نقش جوانان در تحقق شعار جهش تولید

جوانان به عنوان آینده سازان یک کشور پتانسیل های بسیار زیادی برای شکوفایی، رشد و پیشرفت یک کشور دارند. قرار داشتن در شرایط سنی مناسب، داشتن انگیزه بیشتر و توان بالاتر، برخورداری از تحصیلات دانشگاهی و علم و دانش روز، قدرت ریسک پذیری بالاتر و داشتن روحیه جسورانه، جزو پتانسیل های جوانان است. تمامی این پتانسیل ها می تواند در عرصه های مختلف جامعه به کار گرفته شود و نتایج بسیار خوبی را در پی داشته باشد.

سرمایه گذاری بر روی جوانان باید به صورت یک فرهنگ در جامعه در آورده شود. معمولا بی تجربه بودن جوانان به عنوان یک عامل منفی در نظر گرفته شده و به همین دلیل کمتر به آن ها بها داده می شود. در واقع این عامل به عنوان مانعی در برابر اعتماد به جوانان شده است و از ورود آن ها به عرصه های مختلف جامعه، جلوگیری نموده است. بنابراین ضروری است که در ابتدای امر با این تفکر غلط مقابله شود.

برگزاری آموزش های علمی و عملی می تواند زمینه ساز ایجاد تجارب موفق در جوانان شود. در واقع با برگزاری آموزش های لازم باید تجربه های ضروری را برای جوانان فراهم نمود. این کار به نوعی سرمایه گذاری بر روی جوانان به منظور آماده سازی آن ها برای ورود به عرصه های اجتماعی است. در حقیقت این سرمایه گذاری بر روی قشر جوان یک جامعه است که می تواند ضامن پیشرفت یک کشور باشد.

افراد مسن و سالمند با افزایش سن، دچار کاهش توانمندی بدنی، ذهنی و جسمی می شوند به طوری که به تدریج برای فعالیت های اجتماعی خود دچار مشکل می شوند. در این شرایط برای پیشبرد اهداف بلند مدت نیاز به افرادی است که بتوانند جایگزین های مناسبی برای افراد مسن و سالمند باشند و بتوانند مسئولیت های آنان را بر عهده گرفته و با توانی بالاتر، اهداف درازمدت را پیش ببرند. (1)

ویژگی های جوانان برای پیشبرد اهداف بلند مدت

بهترین جایگزین برای افراد مسن و سالمند، قشر جوان یک جامعه هستند. قشر جوان یک جامعه با وجود توان بدنی بالاتر، پتانسیل حضور مستمر در عرصه های اجتماعی را دارند. از طرفی با پیش زمینه علمی و تحصیلات دانشگاهی می توانند از روش های علمی و به روز استفاده نمایند و اهداف محوله را با روندی هوشمندانه تر پیش ببرند. علاوه بر این، جوانان قدرت تطبیق بالاتری دارند و می توانند به سرعت با محیط جدید هماهنگ شوند.

این ویژگی باعث می شود، مسئولیت های محول شده به آن ها به سرعت انجام شود. موضوع حائز اهمیت دیگر این است که با افزایش سن و ورود به میانسالی روحیه محافظه کارانه در افراد، افزایش بیشتری پیدا می کند و قدرت ریسک آن ها کاهش می یابد. اما جوانان به ندرت روحیه محافظه کارانه دارند.

در عوض از ریسک کردن استقبال می کنند و تمایل دارند روش های جدید و راهکارهای نوین را به کار بگیرند. این روحیه برای پیشبرد اهداف بلند مدت در یک مجموعه و همچنین اهداف بلند مدت یک کشور، بسیار مفید است. در عین حال، معمولا دیده می شود که جوانان با وجود روحیه ریسک پذیری، کمتر وارد لابی گری و باند بازی می شوند.

علت این امر این است که این قشر با ورود به عرصه های اجتماعی سعی دارند به رشد و شکوفایی خود در مسیری که در سال های آینده دارند، بپردازند و سوابق درخشانی را برای خود رقم بزنند. به همین دلیل خود را کمتر وارد حواشی منفی می کنند. (1)

باید این موضوع را مورد توجه قرار داد که یک کشور باید همیشه بر روی نسل آینده خود سرمایه گذاری نماید. قبل از اینکه افراد به میانسالی برسند، باید برای قشر جوان سرمایه گذاری های لازم را انجام داد تا بتوانند به عرصه های مختلف اجتماعی وارد شوند و توانایی های لازم در آن ها پرورش داده شود. این امر باید جزء اولویت های مهم هر جامعه ایی قرار بگیرد، در غیر اینصورت روند پیشرفت یک کشور دچار اختلال می شود.

نگاهی به کشورهایی که این مسئله مهم را مورد توجه قرار نداند و بررسی عواقب آن می تواند افراد را آگاه کند که عدم سرمایه گذاری روی قشر جوان می تواند تا چه حد اثرات منفی به بار بیاورد.

عدم سرمایه گذاری های لازم بر روی جوانان سبب می شود که نیروی ماهر و متخصص در عرصه های مختلف در داخل کشور تربیت نشود و به همین دلیل برای افراد متخصص و ماهر در هر زمینه ایی نیازمند به افرادی خارج از کشور شویم تا بتوانیم نیازمندی های جامعه خود را برطرف کنیم. این موضوع سرآغاز وابستگی به خارج از کشور خواهد شد و سبب می شود خودکفایی و خود اتکایی تا حد زیادی به خطر بیفتد.

در گذشته این موضوع باعث می شد برای ورود افراد متخصص از کشورهای دیگر هزینه های بالایی انجام شود تا امورات داخل کشور انجام شود. این در حالی است که اگر هزینه های لازم از قبل بر روی جوانان داخل کشور انجام گرفته بود و سرمایه گذاری های لازم بر روی آن ها صورت گرفته بود، نیازی به افرادی خارج از مرز و بوم کشور نبود و جوانان کشور می توانستند نیازهای داخلی را به طور کامل برآورده کنند.

بنابراین ضروری است که مسئولان به این موضوع توجه بیشتری نشان دهند تا جامعه دچار عواقب جبران ناپذیر آن نشود. رمز خود اتکایی و خودکفایی در همه جوانب، اتکاء به جوانان و سرمایه گذاری بر روی آن ها است. این قشر می توانند به عنوان موتور محرک یک کشور فعالیت های مختلف و موثری را انجام دهند و کشور را به سمت رشد و شکوفایی هر چه بیشتر ببرند. بنابراین در سیاست گذاری ها باید با نگاه بلند مدت به سرمایه گذاری روی جوانان نگاه شود. چشم انداز آینده باید روی نقش فعال جوانان گذاشته شود و تمام ملزومات تحقق آن فراهم شود. (2)

از طرفی عدم سرمایه گذاری بر روی جوانان باعث کاهش خود باوری و همچنین به طبع آن، کاهش اعتماد به نفس عمومی در جامعه خواهد شد. بنابراین این موضوع ابعاد گوناگونی را در بر می گیرد و باید توجه لازم به آن معطوف شود. کاهش اعتماد به نفس و خود باوری در جوانان می تواند باعث وابستگی به بیگانگان شود.

به دلیل اینکه افراد توانمندی لازم برای قبول مسئولیت های مهم و حیاتی اجتماعی را در خود نمی بینند و این امر سبب می شود کشور وابسته به بیگانگان شود.

