کاربردهای واژه ی بابا

بابا ، واژة فارسی به معنای پدر. این واژه که در اصل از زبان کودکان گرفته شده در بسیاری از زبانها مشترک است و علاوه بر صورت «بابا» بدین صورتها...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

آبدار، آبدارخانه، آبدارچی

آبدار، كسی كه در دربار امیران و شاهان آب برای نوشیدن یا شست و شو به آنان می‌داد و مأمور تهیة نوشیدنیها بود. به شربتدار و شرابدار (ساقی، آیاقچی)...

دوشنبه، 26 مرداد 1394

ریشه شناسی واژه‌ی دین

نویسنده‌ی مقاله‌ی دین در دایرة‌المعارف اسلام (مدخل «دین») بر اساس تحقیقات نولدکه نتیجه می‌گیرد که دانشمندان فقه اللغة در زمینه‌ی ریشه‌ی کلمه‌ی...

يکشنبه، 14 تير 1394

معنای لغوی واژه‌ی دین در زبان عربی

لغویون مجموعاً تا بیش از بیست معنا برای واژه‌ی دین ذکر کرده‌اند. گرچه میبدی معانی واژه‌ی دین را دوازده مورد دانسته است و گفته که دین در قرآن...

يکشنبه، 14 تير 1394

ريشه هايي که فراموش شدند

کتاب « زبان شناسي؛ ريشه هاي فراموش شده علوم انساني مدرن » نوشته « جيمزترنر » در 4 سپتامبر 2014 به بازار کتاب معرفي شد. علم « زبان شناسي » يا...

پنجشنبه، 20 آذر 1393

اجاره نامه، قباله نامچه، قصبچه

کلمات اجازه نامچه، قباله نامچه، قصبچه، شجره نامچه و نظایر آنها برای فارسی زبانان خصوصاً اهالی تهران بسیار آشنا است. در بادی امر چنین تصور می...

يکشنبه، 25 آبان 1393

جاسبي يا جاستي ؟

دهستان جاسب امروز جزء بخش دليجان شهرستان محلّات است اما در دوره ي اسلامي تا گذشته اي نزديك به زمان ما از توابع قم بوده و بعضي كساني كه به اين...

يکشنبه، 25 آبان 1393

سورآبادي، سوراباني، سورياني

درباره ي نام مؤلف تفسير فارسي مشهوري كه از چند قرن پيش به تفسير سورآبادي معروف است و بخشهائي از آن بصورت عكسي و چاپي و روايت ديگري از آن در...

يکشنبه، 25 آبان 1393

درباره ی فقاع

آقای دکتر نصرالله پورجوادی در مقاله ی ممتّع خویش درباره ی « فقع گشودن » در شماره ی سوم سال هشتم مجله ی نشر دانش ( ص 17-2 )، با استناد به اشعار...

يکشنبه، 25 آبان 1393

ديگر،‌ دديگر و ديگر

به درستی نمی دانم چند سال است که کلمه ی ددیگر و صورت دیگر آن دودیگر به جای دیگر در زبان فارسی رایج شده است. آنچه مسلم است رواج این صورت با آشنا...

يکشنبه، 25 آبان 1393

باربَد يا باربُد ؟

سه کلمه ی سپهبد، هیربد و باربد امروز در گفتار فارسی زبانان به ضم باء تلفظ می گردد اما چنان که اشعار شعرای قدیم نشان می دهد تلفظ قدیم آنها به...

شنبه، 24 آبان 1393

تکواژ « خانه» و عملکرد معنايي آن در ساخت واژه زبان فارسي

در اين مقاله سعي بر آن است تا در قالب ساخت واژه زبان فارسي به ويژگيهاي معنايي عملکرد تکواژ « خانه» در قياس با ساير تکواژهاي مکان ساز (مثل « ستان»)...

جمعه، 3 مرداد 1393

ریشه «واژه» چیست؟

ما تا اینجا درباره ریشه واژه های بسیاری صحبت کردیم، اما تاکنون از خود «واژه» چیزی نگفتیم، شاید به این دلیل که از شدت نزدیکی، به چشم نمی آمد....

دوشنبه، 25 شهريور 1392

درباره «ادب» و ریشه پهلوی آن

... در اشاره به گزارش بیست و پنجمین کنگره خاورشناسی ژاپن که در آینده درج ده بود(2)، نوشته بودید که بخشی از این مقاله درباره سخنرانی پرفسور ریوییچی...

يکشنبه، 8 ارديبهشت 1392

«زبون» کوچه بازاری نیست

اتفاق جالی در زندگی این روزهای ما قابل مشاهده است. ما با خیل عظیمی از امور غیررسمی سرو کار پیدا کرده ایم. اسم دوم افراد که اسمی متفاوت از اسم...

چهارشنبه، 12 مهر 1391

دلالت: از سوسور تا دریدا

نقد تامل برانگیز دریدا بر دیدگاه‏هاى هوسرل درباره‏ى زبان گفتار و پدیده‏ها و همچنین نقد او بر نظریه‏ى زبان‏شناسى ساختگراى سوسورى در باب گراماتولوژى،

چهارشنبه، 15 شهريور 1391

واژه ي کمربند و بندي ميان فارسي و انگليسي؟

البته اين واژه نخست در دوره ي باستان، توسط گزنوفون، مزدوري يوناني که گماشته ارتش ايران بوده و بعدها به نوشتن تاريخ روي آورد، به صورتparadeisosبه...

شنبه، 20 خرداد 1391

تعبير «راه راست» در متون كهن

با توجه به كثرت كاربرد راست در مفهوم سوي و جهت، محققان در گزارش يا تصحيح متون پيشين؛ از جمله شاهنامه، وقتي به تعبير «راه راست» برخورده اند، آن...

دوشنبه، 11 ارديبهشت 1391

«خورشید » و سیر تغییرات واجی در زبان های هند و اروپایی

پیشوند«وی» در واژه های ایرانی باستان، درفارسی نوبه«گ» تبدیل شده است. اما خیلی از واژه ها هم هستند که تغییراتی بسیار بیش تر و عجیب تر از این حرف...

شنبه، 27 اسفند 1390

فعلي نوياب از روزگاري كهن

بسياري از فعل‌هاي كهن پارسي به مرور زمان ساختها، ساختارها، كاربردها و مفهومهاي خود را از دست داده‌اند و گروه بي‌شماري از آنها از دايرة كاربرد...

شنبه، 13 اسفند 1390