ها و مواضع که شانس موفقیت بالایی با وجود یک دولت اسلامی در ایران دارند، پتانسیل به وجود آمدن حاکمیتی اسلامی در ترکیه، و نیروی آزادی بخش حزب الله که امتحان خود را به خوبی پس داده است، روی به وجود آمدن نیروی ائتلاف آزادی بخش فلسطین حساب کنیم.

ساختار قدیمی سیاسی در سرزمین های عربی

امپریالیسم آمریکا دارد به خاطر هزاران زخمی که در عراق و افغانستان بر بدنش وارد آمده به آرامی خون ریزی می کند و در بستر مرگ افتاده است. پدر صهیونیستی همه اشرار سیاسی در چنگ واقعیت اسلامی در حال رشد در منطقه گرفتار است. ساختار قدیمی سیاسی در سرزمین های عربی دقیقا چنین وضعیتی دارد: یک بلبشویی سیاسی تاریخ مصرف گذشته ناتوان، کهنه و میرا، ما مدعی آگاهی از آن چه در آینده رخ خواهد داد نستیم. ما در جایگاهی قرار نداریم که بتوانیم مشروح تغییر و تحولات بزرگی را که طلایه دار ظهور امت اعجاب آفرین اسلامی آن گونه که خدای متعال اراده فرموده وجود داشته باشد را بیان کنیم. ولی آن چه خیلی واضح می توانیم ببینیم، طلایه ظهور یک بلوک شکوهمند اسلامی است که توان وارد آوردن ضربات مرگبار بر پیکر تمامی مهاجمین، اشغالگران و چپاولگران بالقوه را خواهد داشت. در مرکزیت چنین بلوکی بدون تردید، رهبری غیر جناح گرای اسلامی قرار دارد، به اضافه توده های مبارز اسلامی و ملت های آزادی خواه اسلامی و مستضعف سراسر جهان. تمام اتهامات «تکفیر»، «بدعت»، «رافضی بودن» و «ناصبی بودن» از طرف تشکیلاتی مطرح می شود که توان کنار آمدن با بیداری جهانی اسلام را که مدتی است شروع شده است، ندارد. این ادبیات بار اول نیست که از جانب یک جناح جدید از دشمنان علیه اراده مستقل اسلامی مطرح می شود، بلکه آخرین ضجه های یک طبقه در حال نابودی از حکام و دست اندرکارانی است که فکری برای ابراز ندارند، و لذا متوسل به فحاشی و تهدیدهای توخالی شده اند.

ما می فهمیم که این وظیفه خط شکنی و بازسازی اراده سیاسی مسلمانان مستقل هدفی سهل الوصول نیست. انجام چنین وظیفه خطیری در کوتاه مدت نیز میسر نمی باشد. رسیدن به چنین هدفی مستلزم داشتن اراده ای استوار وتقدیم قربانیانی بسیار است. برای انجام آن وفاداری نسبت به پایه گذاران نهضت اسلامی ضروری است. با این حال زمان به نفع کسانی به پیش می رود که از بذل جان و تمامی ما یملک خویش در راه خدای متعال و مالک هستی ابدآ دریغ ندارند. اکنون که این کلمات را بر لوح سفید کاغذ می نویسیم تهدیداتی از جانب مراکز صهیونیستی و امپریالیستی علیه ایران اسلامی در حال سازماندهی است. اکنون مدتی نسبتا طولانی از آغاز این داستان گذشته است. اما فقط کسانی که از نام و یاد خدای متعال غافلند از این تهدیدات و هیاهوی پوچ و بی حاصل بیم به دل خویش راه میدهند.

کسانی که نام اهل سنت بر خویش نهاده اند و دست و دل بازانه همه گونه کنایه به ایران اسلامی می زنند و هر روز کیفرخواستی علیه این کشور صادر می کنند باید از خودشان خجالت بکشند. یک سنی واقعی هرگز برای شتافتن جهت امداد رسانی به برادر مسلمانی که از او یاری می طلبد درنگ نمی کند، به ویژه چنان چه این برادر مسلمان از قضا یک حکومت اسلامی باشد که به خاطر حق طلبی همواره زیر بار تهدیدات قدرت های صهیونیستی و امپریالیستی هم بوده باشد. این بدان سبب است که این دسته از سنیها از «اهل سنت بودن» واقعی خود اطمینان چندانی ندارند چون در آن صورت چنین رفتار خجالت آوری نمی کردند.

با تمام این احوال، از آن جا که بزرگ کردن بی جای پدیده ها امری مذموم است، این بلندگوهای امپریالیسم و صهیونیسم اندکند و نماینده قاطبه مسلمین جهان نمی باشند. آنها به جای توسل به خدا با توسل به ادبیات اربابان سیاسی خود و بازیگردان های اقتصادی جهان سخن می گویند.

نهایتا ما نمی توانیم کسانی را که طی دهه ها و قرون اخیر جانها و سلامتی جسمی خود را فدا کرده اند تا از اراده مستقل اسلامی دفاع کنند فراموش کنیم. به درگاه ذات رحمان و رحیم دعا می کنیم درجات عالی آنها را متعالی بفرماید. ما همه چشم به راه و مطمئن از پیروزی حق بر باطل و ظهور حکومت جهانی عدل هستیم که در آن فقر وجود نخواهد داشت و فراوانی بی پایان خواهد بود. جهانی که بالاخره در آن از ظلم و ستم خبر و اثری نخواهد بود. جهانی بیگانه با تبعیض بر مبناهایی همچون طبقات اجتماعی، رنگ پوست و گرایشات فرقه ای. وقتی آینده نگاهی به گذشته بیفکند، از رهبری جمهوری اسلامی ایران به خاطر این که نخستین سردمدار راه برادری و برابری اسلامی و آزادی و برابری برای همگان بوده است تقدیر و تشکر خواهد شد.

پی‌نوشت‌ها:
1- سوره روم، آیه ۳۱ - ۳۲
2- سوره انعام، آیه ۲۰
3- سوره هود، آیه ۱۱۹ - ۱۱۸
4- سوره بقره، آیه ۸۷
5- سوره نساء، آیه ۱۳۵
6- سوره انعام، آیه ۵۶
7- سوره مؤمنون، آیه ۷۱
8- سوره انعام، آیه ۱۱۶

منبع: مجموعه مقالات «امت اسلامی؛ از تنوع مذهبی تا فرقه گرایی»، نویسنده: دکتر محمد العاصی، چاپ اول، ناشر: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، تهران، 1389ش، صص 402-391