یک کشور وابسته در نهایت مجبور به وارد کردن نیروهای مختلف از کشورهای دیگر می شود تا بتواند در مسائل مهم و حیاتی از آن ها استفاده کند. با ورود نیرو از کشورهای دیگر، بیکاری رواج بیشتری پیدا کرده و مشکلات بزرگ تری به وجود می آیند. بنابراین باید به مسائل مربوط به جوانان به شکل یک چرخه نگاه شود. چرخه ایی که در آن همه ارکان بر روی یکدیگر تاثیرات جدی و قابل تاملی دارند. (2)

ابعاد مختلف سرمایه گذاری بر روی جوانان

یک کشور برای سرمایه گذاری بر روی جوانان به منظور پیشبرد اهداف بلند مدت باید یک برنامه ریزی جامع و مدون داشته باشد. این برنامه ریزی جامع باید تمامی جنبه های یک انسان را در بر بگیرد تا بتواند موفق شود. برنامه ریزی جامع بر روی جوانان باید جوانب مختلفی از جمله مسائل روحی و روانی، مسائل جسمی و سلامتی، بهره گیری از علم و دانش روز دنیا و مسائل فرهنگی را در بر داشته باشد.

با در نظر گرفتن همه جوانب می توان برنامه ریزی موفقی برای تحقق سرمایه گذاری روی جوانان برای اهداف بلند مدت داشت. در ادامه سرمایه گذاری بر روی جوانان را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار می دهیم:

سرمایه گذاری بر روی جوانان از منظر مسائل روحی و روانی

از منظر مسائل روحی و روانی باید سرمایه گذاری لازم بر روی جوانان به گونه ایی انجام شود که بتوانند در جامعه فعالیت های اجتماعی را به بهترین نحو انجام دهند. این امر می تواند با سرمایه گذاری بر روی اعتماد به نفس آن ها، برگزاری کارگاه های فنون مذاکره، بالا بردن روابط عمومی، افزایش میزان مسئولیت پذیری، نحوه برقراری ارتباط موثر در محیط های اجتماعی و غیره انجام شود.

سرمایه گذاری بر روی این موارد باید از سنین نوجوانی بر روی افراد انجام شود تا بتوانند آمادگی ورود به جامعه را به لحاظ روحی و روانی پیدا کنند. از منظر جسمی و سلامتی نیز باید سرمایه گذاری ها و سیاست گذاری های سلامتی در سطح کلان بر روی جوانان انجام گیرد تا بتوانند آینده سازان مفیدی برای اجتماع خود باشند. این کار می تواند نیروی انسانی سلامت و توانمندی را پرورش دهد که توان حضور در عرصه های اجتماعی را داشته باشد. (3)

سرمایه گذاری بر روی جوانان از منظر علم و دانش

بهره گیری از علم و دانش روز دنیا نیز یکی از مسائل مهمی است که باید به آن پرداخته شود. حتی می توان گفت این مورد بسیار حیاتی تر از موارد دیگر است. در واقع این استفاده از دانش روز و فناوری های نوین می تواند زمینه ساز تغییر و تحول باشد.

به همین دلیل ضروری است که سرمایه گذاری بر روی جوانان در زمینه های علم و فناوری به طور گسترده تری انجام شود. برگزاری کارگاه های علمی و پژوهشی، فراگیری دانش و تخصص از افراد خارجی و به کارگیری افراد خارجی در داخل کشور همچنین آموزش فناوری های روز به افراد به خصوص جوانان می تواند بهترین سرمایه گذاری بر روی جوانان در زمینه علم و دانش باشد.

فراگیری دانش و تخصص از افراد خارجی به جای به کارگیری مستقیم این افراد در امور داخلی می تواند علاوه بر کاهش هزینه ها یک سرمایه گذاری بلندمدت برای به دست آوردن علم و دانش باشد و به نوعی علم و دانش آن ها را به داخل کشور وارد می کند. (3)

سرمایه گذاری بر روی جوانان از منظر مسائل فرهنگی

از نظر مسائل فرهنگی، سرمایه گذاری بر روی جوانان می تواند زمینه ساز تحولات یک جامعه باشد. برای بها دادن به جوانان باید در ابتدای امر، بسترهای فرهنگی لازم را ایجاد کرد تا یک جامعه آماده حضور جوانان در عرصه های اجتماعی گردد. بسترهای فرهنگی باید به گونه ایی فراهم شود که از حضور جوانان در فعالیت های اجتماعی و افتصادی استقبال شود و ایده ها و نوآوری های آن ها به طور جدی تری به کار گرفته شود.

این موضوع سبب می شود که انگیزه در جوانان افزایش پیدا کند و زمینه برای خلق ایده ها و نورآوری ها بیشتر فراهم شود. پرداختن به مسائل فرهنگی در زمینه سرمایه گذاری بر روی جوانان می تواند باورهای غلط در مورد حضور جوانان را کم رنگ کند. باورهایی مانند بی تجربه بودن و نداشتن سوابق موثر در قشر جوان، همواره سد راهی برای حضور آن ها در عرصه های اجتماعی بوده است که با بسترسازی فرهنگی باید با این گونه باورهای غلط مبارزه شود.

باید با اعتماد به جوانان، زمینه ایجاد تجربه و سوابق مفید را در آن ها ایجاد کرد و آن ها را به تدریج برای مسئولیت های بزرگتر پرورش داد. این روند می تواند رشد و پویایی جوانان را به طور مستمر فراهم کند. (3)

همچنین باید گفت سرمایه گذاری بر روی جوانان با برنامه ریزی جامع در همه ابعاد محقق می شود. بنابراین ضروری است که همه سازمان ها و ارگان ها تمرکز خود را بر روی این مسئله قرار دهند. با فراهم کردن بسترهای موثر در این زمینه باید میزان سرمایه گذاری بر روی جوانان را در جامعه افزایش داد و به نسل جوان به عنوان آینده سازان کشور نگاه کرد.

هزینه های عدم سرمایه گذاری بر روی این قشر بسیار بیشتر از هزینه های سرمایه گذاری است. به همین دلیل سرمایه گذاری بر روی جوانان باید در راس اولویت ها قرار گیرد؛ در غیر اینصورت در آینده دچار مشکلات جدی و غیر قابل جبران خواهیم شد.

بررسی موانع جوانان جهت نقش آفرینی در عرصه های مهم کشور

دخیل سازی جوانان در فرآیند تصمیم گیری برای یک سیاست پایدار و آینده گرا و توسعه شهرها حیاتی است. پیش از این هرگز جوانان خواستار نقش فعال‌تر برای پذیرفتن مسئولیت‌های گسترده و برنامه ریزی‌های جامع نبوده اند اما امروزه مشارکت جوانان در برنامه ریزی و تصمیم گیری‌ها می‌تواند یکی از مؤلفه‌های مهم در جهت تحول و توسعه باشند. جوانان جنبه مهم زندگی شهری را نشان می دهند و باید حق، صدا و فرصت به اشتراک گذاری نظرات و توصیه های خود با سیاست گذاران را داشته باشند.

کودکان و جوانان مسئولیت ساختن جهان و تبدیل آن به مکانی بهتر برعهده دارند. بیش از یک ششم جمعیت جهان را جوانان تشکیل می‌دهند، جمعیتی که در رده سنی بین 15 تا 24 سال قرار دارند اما به ندرت به عنوان یک گروه متمایز برای وظایف و مسئولیت‌های مختلف مورد توجه قرار می گیرند در حالیکه نقش مهمی در شکل دادن به آینده جوامع بازی خواهند کرد.

