مسیر جاری :

جان جونز و مفهوم ارسطویی تراژدی
در 1962 محقق کلاسیک جان جونز کتابی به نام دربارة ارسطو و تراژدی یونانی منتشر کرد. این کتاب چهار بخش دارد. بخش اول (ص11-62) دربارهی مفهوم تراژدی...

تحول زبان پارسی و محبوبیت تصوف
شعر به مدت بیش از هزار سال مهمترین، توسعهیافتهترین، و محبوبترین شکل هنر در ایران بوده است. طبق قوانین اسلامی، موسیقی، و رقص... همگی حرام...

هنر برای هنر Art for Art’s Sake
این شُعار به طور عام در ادبیات و هنر اشاره به گرایشی دارد که به موجب آن هنر پدیدهای مستقل و فاقد هر گونه رسالت اجتماعی و اخلاقی تلقی میشود....

یوفیوزم Euphuism
Euphues در زبان یونانی به معنی مزیّن و پرنقش و نگار است و در اصطلاح ادبیّات انگلیسی بر سبکی در نثر اطلاق میشود که مشحون به انواع صناعات بدیعی...

هنجارگریزی/ انحراف از نرم Deviation
این اصطلاح برگرفته از حوزه زبانشناسی مدرن و نقد زبانشناسیک است و از رهگذر زبان انگلیسی به مباحث نقد ادبی و زبانشناسی راه یافته است. انحراف از...

هِرَم فریتاگ Freytag’s Pyramid
گوستاو فریتاگ، اندیشمند آلمانی قرن نوزدهم، در کتاب خود با عنوان فنّ نمایش (1863) ساختار نمایشنامههای پنج پردهای را هِرَمی فرض میکند که از...

همسرایان Chorus
همسرا (هم + سرا) در لغت به معنی سراینده است. واژهی یونانی chorus در اصل نام دستهای نغمه ساز و آوازه خوان بوده است که در جشنوارههای مذهبی یونان...

وحدتهای سه گانه Three Unities
از اصول کلاسیک و نوکلاسیک بوده است و منظور از آن وحدت موضوع (عمل)، وحدت زمان و وحدت مکان است. وحدت موضوع آن است که حوادث فرعی و بی ربط و نامتناسب...

نقیضه/ جواب Parody
نقیضه در لغت باژگونه جواب گفتن شعر کسی، مهاجات و هجو گوئی است و در اصطلاح نوعی تقلید سُخره آمیز ادبی میباشد. شاعر و نویسنده نقیضه ساز از سبک،...

نقّالهی خدایان/ امداد غیبی Deus ex Machina
نقّاله در لغت مؤنّث نقّال است و نقّال به معنی کسی است که چیزها را از محلی به محل دیگر نقل کند. معنی اصطلاح لاتینی آن «خدا از راه ماشین» است....

نقیصهی تراژیک/ نقطهی ضعف تراژیک Hamartia / Tragic Flaw
نقیصه در لغت به معنی نقص، عیب و خوی بد است. نقیصه تراژیک در اصطلاح تراژدی ترجمهی واژهی یونانی hamartia است و آن نقطه ضعفی است (مثلاً غرور)...

نظیره سازی Burlesque
هر نوع تقلید سُخره آمیز ادبی نظیره سازی محسوب میشود. در نظیره سازی ممکن است موضوع با اهمیّتی را به شیوهای سَبُک یا سخره آمیز بیان کنند.

نغمگی/ روانی/ عذوبت کلام Euphony
کیفیّتی است در زبان که از همنشینی و مجاورت و ترکیب اصوات نرم، روان و خوش آهنگ حاصل میشود. ترتیب قرار گرفتن الفاظ و کلمات در این حالت چنان است...

نظریهی کنش گفتار Speech Act Theory
این نظریهی زبانشناسی در اصل توسط جی.ل. آستن فیلسوف دانشگاه آکسفورد در دهه 1930 طرح و در یک رشته کلاسهائی که وی در سال 1955 درهاروارد برگزار...

نظریهی دریافت Reception Theory
گونهای از نظریهی خواننده محور که رویکردی تاریخی دارد. این نظریه ابتدا توسطهانس روبرت جاس در مقاله «تاریخ ادبی در چالش با نظریه ادبی» (71-...

نشانه شناسي Semiotics / Semiology
هر دو واژه semiology , semiotics به يک معني است. اما اولي توسط فيلسوف امريکائي، چارلز ساندرز پيرز سکه زده شد (1915) و دومي را فردينان دوسوسور...

ملّمع Patch-work
در لغت به معني روشن کرده، درخشان شده، رنگارنگ، پارچه داراي رنگهاي مختلف و در اصطلاح ملمع ويژگي شعري است که مصراع يا بيتي از آن به فارسي و مصراع...

مُسَمَّط Multiple-poem
در لغت به معني به رشته کشيدن (مرواريد و جز آن)، و در شعر الف) يک بيت شعر که هر مصراع آن به دو لخت تقسيم شده و کل بيت به چهار لخت و از اين چهار...

مفاخره Boasting Poem
در لغت به معني غالب شدن در فخر، فخر کردن، اظهار بزرگي کردن، به خود باليدن، فخر، مباهات، نازش. مفاخره شعري را گويند که شاعر در مراتب فضل و کمال،...

مستزاد Tail-rhyme
در لغت به معني زياد کرده شده، افزون شده باشد. در شعر فارسي قالب منظومي را گويند که در آخر هر بيت يا هر مصراع جملهاي بياورند که وزن آن جملهها...