جنبش ضد استعماری

حکومت استعماری هیچ کجا موجب بازسازی اجتماعی بنیادی نشد. کسانی که در لایه‌ی زیرین جامعه بودند، وضع بدتری پیدا می‌کردند، در حالی‌که فواید و امتیازهای...

جمعه، 18 دی 1394

جنبش صلح

چیزی که بتوان آن را جنبش صلح نامید، دست‌کم به مدت دو قرن، اگر نه بیش‌تر، در اروپا وجود داشته است. اما جنبش صلح برخلاف جنبش‌های دیگر مثل جنبش...

جمعه، 18 دی 1394

جنبش دانشجویی

با این‌که پدید آمدن جنبش‌های دانشجویی معاصر رابطه‌ی نزدیکی با مسائل داخلی دانشگاه داشت، اما خیلی زود کانون انتقادهای آن‌ها به ویژگی‌های کلی‌تر...

جمعه، 18 دی 1394

جمهوریت

عبارت رومی res-publica حاکی از این است که امور عمومی باید مورد توجه و علاقه‌ی مردم باشد: دولت را باید شهروندان فعال بگردانند و نه پادشاهان، اقلیت‌های...

جمعه، 18 دی 1394

جامعه باز

این عبارت اکنون وارد اصطلاحات رایج علم سیاست شده است و به وفور مورد استفاده‌ی همه‌ی نویسندگان و سیاستمداران قرار می‌گیرد؛ البته مردم کوچه و بازار...

جمعه، 18 دی 1394

توتالیتاریسم / تمامت‌خواهی

توتالیتاریسم که رواج و محبوبیت شایانی کسب کرده است، از اصطلاحات ناظر بر طبقه‌بندی در علوم اجتماعی است برای توصیف ویژگی‌های اساسی رژیم‌های تک‌حزبی...

پنجشنبه، 17 دی 1394

تجدیدنظرطلبی

این اصطلاح در اواخر قرن نوزدهم وارد تفکر مارکسیستی شد و مقصود از آن ارزیابی انتقادی و تقریر دوباره‌ی ایده‌های مارکس، خصوصاً درباره‌ی رشد و توسعه‌ی...

چهارشنبه، 16 دی 1394

پراگماتیسم

پراگماتیسم نامی است که معمولاً به نهضت فلسفی کلاسیکی در ایالات متحده‌ی امریکا داده می‌شود. این نهضت در آخرین دهه‌ی قرن نوزدهم پدیدار شد و در...

پنجشنبه، 10 دی 1394

پدرسالاری

زنان در جامعه‌ی قرن بیستم در اکثر حیطه‌های زندگی اجتماعی به صورت نظام‌مند با محرومیت و نابرخورداری مواجه‌اند. پدرسالاری نظامی اجتماعی است که...

پنجشنبه، 10 دی 1394

بنیادگرایی

این اصطلاح که در بدو پیدایش برای اشاره به انواع آیین‌های پروتستانی محافظه‌کار، به طور اخص در امریکا به کار ‌می‌رفت درکاربرد فعلی با مسامحه بسط...

پنجشنبه، 10 دی 1394

بناپارتیسم

نوعی حکومت، که شکل اصلی آن در رژیم‌های ناپلئون اول و سوم دیده‌ می‌شد و در آن جامعه‌ی مدنی و نهادهای سیاسی نمایندگی به انقیاد قدرت نظامی ‌پلیسی...

پنجشنبه، 10 دی 1394

انقلاب دائمی‌

این عبارت به معنای جریان یافتن دو نوع دگرگونی انقلابی در یک فرایند مستمر است. با این که منشاءِ این اصطلاح روشن نیست، ولی خود کارل مارکس بود که...

چهارشنبه، 9 دی 1394

انقلاب

در تفکر سیاسی، انقلاب به معنای مصادره‌ی غیرقانونی و معمولاً خشونت‌آمیز قدرت است که موجب تغییر بنیادی در نهادهای حکومت‌ می‌شود. اما مفهوم انقلاب...

چهارشنبه، 9 دی 1394

امپریالیسم

مفهوم «امپریالیسم» در آغاز قرن بیستم و برای بحث نظری و مقابله‌ی عملی با توسعه غیرمنتظره‌ی اقتصاد جهانی سرمایه‌داری ابداع شد. هم در تفکر لیبرالی...

چهارشنبه، 9 دی 1394

الیگارشی

این اصطلاح، به قسمی که افلاطون و ارسطو برای نخستین بار تعریف کردند، به معنای حکومت اقلیت کوچکی از ثروتمندان است و قابل مقایسه با پادشاهی (حکومت...

يکشنبه، 6 دی 1394

اقتدار

‏با اینکه اقتدار را به راحتی می‌توان حق مطالبه و برخورداری از اطاعت، غالباً با پذیرش دوطرفه [فرمان‌دهنده و فرمانبردار]، تعریف کرد، اختلاف‌نظر...

يکشنبه، 6 دی 1394

اصلاح طلبی

‏اصلاح طلبی که ابتدا در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم مشاجره‌ای درون سوسیالیسم غربی درباره مناسب‌ترین و مطلوب‌ترین روش‌های سیاسی برای تحقق...

يکشنبه، 6 دی 1394

استعمارگری

‏کشورگشایی‌ها و فتح سرزمین‌ها، با انگیزه‌های بسیار گوناگون، ظاهراً در طول تاریخ در هر جا که مردمانی بالاتر از سطح بدوی وجود داشته، دیده می‌شود....

شنبه، 5 دی 1394

آینده‌شناسی

در اوایل قرن بیستم آشکار بود که تغییر پرشتاب توانایی‌ها و روش‌های زندگی بشر احتمالاً ادامه خواهد داشت. شماری از تحلیلگران سرشناس و صاحب نفوذ...

جمعه، 4 دی 1394

آوانگارد

این اصطلاح فرانسوی به لحاظ لفظی معنایی جز مترادف انگلیسی‌اش «vanguard» ندارد که به معنای پیش‌قراول است. کاربردهای استعاری این واژه تقریباً به...

جمعه، 4 دی 1394