با این وصف، سیاست جوان گرایی باید بیش از پیش مورد توجه مسئولین و گردانندگان حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... قرار گیرد تا ساختارهایی که در جامعه سال‌ها است در جا می زنند دچار تکانه‌ها و تغییراتی اساسی شوند اما این عدم استقبال و بی رغبتی نسبت به به کارگیری جوانان در بخش‌های مختلف، همچنان مشهود و ملموس است.

رفع موانع با اقدامات ساختار حاکمیت

نیروی انسانی مستعد و جوان به عنوان مهمترین ظرفیت امید بخش است. جمعیت جوانی که با ورود انقلاب اسلامی به دهه پنجم عمر خود اقتضائاتی به همراه دارد که بدون توجه به آن نمی‌توان به آرمان‌های انقلاب دست یافت. مهمترین اقتضاء آن در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی که ترسیم کلی از گذشته، حال و آینده است، مطرح شده که رهبر انقلاب در آن بر«عظمت نقش نیروی جوان متعهد» در پیشبرد گام‌های انقلاب تاکید و آنها را محور تحولات دهه‌های آتی پیش روی کشور دانستند. (4)

در این بیانیه به ظرفیت مهم نیروی انسانی جوان کشور اشاره شده که به دلیل عدم استفاده صحیح از این ظرفیت در علم، صنعت، امور تجربی، تربیت و ... به هدر رفته است تا جایی که ایران به لحاظ عدم بهره برداری از استعدادهای انسانی و سرزمینی در رتبه اول جهان قرار گرفته است.

بر این اساس و با توجه به مفاد بیانیه گام دوم، حضور جوانان در حوزه‌های مدیریتی کشور یک امر مستحب نیست بلکه واجبی غیرقابل اجتناب است چرا که تداوم طولانی مدت حضور مدیران و مسئولین در سمت‌ها و پست‌ها مدیریتی و اجرایی، یقیناً به برخی نارضایتی‌ها و بی تدبیری‌ها منجر خواهد شد و مردم را در مقابل حاکمیت قرار می‌دهد.

لذا برای رسیدن به نتیجه مطلوب، ساختار حاکمیت خودش باید به صورت مداوم به دنبال رفع موانع باشد و با کنار زدن برخی مدیران فرسوده و رخوت زده و بهره گیری از جوانان، تغییر و امید را به جامعه تزریق و در راستای رفع مشکلات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... گام برداشته شود.

بنابراین تحول در مدیریت‌ها بیش ازآنکه نیازمند تکنیک‌ها و فنون مدیریتی و دانش‌ها و نگرش‌های باشد؛ نیازمند روی کار آمدن نیروهای تازه نفس، خلاق، بااراده است تا با همت و هوشیاری و سرعت عمل بتوانند گام‌های مؤثر و کاربردی در عرصه‌های مختلف بردارند و نباید برای اصلاح امور چشم به خارج دوخت. اما گاهی موانع و چالش هایی، دستیابی به این هدف را دشوار می سازد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم. (5)

کاربردی نبودن علوم دانشگاهی

دانشگاه ها و مراکز علمی ـ آموزشی با اندکی تفاوت در همه کشورها به ارائه آموزش، پژوهش و مشاوره به جامعه اشتغال دارند اما اکثریت دانش تولیدی در دانشگاه ها بیشتر نظری است که بین این دانش تا عمل فاصله وجود دارد و گاهی با دنیای واقعی تطابق ندارد. نظریه‌ها در تلاش جهت ترسیم محورها یا متغیرهای اصلی بیان کننده پدیده‌ها هستند که نمی‌توانند جزئیات پدیده‌ها را به دانشجویان در دانشگاه‌ها انتقال دهند و بنابراین دانش آموختگان این محافل علمی با بازار کار بیگانه هستند.

البته باید به این نکته هم توجه داشت که در کشورهای پیشرفته، دولت‌ها واسطه هایی دارند که دانش آکادمیک را به زبان عملیاتی حکومتی و دولتی تبدیل می‌کند و انتظار اینکه هر آنچه در دانشگاه تعلیم داده می‌شود باید به طور مستقیم به عمل درآید انتظار صحیحی نیست و واسطه‌های بین دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی وظیفه متناسب سازی دانش‌های آکادمیک با کاربرد آن‌ها را به عهده دارند. (6)

آموزش های کاربردی در دوران تحصیلات دانشگاهی و افت کیفیت تحصیلی و علمی فارغ التحصیلان به دلیل مدرک گرایی و عدم تعهد دانشگاه ها به پرورش نیروی متعهد و متخصص و همچنین ضعف در پرداختن اصولی به دوره های کارآموزی از سوی دانشگاه ها و سازمان ها مرتبط سبب شده است که نیروهای جوان و فارغ التحصیل به نحو شایسته و ارزنده در جایگاه ها و نقش های متناسب به کار گرفته نشوند. لازم است سیستم آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها باید بر روی توانایی‌های جوانان کار کرده و آن‌ها را آماده پذیرش مسئولیت‌های بزرگ و سخت کند.

محافظه کاری مدیران در به کار گیری نیروی جوان

نگرش محافظه کارانه از آفت های مهم در بسیاری از حوزه های زندگی اجتماعی است که می تواند گاهی مواقع ضربه های مهلکی به سیاست، اقتصاد، فرهنگ و ... وارد کند. آنچه می‌تواند امید به آینده کشور را تقویت کند، به کارگیری جوانان در مدیریت‌های اجرایی کشور است.

مسئولان و مدیران برای پیشرفت و عبور از گردنه‌ها و توقف گاه‌های ایجاد شده باید دست از محافظه کاری برداشته و از سپردن مسئولیت‌های مختلف به نیروی جوان و متخصص واهمه نداشته باشند. هرچند در این خصوص قانون هایی نیز تصویب شده است اما همچنان استفاده از جوانان در پست‌های مدیریتی و عرصه‌های مهم کشور با ترس و هراس همراه است.

ضعف تجربه کاری

مانع دیگر در به کارگیری جوانان و بهره مندی از نیروی تفکر و خلاقیت، عدم اعتماد کافی مسئولین در موضوعات مختلف به جوانان است تا جایی که برخی از آن ها معتقدند اوضاع و شرایط پیچیده جامعه، فضایی را فراهم کرده که توانایی تصمیم گیری درست را با توجه به ضعف تجربه سیاسی از آن ها سلب می کند.

اگر چنین موردی مصداق داشته باشد، با نگاهی به نظام های مختلف دنیا می توان راهکارهای منطقی و عقلانی جهت رفع این مشکل به کار برد. از جمله آنکه نیروی جوان، توانمند، خلاق، باانگیزه و متخصص را به صورت مرحله به مرحله به روند فعالیت های اجرایی و کلان کشور وارد نمایند.

از آنجا که این نیروها تجربه کافی ندارند، این تجارب به مثابه سرمایه ارزشمندی است که محصول سالیان سال عقلانیت، تجربه و علم آموزی است باید به آن‌ها انتقال داده شود و در تمام مراحل از پیشکسوتان برای نظارت و راهنمایی امور بهره مند شوند.

عدم اعتماد به نفس کافی در مسئولان و جوانان

اعتماد به نفس و مقوله خود ارزشمندی، مهمترین فاکتور در رشد مطلوب و به کمال رسیدن افراد است. بهره مندی از اعتماد به نفس بالا، باعث تقویت قدرت تصمیم گیری، خلاقیت و ابتکار، سلامت ذهن و فکر و بهداشت روانی افراد می شود. این مقوله در جوانان باید بسیار مورد توجه قرار گیرد و همواره تقویت گردد چراکه در تاریخ انقلاب اسلامی، با نقاط عطف یا صحنه‌های مختلفی از نقش آفرینی جونان مواجه می شویم.

