نفائس الفنون و مفهوم علم و تقسیمات آن

تقسیمات علوم در قرن‌های هشتم و نهم قدری فلسفی‌تر و صوفیانه‌تر، اما كلیشه‌ای و ساده بود. در این دوره، حكمت، یعنی محصول آنچه طی چند قرن شكل گرفته...

دوشنبه، 17 مهر 1396

همه‌ی علوم و یك علم

طبقه‌بندی علوم یكی از مباحث مهم و مورد توجه فلاسفه اسلامی بوده و هر كدام با زاویه دیدی كه تحت تأثیر آموزه‌های دینی، فلسفی، و تربیتی خود داشته‌اند...

دوشنبه، 17 مهر 1396

عمرو بن بحر جاحظ و نظام معرفتی علوم در قرن سوم هجری

ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ [م255] یكی از زبده‌ترین دانشمندان اسلامی است كه به دلیل داشتن تفكر معتزلی، نبوغ شگفت، و احاطه‌اش بر افكار و اندیشه‌های...

دوشنبه، 17 مهر 1396

مفهوم دانش در تمدن اسلامی

جستجو در مفهوم علم و دانش در كتاب‌های چند دانشی یا به اصطلاح دایرةالمعارفی در دنیای اسلام با تكیه بر كتاب عجایب المخلوقات طوسی. یافتن این حقیقت...

دوشنبه، 17 مهر 1396

از ملاعلی قوشچی تا رجیومونتانوس

امروزه مسلم گردیده است که کوپرنیک در کتاب گردش ستارگان خویش، آنجا که از «تبدیلات خارج مرکز» بهره می‌گیرد، نظر به کتاب Epitome یا «تلخیص مجسطی»...

سه‌شنبه، 4 مهر 1396

زندگی نامه و کارنامه‌ی علمی کمال الدین ابن یونس موصلی

کمال الدین ابن یونس موصلی (551-639 قمری / 1156-1242 میلادی) ریاضی دان، فقیه شافعی مذهب، پزشک، فیلسوف و منطق دان نامداری بود که به رغم اهمیت و...

سه‌شنبه، 4 مهر 1396

نظریه‌ی خورشیدی و قمری ابن شاطر: یک الگوی کوپرنیکیِ پیش کوپرنیکی

الگوهایی که ابن شاطر در کتاب نهایة السؤول برای توصیف حرکت‌های ماه و خورشید به دست داده است، غیر بطلمیوسی است. او در این دو الگو، فلک خارج مرکز...

سه‌شنبه، 4 مهر 1396

نظریه‌ی سیاره‌ای ابن شاطر

در مقاله‌ی حاضر الگوهای سیاره‌ای ابن شاطر مورد بررسی قرار می‌گیرد. این الگوهای غیر بطلمیوسی که در آنها فلک‌های خارج مرکز و معدل المسیرها کنار...

سه‌شنبه، 4 مهر 1396

بطلمیوس، زرقالی، ابن شاطر و کوپرنیک و نظریه‌های آنها درباره‌ی عطارد: بررسی پارامترها

در این مقاله پس از تحلیلی کوتاه درباره‌ی مدل بطلمیوس، “مدل نوین” ابن شاطر و کوپرنیک تشریح شده و فرمول‌های تبدیل یکی از آنها به دیگری ارائه می‌شوند....

سه‌شنبه، 4 مهر 1396

«جفت طوسی» در متون فارسی

کارا دو وو (Carra De Vaux) دانشمند فرانسوی قرن 19 میلادی برای نخستین بار فصلی از کتاب تذکره‌ی خواجه نصیرالدین طوسی را به زبان فرانسه ترجمه کرده....

سه‌شنبه، 4 مهر 1396

هفت ضلعی منتظم در ریاضیات و هنرهای تزئینی اسلامی

در این مقاله پس از بحث مختصری درباره‌ی موارد استعمال هفت ضلعی منتظم در هنرهای تزئینی اسلامی، علت ترسیم ناپذیری این شکل هندسی را به وسیله خط...

سه‌شنبه، 4 مهر 1396

شيعه در تاريخ علوم

ادب و ادبيات در قلمرو شعر و شاعري در ميان شيعيان از آغاز مرتبتي بلند داشته است. شايد مهارت و توانمندي امام علي (عليه السلام) در شعر و ادب و...

دوشنبه، 1 خرداد 1396

چشم در چشم ستارگان

در روزگاری كه هنوز علم به معنای امروزی‌اش راه خود را از فلسفه و منطق و سایر دانش‌های نظری جدا نكرده بود، عالم ‌یا دانشمند به كسی می‌گفتند كه...

دوشنبه، 28 فروردين 1396

تدبیر الإکسیر الأعظم

تدبیر الاکسیر الأعظم، کتابی به زبان عربی دارای مقالاتی از جابربن حیان طوسی کوفی (104-200 ق) در علم کیمیا. جابر از شاگردان امام جعفر صادق (علیه‌السلام)...

شنبه، 5 فروردين 1396

تحفةالعالم

تحفةالعالم، سفرنامه‌اي به فارسي نوشته‌ي مير عبداللطيف خان شوشتري (شوشتر 1172 - حيدرآباد دکن 1220 ق). مؤلف اين کتاب از سادات نوريه‌ي شوشتر و از...

پنجشنبه، 26 اسفند 1395

تاریخ علوم

تاریخ علوم تألیف جرج سارتون که اینک ترجمه‌ی فارسی آن به همت مؤسسه‌‎ی فرانکلین منتشر می‌شود به نظر اینجانب نه تنها در باب خود بهترین کتاب است...

پنجشنبه، 14 بهمن 1395

داستان عجيب نامگذاري بيماري‌ها (بيماري‌هاي نام‌گذاري شده بر اساس اسم افراد)

هنگامي که يک متخصص اعصاب به نام جورجز جيلز دي لاتور (Georges Gillesde la Tourette) يک حالت پزشکي را در سال 1885 کشف کرد که نشانه‌هاي آن تيک‌هاي...

دوشنبه، 27 دی 1395

اقدامات لوئیس پاستور که حقیقتاً فوق العاده و عالی هستند

لوئیس پاستور به خاطر کشفیات مهم خود در زمینه‌ی علل بیماری‌ها و پیش گیری از آنها، واکسیناسیون و فرآیند پاستوریزه کردن، مشهور است. برای این که...

سه‌شنبه، 18 آبان 1395

نگاهی به بنیان‌های علم و دانش نزد مسلمانان (1)

توجه به علم و دانش از قدیم ایام مورد توجه اکثر جوامع و ادیان در نقاط مختلف جهان بوده است. در این میان دین اسلام توجه ویژه ای به حفظ و گسترش این...

شنبه، 10 مهر 1395

نگاهی به بنیان‌های علم و دانش نزد مسلمانان (2)

با توجه به گستردگی این موضوع در این حوزه، تنها به نکاتی در این زمینه اشاره خواهد شد. در اسلام اولین استاد و حضرت محمد (ص) و امام علی (ع) معرفی...

شنبه، 10 مهر 1395