در اغلب کشورهای دنیا مسئولان و تصمیم گیرندگان افرادی تحصیلکرده و جوان و مشاوران و تصمیم سازان آن‌ها افرادی با تجربه و پیشکسوت هستند در حالی که در کشور ما علیرغم جوان بودن آن، وضعیت به گونه‌ای کاملاً برعکس بوده و مسئولان سالخورده، مناصب و پست‌ها را به دست گرفته اند و از مشاوران جوان استفاده می‌کنند.

یکی از دلایل چنین وضعیتی، ترس از واگذاری مسئولیت‌های بزرگ به جوانان است چرا که تصور می‌شود جوانان آمادگی لازم برای انجام امور مهم را ندارند در حالی که این تصور، تصور غلطی است و اعتماد به جوانان باید به اندازه‌ای باشد که آن‌ها را در وسط میدان عمل به کار گیرد و از قدرت اندیشه، نوآوروی، ابتکار، کنجکاوی، نیروی نشاط، به روز بودن، محافظه کار نبودن و ... به نحو صحیح استفاده شود. جوان گرایی به معنای سن گرایی نیست؛ بلکه منظور، جوان گرایی توأم با تجربه محوری و شایسته سالاری است و در این راه نباید از تجربه و سوابق ارزنده نسل‌های گذشته نیز غافل شد. (7)

عملکرد و فعالیت‌های سیاسی

چالش دیگر، قدرت هیجانات و عملکرد سیاسی جوانان در مواجهه با وقایع و رویدادها و یا بحران های مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی است که برخی از تجربه های نامناسب در این زمینه، رویگردانی مسئولین از سیاست جوان گرایی شده است و آن را به ضرر و زیان جامعه می دانند.

شاید بخشی از این تحلیل و دغدغه، صحیح بوده و باید مورد توجه قرار گیرد از آن رو که احساسات و هیجانات پرشور جوانی، می تواند در برخی جنبه ها مشکل‎ آفرین باشد اما این شور و هیجانات نه تنها ویژگی منفی و امری مذموم نیست بلکه در صورت هدایت در مسیر درست و اصولی، می تواند منجر به رشد چشمگیر در برخی عرصه ها و افزایش کیفیت روند کاری شود.

بنابراین اینگونه به نظر می رسد که عدم حضور جوانان در عرصه های مختلف و مناصب گوناگون با استناد به این امر، تصمیم عاقلانه ای نیست و با حضور مرحله به مرحله جوانان، این امکان برای آن فراهم می شود تا از چالش ها و مسائلی که ممکن است به واسطه بی تجربگی و یا هیجانات جوانی پیش آید، جلوگیری شود. (8)

جمعیت جوان ایران، فرصتی طلایی برای کار و تولید اقتصادی است و نباید بهره مندی از این جمعیت را از دست داد. تجربه مدیران و مقامات جوان در جهان نشان می دهد که استفاده از چنین مدیرانی، دور از ذهن نیست و افراد کمتر از ۳۰ سال می توانند در پست هایی مختلف به خوبی ایفای نقش کنند و افراد کمتر از ۴۰ سال شایستگی آن را دارند که حتی رئیس یک دولت شوند.

بررسی نقش دولت بر هموار کردن ورود جوانان به حوزه های اقتصادی

بیتردید توسعه اقتصاد ایران، تحت تأثیر جنبش های بین المللی قیمت و جریان تجارت و سرمایه گذاری و رشد اقتصادی در سایر نقاط جهان است. علاوه بر این‌ها نمی توان از نقش اصلاح ساختار و سیاست های اقتصاد سیاسی داخلی و اصلاح ساختار در افزایش یا مهار توانایی تولیدکنندگان داخلی در پاسخگویی به چالش‌ها و فرصت‌های خارجی صرف نظر کرد.

به طور کلی، دیدگاه‌های چشم اندازهای سیاسی ـ اقتصادی و نظریه تقسیم بندی، در مورد بسیج نیروی کار متصور است. نخست این که نیروی کار جوان دانشگاهی باید در یک بازار جداگانه فعالیت داشته باشد که تجربیات مربوط به بسیج بین المللی، متفاوت از تجارب کارکنان است.

مورد دیگر این است که آیا جوانان دانشگاهی، قادر به حفظ ارزش‌های خود و افزایش آن‌ها از طریق بسیج نیروها هستند؟ بسیج نیروها میتواند راهبردی مؤثر در انباشت سرمایه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شمار آید. دانشگاه از ساختارها و عملکردهای خاص خود برخوردار است.

زیرساخت تحرک نیروها توسط نهادهای فراملی و ملی، پشتیبانی می شود و دولت ها هستند که با اصلاح ساختار، فرصتهای انباشت را بسیار ارزشمند می دانند. البته دیدگاه دانشگاهی به عنوان زمینه جداگانه، به این معنی نیست که مدل جهانی از تحرک دانشگاهی وجود دارد بلکه از پیچیدگی هایی در مراحل مختلف شغلی کوتاه مدت و فراملی، نقش های جنسیتی و جغرافیایی برخوردار است.

سیستم‌های دانشگاهی باید قادر به پوشش انتظارات استخدام و مهار تحرک بین المللی دانشگاهیان باشد تا فرصت‌های فردی در زمینههای جدید را محدود کند و بستر را برای امور خلاقانه فرد، تولید کند تا بتوانند از چگونگی تأثیرگذاری تصمیمات تحرک دانشگاهی بر زمینههای حرفهای آگاهی یابند. (9)

تقویت فرصت‌های شغلی جوانان

فرصت های شغلی از عواملی مانند ایجاد مهارت‌های اصلی، دسترسی به آموزش و در دسترس بودن فرصت‌های آموزشی، انگیزه، توانایی و پشتیبانی جهت استفاده از یادگیری‌های مداوم و شناخت مهارت‌های کسب شده، ناشی می‌شود و برای توانمندسازی جوانان در دستیابی به شغل مناسب اهمیت دارد.

بررسی روش‌ها و تکنیک‌های آموزشی متعدد حاکی از آن است که دولت به عنوان تصمیم گیرنده می‌تواند از کسب چنین مهارت هایی از طریق ارائه روش‌های نوآورانه در ارائه آموزش برای تلفیق مهارت‌های اصلی و فنی پشتیبانی کند. با شناخت موانع سر راه جوانان محروم در بازار کار، استفاده نوآورانه از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) ، بهبود سیستم‌های کارآموزی غیررسمی و مداخلات هدفمند در جهت ایجاد موانع خاص، فرصت‌های بیشتری را برای ارائه مهارت‌های اصلی کار در آموزش مدیریتی و استفاده از جوانان در پست‌های مدیریتی فراهم می آورد.

عوامل مؤثر بر سیاست اشتغال جوانان

به طور خاص مشخص شده است که هدف گذاری دقیق برنامه‌ها و دخالت سازمان‌های کارفرمایی و کارگری و همچنین دولت در طراحی و اجرای سیاست، هر دو از عوامل مهم تعیین کننده یک خط مشی مؤثر به شمار می آیند. به طور کلی اثربخشی برنامه‌های آموزش و اشتغال جوانان، به وضعیت اقتصاد بستگی دارد.

از یک سو اصلاح ساختار جذب نیرو در دستگاه‌های مختلف به جهت سهولت حضور جوانان در صورت رونق اقتصادی مؤثرتر خواهد بود؛ ولی آنچه مسلم است نقش برنامه‌ها با وضعیت بازار کار متفاوت است. وقتی بازار کار نسبتاً پررونق باشد برنامه‌های آموزشی می‌تواند در حل ناهماهنگی مهارت‌ها و موارد مشابه، مفید باشد.

این در حالی است که به دلیل رکود اقتصادی، بسیاری از طرح‌های آموزشی در پایان دوره، چشم انداز روشنی برای کار نخواهند داشت و به گونه‌ای به عنوان یارانه‌های اشتغال موفقت عمل می‌کنند تا دلبستگی جوانان به بازار کار را حفظ کنند. البته در این میان، ریسک ایجاد آمال و انتظارات در جوانان با ارائه مهارت‌ها و آموزش هایی که بعداً قادر به استفاده از آن‌ها نخواهند بود را نباید فراموش کرد.

علاوه بر این باید در نظر داشت که هدف به کارگیری جوانان به هر قیمتی نخواهد بود و باید کیفیت کار نیز بررسی شود. شاید در زمان بیکاری بالای جوانان، توجه صرف به اثرات کمی و استفاده از نیروی توانمندتر، کمی وسوسه انگیز باشد؛ ولی نباید کیفیت کار و زندگی، مورد غفلت قرار گیرد. ماهیت برنامه‌ها باید به صورتی باشد که بین نیاز به ایجاد تعامل در چالش بیکاری جوانان با مطلوبیت ارتقای انتخاب فردی، تعادل ایجاد شود. (10)

اهمیت مشارکت سه جانبه

در مورد موضوع اهمیت مشارکت سه جانبه در طراحی و اجرای سیاست استفاده از جوانان در پست‌های مدیریتی می‌توان گفت که در صورت هم سویی دولت، کارفرمایان و اتحادیه‌ها در طراحی، اجرا و نظارت بر سیاست، این برنامه‌ها موفقیت آمیز بوده و دستاورد آنها، بالا بردن اعتماد به نفس عمومی و به کارگیری جوانان در حوزه‌های تخصصی خواهد بود. به هرحال در طراحی سیاست اشتغال جوانان، این دولت است که با اصلاح ساختار می‌تواند سرعت پیشبرد اهداف را چندین برابر سازد.

برنامه‌های راهبرد مهارت‌ها در ورود جوانان به حوزه‌های اقتصادی

دولت به عنوان تصمیم گیرنده می‌تواند با اصلاح ساختار، دغدغه جوانان را برای اثبات ارزش خود در پست‌های مدیریتی و نمایش دستاوردهای چشم انداز استراتژیکی و دانش عمیق خود، برطرف سازد. درست است که برخی تجارب فقط در سایه گذشت زمان، آموخته می شوند؛ اما پیش از تردید در ارتقای کارمند جوان به دلیل «بی تجربگی» به پست‌های مدیریتی، بهتر است به توانمندی‌های آن‌ها توجه شود.

آنچه مسلم است مدیران جوان از آمادگی بیشتری برای پذیرش تغییر برخوردار هستند. آن‌ها در بازاریابی ایده‌های جدید بسیار عالی عمل می‌کنند و جرأت انجام تغییرات دشوار را دارند. احتمالاً عدم تجربه باعث می‌شود که نسبت به پیشنهادهای تغییر خوش بین باشند. گویی از دشواری‌های تغییرات هراسی ندارند و بیشتر تمایل آن‌ها کار بر روی پروژه‌های تغییر خواهد بود. (11)

نکته دیگر، رفتار الهام بخش مدیران جوان است. آن‌ها می دانند که چگونه دیگران را بابت تحقق اهداف، هیجان زده کنند. آن‌ها دیدگاه پذیرایی نسبت به بازخوردها دارند و راه‌های بهتری را هم برای اجرای این بازخوردها پیدا می‌کنند. واقعیت این است که مدیران جوان در گذشته سرمایه گذاری کمتری انجام داده اند و تمایل بیشتری برای به چالش کشیدن وضعیت موجود دارند.

آن‌ها دائماً به دنبال راه‌های ابتکاری برای انجام کار با کارآیی بیشتر و باکیفیت بالاتر هستند. سازمان‌ها به درک و استفاده از نقاط قوت بسیاری از گروه‌های جوانان برای ایجاد فرصتی بزرگتر در عملکرد و بهره وری بالاتر نیاز دارند.

درعین حال، مدیران جوان هم چالش هایی دارند که برای غلبه بر آن‌ها به تلاش متمرکز و توسعه مدیریتی نیاز دارند تا سرمایه‌های عظیمی را به سازمان برسانند. امروزه به کارگیری جوانان در حوزه‌های تخصصی، یکی از کمترین منابع شناخته شده و کم مصرف در سازمان‌ها محسوب می‌شود.

5 راهکار برای پیشبرد فرصت‌های اقتصادی جوانان

جوانان همواره می‌توانند با ارائه ایده‌ها و انرژی خود به سازمان ها، بسیاری از مشکلات را از پیش رو بردارند؛ اما گاهی بسیاری از آن‌ها فرصت‌های موردنیاز را در دسترس نخواهند داشت و حتی کمتر به توانایی بالقوه خود دست می یابند. ازاین رو نیاز به سرمایه گذاری بیشتر در فرصت‌های اقتصادی جوانان، بیش ازپیش اهمیت دارد. در ادامه به پنج توصیه اساسی برای حمایت از سهولت حضور جوانان در دستگاه‌های مختلف ارائه می‌شود.

1.فرصت‌های شغلی باید مطابق با خواسته‌های بازار کار باشد

بدین منظور باید ارزیابی در مورد نوع مشاغلی که کارفرمایان استخدام می‌کنند انجام شود. در چشم اندازی که همیشه در حال تغییر است درک تقاضای بازار کار، امکان ورود جوانان به حوزه‌های اقتصادی را فراهم خواهد کرد.

2.هرگونه آموزش برای آمادگی کار به لحاظ مهارت‌های زندگی مانند تفکر انتقادی، کارگروهی و مدیریت تعارض، سودمند است

بازار کار به سرعت در حال تغییر است؛ اما مهارت‌های زندگی، قابل انتقال به زندگی آینده و مرتبط با تمام زمینه‌های زندگی هستند. یک کارمند معمولی به اندازه یک مدیر یا مدیر اجرایی یا حتی یک کارآفرین یا کارجو، به مهارت حل مسئله نیاز دارد.

3.مداخلاتی برای شناخت و پاسخ به واقعیت‌های پیش روی جوانان لازم است

در بسیاری از کشورها، جوانان برای تأمین زندگی در ترکیبی از مشاغل رسمی، غیررسمی و کارآفرینی فعالیت دارند. برای موفقیت در این زمینه، آنها به ترکیبی از مهارت‌ها نیاز دارند. (12)

4.آموزش سواد مالی و دسترسی به وام ها، حائز اهمیت است

واقعیت این است که تبدیل ایده‌های خوب به واقعیت، به چیزی فراتر از اشتیاق نیاز دارد. همچنین لازم است تا جوانان مهارت نگهداری از درآمدها و گسترش تجارت را کسب کنند.

5.باید سرمایه گذاری برای هماهنگی خوش بینی جوانان نسبت به آینده، نیازها و قابلیت هایشان افزایش یابد

شاخص بهزیستی جوانان در سال 2019 نشان می‌دهد که 78 درصد جوانان نظرسنجی شده معتقدند که می‌توانند نوع شکل موردنظر خود را به دست آورند. بااین حال در کشورهای در حال توسعه به ازای هر جوان حدود 1.15 دلار در فرصت‌های اقتصادی جوانان سرمایه گذاری می‌شود.

آنچه مدیران جوان باید درک کنند!

تقریباً تمام سازمان‌ها برای جایگزینی مدیران بازنشسته پیشین خود به تعیین مدیران جوان نیاز دارند. درک نقاط قوت این گروه، بسیار حائز اهمیت بوده و فرصتی بزرگ برای بهره وری بالاتر است؛ اما درعین حال، نقاط ضعف آن‌ها نیز مهم است. برخی از این‌ها فقط با گذشت زمان اصلاح می شوند و برخی دیگر را می‌توان با مربی گری و انتخاب دقیق وظایفی که به لحاظ تجربه، موردنیاز مدیران جوان‌ تر است بهبود بخشید.

چنانچه بتوان این چالش‌ها را زودتر برطرف کرد و نقاط قوت آن‌ها را تقویت کرد، مدیران جوان و سازمان‌های آن‌ها از بهره مندی بیشتری برخوردار خواهند بود. بسیاری از شرکت‌ها سالهای زیادی را صرف آموزش مدیران جوان خود می‌کنند. بهتر است یکی از آن‌ها نباشید! (13)

سیاست‌ها و روش‌های مداخله‌ای دولت

سیاست‌ها و روش‌های مداخله‌ای دولت، مبتنی بر ایجاد اشتغال برای رسیدگی به مشکلات تقاضا و از طرفی عرضه بازارهای کار است. در این راستا می‌توان برنامه هایی را برای اشتغال کوتاه مدت جوانان بدون مهارت در زمینه هایی مانند ساخت جاده، نگهداری، زیرساخت ها، تجدید ارزیابی، حفاظت از خاک و بهداشت شهری فراهم کرد.

همچنین دولت می‌تواند مداخلات قابل توجه خود را در بخش‌های اصلی اقتصادی مانند صنایع، خدمات مخابراتی، خدمات بانکی و تولید و توزیع انرژی که اشتغال زایی نیز دارند حفظ کند. این کار با صرف مقدار قابل توجه بودجه برای توسعه زیرساخت‌ها و برنامه‌های ویژه توسعه بخش اجتماعی و توسعه اقتصادی محقق خواهد شد.

در این راستا، توسعه بخش خصوصی به عنوان مهم‌ترین ابزار کارفرمایی برای یک جامعه متمدن و افزایش بهره وری آن ها، نیاز به حمایت دولت دارد. بهبود ارتباط بین بخش‌های غیررسمی و رسمی اقتصاد نیز حائز اهمیت است. این موضوع به معنای بهبود مکمل هایی بین این دو بخش و افزایش فعالیت‌های تجاری و درنتیجه ایجاد فرصت های شغلی بیشتر است.

در راستای تحقق ایجاد فضای مشاغل مشترک برای ارتقای سرمایه گذاری در بخش خصوصی، نقش دولت در استفاده از شرکت‌های پیشگام و صاحبان صنایع که از پیشرفت قابل توجهی در زمینه ارتقای سرمایه گذاری داخلی و خارجی برخوردار هستند غیرقابل انکار است.

ازجمله اقدامات اصلاح ساختاری دولت می‌تواند معرفی استراتژی توسعه مشاغل خرد و راهبرد توسعه صنعتی باهدف توسعه بخش خصوصی باشد؛ زیرا نقش مهمی را به عنوان بستر رشد و توسعه بوم شناختی ایفا خواهند کرد. در این صورت، جوانان برای مراجعه سازمان یافته به شرکت‌های خرد و کوچک تشویق می شوند.

این پشتیبانی می‌تواند شامل ارائه کارآفرینی و آموزش مدیریت تجارت، خدمات اعتباری تضمین متقابل از طریق مؤسسات مالی کلان، خدمات ارتباط با بازار، تحقیقات مربوط به فناوری، خدمات توسعه تجارت و زیرساخت‌های اساسی برای فعالیت آن‌ها باشد.

آنچه حائز اهمیت است، تعهد دولت برای ادامه حمایت از توسعه شرکت‌های کوچک و ارائه تخفیف‌های اقتصادی به مجموعه هایی است که در آن‌ها از نیروی جوانان استفاده می‌شود. بدین ترتیب، رویکرد نهادی و هماهنگ برای توسعه این شرکت‌ها و ایجاد اشتغال فراهم می‌گردد. (14)

نقش دولت در سرعت پیشبرد اهداف

آنچه مشخص است، سیاست‌ها و استراتژی‌های مختلفی در راستای بهبود تقاضا و عرضه بازار وجود دارد که دولت برای هموار کردن ورود جوانان به حوزه‌های اقتصادی می‌تواند هدف قرار دهد. این سیاست‌ها در بخش تقاضای بازار کار، شامل طرح‌های تشویقی و حمایت‌های ویژه برای توسعه بخش خصوصی، توسعه و ارتقای شرکت‌های خرد و کوچک و سیستم تولید اشتغال عمومی خواهد بود.

در بخش عرضه بازار کار نیز می‌توان به تلاش هایی برای بهبود بهره وری نیروی کار از طریق آموزش، توجه کرد. درنهایت می‌توان نتیجه گرفت که این مداخلات به صورت قابل توجهی بر اشتغال اثر می گذارند؛ اما در این راستا کمبودهایی ازجمله ضعف سیستم اطلاعاتی بازار کار، کم بودن تقاضا برای نیروی کار به دلیل ضعف ساختار اقتصادی و کمبودهای بودجه‌ای دولت نیز به چشم می خورد. در راستای تحقق اصلاح ساختار جذب نیرو، باید به سمت تقاضای بازار کار، تاکید شود که به طور خاص بر رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال متمرکز است. (15)

بررسی فواید واگذاری عرصه های کلان و خرد اقتصادی کشور به جوانان مستعد

پیروزی در جنگ اقتصادی همچون جنگ نظامی تنها با تکیه بر عناصر خط مقدم جنگ انجام نمی پذیرد. جنگ اقتصادی نه برای گروه و قشر خاص که برای همگان است.

در این بین جوانان ایرانی به دلیل آرمان گرایی، شجاعت، توان و انگیزه بالا جایگاه ویژه‌ای دارند. از پیروزی انقلاب گرفته تا جنگ تحمیلی و موفقیت‌های گوناگون علمی و صنعتی جوانان بار اصلی آن را بر دوش داشته اند. در این مقطع زمانی نیز می‌توان با بهره گیری از نیروهای جوان کشور این مشکلات را پست سر گذاشت.

نقش جوانان در عرصه‌های مختلف

نقش جوانان را در 3 عرصه زیر می توان دسته بندی کرد:

۱. عرصه مطالبه گری

این اقدامات بیشتر متوجه فعالان جوان رسانه ای و اعضای تشکل های دانشجویی و نهادهایی از این دست می شود و انتظار می رود که در قالب اقدامات مطالبه گرانه وظایف مسئولان به آن ها یادآوری و به طور مستمر پیگیری شود. فراهم کردن شرایط رونق تولید، کاهش خام فروشی، مبارزه با فساد، اهتمام به خودکفایی در محصولات اساسی کشاورزی، شفافیت اطلاعات، اصلاح نظام مالیاتی، اصلاح نظام پولی و بانکی و هدایت نقدینگی به سمت تولید از جمله مهمترین اقداماتی است که رهبر معظم انقلاب اجرای آن را از مسئولان خواسته اند و مطالبه گری جوانان می تواند روند تحقق آن ها را تسریع کند.

2. عرصه فرهنگ سازی

اقدامات عرصه فرهنگ سازی بیشتر ناظر به تلاش برای تغییر نگرش و رفتار بدنه عمومی جامعه است. با توجه به وجود مجموعه های فراوان خودجوش مردمی جوان در سراسر کشور، نقش جوانان در این عرصه هم پررنگ است. موفقیت هر جوان در فرهنگ سازی در جامعه اطراف خود (خانواده، کلاس درس، مسجد، محله و...) در نهایت به اصلاح فرهنگ عمومی کشور منجر می شود.

در این بخش اهتمام به گزاره های فرهنگی اصلاح الگوی مصرف، مبارزه با تجمل گرایی و اشرافی گری، فرهنگ مصرف داخلی، مبارزه با فرهنگ امید به خارج، فرهنگ کار و تلاش و مولد بودن و... حائز اهمیت است.

۳. عرصه اقدام مستقیم

سومین عرصه حضور نسل جوان انقلابی، عرصه اقدام مستقیم در اقتصاد کشور است. به عبارت دیگر، یک روش ایفای نقش پذیر مسئولیت اقدامات عملی در کشور و به ثمر رساندن آن ها توسط جوانان است که می توان به مشارکت فعالانه در پیشرفت علمی، تولید راه حل برای مسائل اقتصادی کشور، اهتمام به کارآفرینی به ویژه در صنایع دانش بنیان، تقویت و هدفمندسازی اردوهای جهادی، مسئولیت پذیری و وجدان کاری در عملکرد شخصی، پایبندی عملی به مصرف کالای داخلی اشاره کرد. (16)

حضور جوانان در عرصه‌های اقتصادی

بی شک نیرو جوان در هر کشوری به عنوان نیروی انسانی، سرمایه اصلی و مایه توان و قدرت آن کشور محسوب می‌شود. کشوری در مسیر پیشرفت و توسعه قرار می گیرد که به بهترین شکل از نیرو و ظرفیت جوانان خویش در زمینه های مختلف استفاده کند. اگر به شکل درست و با برنامه ریزی دقیق از توان این نیروی عظیم استفاده شود، یک فرصت بی نظیر پیشرفت و توسعه همه جانبه و ارتقا امنیت ملی کشور خواهد آورد.

در مقابل اگر نیروی جوان نادیده گرفته شود و به نیازهای منطقی آنان توجهی نشود و برای استفاده از نیروی آنان برنامه ریزی لازم انجام نگیرد، پیشرفت و رشد کشور دچار وقفه و مشکل خواهد شد.

ایران با دارا بودن جوانانی نخبه و با ایمان، بهترین و مناسب ترین شرایط و موقعیت را برای رشد و بالندگی در تمامی عرصه های علمی، اقتصادی و بین المللی دارد. کشور می‌تواند با تکیه بر عزم، اراده و توان نیروهای جوان خود به کشوری قدرتمند و توسعه یافته تا سال 1404 تبدیل شود. جوانان در توسعه و پیشرفت کشور نقشی اساسی دارند. (17)

در حال حاضر 40میلیون نفر نیروی کار در کشور داریم که 14 میلیون نفر آن ها تحصیلکرده هستند. باید از ظرفیت بزرگ نیروی انسانی جوان و پرانرژی کشور استفاده کنیم اگر این نیروی جوان آموزش های مناسب ببینند و فضای کسب و کار مناسب در اختیار آن ها قرار بگیرد و حمایت شوند محرک موتور اقتصاد کشور خواهد شد. (18)

جمهوری اسلامی امروز بیش از 4 میلیون دانشجو دارد که بخش عمده ای از آن را جوانان تشکیل می دهند. در صورتی که این جوانان فعالیت علمی خود در دانشگاه را به نحو احسن انجام دهند شاهد شتاب رشد علمی کشور خواهیم بود. علاوه بر این با کمک فعالیت علمی همین جوانان است که می توان به فناوری های مهم دست یافت و تلاش های علمی کشور را در خدمت نیازهای عملی قرار داد .

اهتمام به مطالعه و تحقیق و تولید راه حل برای مهمترین مسائل کشور در عرصه اقتصاد مقاومتی از اقدامات عملی جوانان محسوب می شود. برای بخشی از جوانان مستعد و توانمند اهتمام به توسعه صنایع دانش بنیان یک وظیفه محسوب می شود چراکه زمینه پیشرفت کشور و افزایش اشتغال را فراهم خواهد کرد.(19)

اقتصاد دانش بنیان

فَحاد مخفف عبارت «فعالان حوزه اقتصاد دانش بنیان» و بستری برای تجمیع داشته‌ها و توانمندی های پراکنده هریک از فعالان و علاقه مندان ارزشی حوزه علم و فناوری و بهره برداران این حوزه و به اشتراک گذاری آن در جهت رفع نیاز، استفاده حداکثری از امکانات، افزایش بهره وری و رشد علمی و اقتصادی بیش از پیش هریک از حاضران حقیقی و حقوقی در فحاد در قالب همکاری و مشارکت است.

تمام فارغ التحصیلان دانشگاهی این امکان را دارند که ایده هایشان به یک استارت آپ یا شرکت دانش بنیان تبدیل شود، اما به قول قدیمی ها یک دست صدا ندارد و فحاد (فعالان حوزه اقتصاد دانش بنیان) با همین نگاه تلاش کرده تا توانایی های فردی افراد را در کنار یکدیگر جمع کند و یک فعالیت اقتصادی موفق و پایدار به وجود آورد.

فحاد تلاش کرده تا با شکل گیری اجتماع مجازی و حقیقی، فعالان عرصه های مختلف را به یکدیگر معرفی کند، این دورهمی ها موجب شناخت بیشتر، افزایش فضای اعتماد، تشکیل هسته های فناورانه اولیه، تولید محتوا، شکل گیری زنجیره علمی فناوری و در نهایت شکل گیری تیم ها و کسب و کار های فناورانه می شود. شاید مهمترین بخش از این رویداد ها این باشد که فرصت برای دانشجویان نیز فراهم است و می توانند در شبکه نقش خود را پیشنهاد دهند. (20)

وضعیت استارت آپ‌ها در ایران

از آن جایی که یکی از نهادهای سازمان دهی شده برای کمک به فعالیت استارت آپی دانشگاه‌ها هستند، بنابراین مهم است که به جوانان ایرانی به عنوان عضوی از دانشگاه‌ها و فعالیت های استارت آپی بها داد. اکوسیستم استارت آپی چند سالی است در ایران شکل گرفته است، به پیروی از آنچه در اکثر کشورها یپیشرفته یا در حال توسعه رخ می دهد.

نگاهی به اکوسیستم های موفق استارت آپی در کشورهای مانند امریکا، کانادا، هند و حتی کشور همسایه یعنی ترکیه نشان می دهد که دولت به جای ورود مستقیم به این حوزه، تنها زیرساخت های فنی و حقوقی را برای شرکت های استارت آپی را فراهم می کند و اجازه می دهد جریان استارت آپی بصورت خودکار شکل بگیرد. در این کشورها دولت تلاش نمی کند در چرخه پرورش استارت آپ ها حضور مستقیم داشته باشد.

از اقدامات دولت برای ورود به حوزه آموزش و تا حدودی مدیریت اکوسیستم استارت آپی کشور می توان به افتتاح ( (مرکز توانمندسازی و تسهیل گری کسب و کارهای نوپای فاوا) ) در 11بهمن ماه سال 94 اشاره کرد. این مرکز با حمایت سازمان فناوری اطلاعات ایران و با هدف حمایت از توسعه کسب و کارهای نوپا و سرمایه گذاری بخش خصوص فناوری اطلاعات افتتاح شد.

از مهم‌ترین اقدامات مدیریتی که می‌توان در زمینه بهبود اکوسیستم استارت آپ‌ها در ایران انجام پذیرد ایجاد یک مدیریت یکپارچه در این زمینه می‌باشد که وجود یک متولی مشخص برای استارت آپ‌ها پیش نیاز این مدیریت یکپارچه است. در حال حاضر سازمان‌ها و ارگان‌های زیادی در زمینه بحث استارت آپ‌ها فعالیت دارند که شامل وزارتخانه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات (تعاون، کار و رفاه اجتماعی) ، صنعت، معدن و تجارت، فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می شوند.

یکی از دلایل وجود ارگان‌ها و سازمان‌ها و نبود یک سازمان مشخص چند وجهی بودن ذات اکوسیستم استارت آپ‌ها است که این چند وجهی بودن در ساختار حمایتی منعکس شده است. معمولا یک یا دو وجه به هر کدام از این ارگان‌ها مربوط می‌شود. همچنین باید در این زمینه از کشورهای موفق الگوبرداری شود. طبق تحقیقات انجام شده در کشورهایی که اکوسیستم‌ها استارت آپی موفق داشته اند، دولت به جای ورود مستقیم به این حوزه فقط زیرساخت‌ها فنی و حقوقی را آماده می‌کند. (21)

از فرهنگ کارآفرینی سنتی تا شتابدهنده ها

در فرهنگ بازاری قدیم ایران، فرهنگ شتابدهی به صورت سنتی زنده بوده است. حجره دار و کارآفرین با تجربه، گام به گام جوان نوپا را همراهی و حمایت می کرد تا کسب و کار خودش را به درآمدزایی برساند. این سیستم شتابدهی است که منجر به خلق یک کسب و کار می شود. امروزه نمونه های موفق شتابدهنده‌ها توسط بخش خصوصی ایجاد شده است که تعداد قابل توجهی از فارغ التحصیلان برجسته پسادکتری را در مسیر نوآوری هایشان به کار گرفته اند.

این شتابدهنده‌ها ماهیت همان فرهنگ سنتی کشورمان در حمایت و هدایت کارآفرینان جوان را با شیوه های روزآمد و متناسب با کسب و کارهای نوآورانه ادامه می دهند.

آینده اقتصاد کشور را در دست کسب وکارهای دانش بنیان و استارتاپی است. صنایع سنتی و کارخانه برای بقا و ماندگاری در عرصه رقابت، باید نگاهی تازه به روی نوآوری و ایده های خلاق دانش بنیان و استارتاپی ها باز کند. وجود یک صنعت واقعی در گروی طراحی، ماشین سازی و بهینه سازی است و این لازمه‌ها با پیوند نوآوری کسب وکارهای کوچک و متوسط به صنایع بزرگ، مفهوم صنعت را واقعیت می بخشد.

در این صورت وجود دانشگاه برای صنعت حیاتی می شود و دانشگاه‌ها با بروز نوآوری هایش، در مسیر تعامل با صنعت قرار خواهد گرفت. معافیت های سربازی فعالان کلیدی شرکت های دانش بنیان در قالب یکی از بندهای قانون حمایت از این شرکت ها، با اندیشه روشن مقام معظم رهبری رنگ واقعیت گرفت و راه تازه ای را برای شرکت های دانش بنیان و استارتاپ‌ها گشود. (22)

جوانان و جهش تولید
رهبر معظم انقلاب اسلامی سال ۹۹ را به نام سال جهش تولید نامگذاری کردند؛ نامگذاری ای که کماکان با هدف «بی اثر کردن تحریم های دامنه دار بین المللی» و «بهبود وضعیت معیشتی مردم» صورت گرفته و این حس امیدواری را در جامعه زنده نگه داشته است که در سال ۹۹ گام های جدی تری در جهت مرتفع کردن مشکلات اقتصادی کشور برداشته شود.

از نظر جامعه شناسان جوانان به عنوان نیروی محرک، منبع انرژی و موتور پیشران قطار توسعه و پیشرفت جوامع هستند و نقش بسزایی در تعیین جهت گیری و توسعه اقتصادی، جوامع دارند و به کار گیری از این عناصر کلیدی باعث پیشرفت، صلح و امیدواری به آینده میگردد. جوانان در همه حوزه‌ها نقش چشمگیر دارند و می توانند در حوزه فضای مجازی نیز در راستای جهش تولید اثرگذار و فعال باشند و نرم افزار و سخت افزار این شعار را فراهم کنند.

جوانان باید با برنامه ریزی، طراحی، رایزنی، همفکری و ظرفیت افزایی بتوانند در کنار هم و بدون هدر دادن نیروی و پرهیز از موازی کاری همکاری منسجم داشته باشند و از این توانمندی برای تامین نیازهای محتوایی فضای مجازی در حوزه شهرستانی، استانی، ملی و حتی بین المللی استفاده کنند، زیرا این توانایی در قشر جوان وجود دارد.

قطعا تحقق جهش تولید جز با تاکید بر گسترش سرمایه اجتماعی، توجه به ظرفیت های داخلی و اتکا به جوانان دانا امکان پذیر نخواهد بود و در این بین سازمان های مردم نهاد جوانان نیز نقش مهمی ایفا می کنند چرا که می توانند با برگزاری کلاس های آموزشی و جریان سازی در فضای جامعه در تحقق شعار سال گام های مهمی بردارند. (23) و (24)

نتیجه گیری و جمع بندی

در پایان باید گفت که آینده اقتصاد میدان هنرنمایی جوانان ایرانی خلاق خواهد بود. جوانان جزو سرمایه های بنیادی و ارزشمند هر جامعه هستند که به عنوان هدف و عامل برنامه های رشد و توسعه افتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مورد توجه قرار می گیرند. با توجه به اینکه بیشترین درصد نیروی انسانی جوامع در حال توسعه را جوانان تشکیل می دهند بنابراین در مطالعه و برنامه ریزی های توسعه، توجه و مطالعه این قشر خاص یک ضرورت مهم تلقی می شود.

در کشور ما همواره این دیدگاه مهم وجود داشته که جوانان آینده سازان جامعه هستند و شناخت نیازها و مسایل خاص آن ها چه در سطح جامعه و در میان مردم و به لحاظ برنامه ریزی‌ها و ساختارهای اجرایی دارای اولویت اساسی و مهم است. امروز در جامعه ما، بیکاری و ازدواج جوانان مسائلی اساسی هستند که خود به عنوان ریشه بسیاری از مسائل و معضلات احتماعی شناخته شده اند و بنابراین به ارایه راهکارهای مناسب نیاز دارند.

کشور ما هم اکنون از جایگاه و موقعیت مطلوب و مناسب در منطقه و جهان برخوردار است و با توجه به برنامه های توسعه ای که در دوره های مختلف طراحی و اجرا شده است و همچنین با نظر به جایگاه داخلی والایی که در چشم انداز 1404 برای کشور ترسیم شده است، باید مسائل و مشکلات خاص جوانان به عنوان سازندگان فردای جامعه به صورت یک هدف و اولویت خاص در نظر گرفته شود و برای آن در همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و علمی برنامه ریزی صورت گیرد.

پی نوشتها